×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Trąd. Przyczyny, objawy i leczenie

dr n. med. Magdalena Rogalska

Trąd jest chorobą zakaźną spowodowaną przez bakterie, prątki trądu (Mycobacterium leprae). Bakterie powodujące trąd namnażają się niezwykle wolno, dlatego objawy choroby mogą pojawić się nawet po 2-10 latach od zakażenia i dotyczą głównie skóry, nerwów i błon śluzowych.

Co to jest trąd i jaka jest jego przyczyna?

Trąd jest chorobą zakaźną spowodowaną przez bakterie, prątki trądu (Mycobacterium leprae). Niegdyś trąd uważano za silnie zakaźną i wyniszczającą chorobę, jednak obecnie występuje rzadko i stosunkowo łatwo poddaje się leczeniu. Zakażenie przenosi się z człowieka na człowieka wówczas, gdy osoba zakażona, kichając lub kaszląc powoduje rozpylenie w powietrzu kropelek zawierających bakterie. Wydzielina z nosa również jest materiałem zakaźnym. Pancerniki i małpy są rezerwuarem zwierzęcym trądu i mogą być źródłem zakażenia dla człowieka. Nie jest możliwe przeniesienie zakażenia poprzez dotyk. Na trąd częściej chorują mężczyźni. Istotą choroby jest uszkodzenie przez bakterie osłonek nerwów obwodowych, tzw. komórek Schwanna, co w konsekwencji prowadzi do zaburzenia czucia i łatwiejszego powstawania urazów (skaleczeń, oparzeń), które mogą zostać przeoczone. Zakażeniu ulegają także komórki krwi - makrofagi, czego konsekwencją jest powstawanie zmian skórnych.

Trąd występuje na terenie Azji, Afryki, Ameryki Południowej i Północnej. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia rocznie na świecie stwierdza się około 200 tys. przypadków trądu, jednak liczba ta z roku na rok maleje.

Objawy trądu

Bakterie powodujące trąd namnażają się niezwykle wolno (liczba bakterii podwaja się co ok. 2 tyg.), dlatego objawy choroby mogą pojawić się nawet po 2-10 latach od zakażenia i dotyczą głównie skóry, nerwów i błon śluzowych. Są to m.in.: zmiany skórne, które mogą być odbarwione lub przebarwione, narośla skórne, pogrubiała, twarda, wysuszona skóra, utrata rzęs i brwi, silne napadowe bóle, brak czucia w obrębie zajętej skóry, osłabienie siły mięśniowej lub paraliż głównie dłoni i stóp (opadanie stopy, szponiasta ręka), zaburzenia widzenia: owrzodzenia rogówki, zaćma, do ślepoty włącznie, pogrubiałe wyczuwalne nerwy obwodowe, głównie w okolicach łokci i kolan, uszkodzenie chrząstek z zapadnięciem nosa i jego zatkaniem, krwawienie z nosa, owrzodzenia na podeszwach stóp. Namnażaniu bakterii sprzyja temperatura 27-30°C, dlatego też szczególnie zaawansowane zmiany skórne obserwuje się na chłodnych częściach ciała (twarz, uszy, nadgarstki, łokcie, pośladki, kolana), natomiast w miejsca ciepłe, takich jak: pachwiny, owłosiona skóra głowy czy pachy zwykle nie są zajęte. Wystąpienie poszczególnych objawów klinicznych zależne jest od nasilenia odpowiedzi układu immunologicznego na mnożące się bakterie:

  • U osób z silną reakcją układu immunologicznego na prątki rozwija się tzw. tuberkuloidowa postać trądu, w której liczba zmian skórnych jest ograniczona, a nerwy obwodowe zajęte są niesymetrycznie. Zmiany skórne są zwykle wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry, blade, zwykle okrągłe lub owalne, łuszczące się z zaczerwienionym brzegiem. Zazwyczaj pojawiają się na pośladkach, twarzy, kończynach. Średni czas od zakażenia do wystąpienia objawów wynosi 4 lata.
  • U osób z minimalną reakcją układu immunologicznego na prątki występuje tzw. postać lepromatyczna trądu, która się charakteryzuje rozległymi zaawansowanymi zmianami skórnymi i symetrycznym zajęciem nerwów obwodowych. W tej postaci trądu obserwuje się tzw. lwią twarz związaną z nacieczeniem i zmarszczeniem skóry twarzy. Średni czas od zakażenia do wystąpienia objawów wynosi 10 lat.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów trądu?

Trąd należy podejrzewać wyłącznie u osób, które przez długi czas przebywały na terenach endemicznych występowania choroby. W razie zaobserwowania opisanych objawów należy zgłosić się do lekarza.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie trądu?

Mycobacterium leprae nie rośnie na klasycznych podłożach bakteriologicznych, a jedynie w hodowlach tkankowych. Opracowano również testy serologiczne i molekularne, których przydatność w diagnostyce trądu jest jednak ograniczona ze względu na małą czułość i swoistość. Pewną diagnozę umożliwia badanie wycinka zmian skórnych lub wydzieliny z nosa.

Trąd — leczenie

W leczeniu trądu stosuje się kilka antybiotyków jednocześnie przez okres od 6 miesięcy do 2 lat. Podawane są również glikokortykosteroidy i leki przeciwbólowe. Leczenie chirurgiczne ma na celu przywrócenie funkcji uszkodzonych nerwów, poprawę widzenia oraz korektę kosmetyczną uszkodzonych narządów, m.in. usunięcie zaćmy czy rekonstrukcję nosa.

Całkowite wyleczenie trądu jest możliwe. Choroba bardzo rzadko prowadzi do śmierci, jednak na świecie żyje ok. 2 milionów ludzi z różnym stopniem niepełnosprawności spowodowanej trądem.

Po zakończeniu leczenia trądu pacjenci przez 5-10 lat powinni pozostawać pod ścisłą kontrolą lekarza specjalisty w celu wczesnego wykrycia ewentualnego nawrotu choroby, który zdarza się u 1% leczonych osób.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na trąd?

Nie ma konieczności stosowania antybiotykowej profilaktyki poekspozycyjnej, ponieważ ryzyko zachorowania na trąd nawet po bliskim kontakcie z osobą chorą jest minimalne i w dużej mierze zależy od stanu układu immunologicznego osoby narażonej. Szacuje się, że wrażliwość na nabycie infekcji wykazuje jedynie 5-10% ludzi na świecie. Nie istnieje szczepionka chroniąca przed zakażeniem.

28.06.2021
Zobacz także
  • Czerwonka bakteryjna
  • Melioidoza
  • Leiszmanioza
Wybrane treści dla Ciebie
  • Dur brzuszny
  • Bakteryjna waginoza w ciąży
  • Legionellozy
  • Krztusiec
  • Dżuma
  • Biegunki wywołane przez pałeczki Salmonella (salmonellozy)
  • Zakażenia meningokokowe, sepsa meningokokowa
  • Ropień mózgu
  • Mykoplazmozy
  • Tularemia
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta