Co to jest promienica i jakie są jej przyczyny?
Promienica jest podostrą, niekiedy przewlekłą infekcją bakteryjną wywoływaną przez bakterie beztlenowe - promieniowce (zwykle jednocześnie 5-10 gatunków bakterii). Promieniowce występują licznie w prawidłowej florze jamy ustnej oraz (w mniejszej ilości) w końcowym odcinku przewodu pokarmowego i dróg rodnych. Aby doszło do zakażenia tymi bakteriami, wcześniej musi zostać przerwana ciągłość błon śluzowych oraz obecne muszą być zmiany martwicze. Tylko w takich warunkach promieniowce ujawniają swoją zjadliwość. Zakażenie przenosi się na zdrowe tkanki przez ciągłość, wywołując ropny proces zapalny z powstawaniem licznych ropni i przetok, z których wydzielane są żółte ziarnistości - ze względu na kolor nazywane „siarkowymi”. Najczęściej choroba przebiega pod postacią promienicy szyjno-twarzowej, piersiowej i brzusznej. U kobiet może się rozwinąć promienica miednicy mniejszej. Na każdym etapie zakażenia może nastąpić rozsiew bakterii drogą krwi. Nie ma ryzyka przeniesienia zakażenia z człowieka na człowieka.
Jak często występuje promienica?
Promienica występuje na całym świecie. W Polsce jest chorobą rzadką.
Jak się objawia promienica?
- Promienica szyjno-twarzowa to najczęstsza odmiana promienicy, odpowiadająca za 50-70% przypadków choroby. Zwykle rozwija się jako powikłanie zabiegów w obrębie jamy ustnej lub u osób nieprzestrzegających higieny jamy ustnej. W początkowym stadium choroby obserwuje się zwykle niebolesny obrzęk tkanek miękkich okolicy żuchwy, następnie zakażenie obejmuje kolejno przylegające tkanki z powstawaniem przetok zawierających żółte ziarnistości. Skóra w okolicy przetok jest zwykle zaczerwieniona lub zasiniona. W miarę trwania zakażenia skóra zajętej okolicy twardnieje. Zwykle nie obserwuje się powiększenia węzłów chłonnych.
- Promienica piersiowa - stanowi 15-20% przypadków choroby. Zwykle dochodzi do zakażenia w wyniku aspiracji do drzewa oddechowego treści z jamy ustnej i gardła zawierającej promieniowce. Predysponowane są osoby z padaczką i alkoholicy. Niekiedy do zakażenia prowadzi perforacja przełyku lub proces zapalny przenosi się przez ciągłość z jamy brzusznej lub szyi. Ta postać promienicy zwykle przebiega pod postacią nacieku zapalnego płuca, który w razie braku podjęcia leczenia może objąć opłucną, osierdzie a nawet ścianę klatki piersiowej. Objawem jest kaszel, suchy lub wilgotny, duszność, ból w klatce piersiowej, gorączka.
- Promienica brzuszna i miednicy mniejszej stanowi 10-20% przypadków choroby. Zwykle rozwija się u osób po przebytych operacjach jelit, zwłaszcza z powodu chorób przebiegających z przerwaniem ciągłości jelita (np. perforacji wyrostka robaczkowego lub uchyłka) albo po połknięciu ciała obcego. Choroba zwykle przebiega jako powoli rosnący guz zapalny, często umiejscowiony w okolicy lewego dołu biodrowego z towarzyszącą gorączką, zmianą rytmu wypróżnień, bólem brzucha, nudnościami i wymiotami. Punktem wyjścia promienicy miednicy są zwykle antykoncepcyjne wkładki wewnątrzmaciczne.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów promienicy?
W przypadku zaobserwowania opisanych wyżej objawów należy się zgłosić do lekarza.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie promienicy?
Rozpoznanie promienicy opiera się na obrazie klinicznym, badaniach dodatkowych, bezpośrednim badaniu wydzieliny z przetok w celu uwidocznienia bakterii, posiewie wydzieliny w warunkach beztlenowych oraz badaniu ziarnistości w celu stwierdzenia cech charakterystycznych dla promieniowców. Pomocne są również badania obrazowe oraz badanie histopatologiczne zajętych tkanek.
Jakie są metody leczenia promienicy?
Leczenie promienicy polega na stosowaniu antybiotyków, zwykle przez okres od 6 miesięcy do 1 roku. W niektórych przypadkach konieczne jest leczenie chirurgiczne: nacięcie i drenaż ropni czy usunięcie przetok.
Czy jest możliwe całkowite wyleczenie promienicy?
Zwykle dochodzi do całkowitego wyleczenia choroby. Śmiertelność jest bardzo mała. Możliwe powikłania to: zapalenie kości, ropień mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie wsierdzia, promienica wątroby oraz promienica rozsiana.
Co trzeba robić po zakończeniu leczenia promienicy?
Po zakończeniu leczenia promienicy pacjent powinien pozostać pod kontrolą lekarza do momentu wykonania badań obrazowych i potwierdzenia pełnej odpowiedzi na zastosowaną terapię.
Co robić, aby uniknąć zachorowania na promienicę?
Nie ma swoistych metod zapobiegania zachorowaniu na promienicę.
