Co to jest Clostridium perfringens?
Bakterie z rodzaju Clostridium są szeroko rozpowszechnione w środowisku. Większość gatunków jest drobnoustrojami saprofitycznymi, tylko niektóre są chorobotwórcze dla człowieka i zwierząt, zwłaszcza w warunkach beztlenowych, które sprzyjają ich rozwojowi. Bakterie z rodzaju Clostridium bytują u ludzi w przewodzie pokarmowym oraz w żeńskich drogach rodnych. W umiarkowanych ilościach wchodzą w skład prawidłowej flory bakteryjnej okrężnicy. Ponadto drobnoustroje te powszechnie występują w glebie. Szczepy Clostridium perfringens podzielono na podstawie wytwarzanych przez nie toksyn na pięć grup (od „A” do „E”).
Laseczka Clostridium perfringens ma zdolność wytwarzania przynajmniej kilkunastu toksyn tkankowych oraz enterotoksyn, czyli toksyn uszkadzających jelito. Z racji wytwarzania enterotoksyn Clostridium perfringens stanowi przyczynę częstych zatruć pokarmowych. Zatrucie najczęściej wywołują szczepy wytwarzające toksynę typu A, która pobudza wydzielanie soku jelitowego w jelicie cienkim.
Jakie są przyczyny zakażenia wywołanego przez Clostridium perfringens?
Występowanie zatruć jest związane z przerwaniem łańcucha chłodniczego oraz złym przechowywaniem produktów spożywczych, zwłaszcza gotowanych w dużej masie. Najczęściej problem dotyczy mięsa, produktów mięsnych i drobiu. Warunki do mnożenia się Clostridium perfringens pojawiają się, gdy mięso jest gotowane, następnie chłodzone i ponownie gotowane następnego dnia. Bakterie Clostridium perfringens, które zanieczyszczają mięso są w stanie przetrwać gotowanie pierwszego dnia, a w trakcie ponownego gotowania dużej masy mięsa, co trwa długo, drobnoustroje zdążą wytworzyć toksynę. Zatrucie pokarmowe wywołane przez toksynę Clostridium perfringens cechuje się wysokim wskaźnikiem zapadalności - choruje 7 na 10 osób, które spożyły toksynę.
Jakie są objawy zakażenia wywołanego przez Clostridium perfringens?
Objawy zatrucia pokarmowego, rozwijają się po upływie 8-24 godzin od spożycia skażonego pokarmu. Do najważniejszych objawów należą dolegliwości bólowe w nadbrzuszu, nudności oraz wodnista biegunka, która utrzymuje się zwykle przez 12-24 godziny. Gorączka i wymioty występują rzadko. Clostridium perfringens czasami wywołuje bardziej nasiloną biegunkę, niż w przebiegu klasycznego zatrucia pokarmowego. Zazwyczaj biegunka trwa dłużej i towarzyszą jej bóle brzucha. Ta cięższa postać choroby występuje u osób starszych i wiąże się ze stosowaniem antybiotyków u osób leczonych w szpitalu. Rzadką postacią zatrucia pokarmowego jest martwicze zapalenie jelit. Martwicze zapalenie jelit wywoływane jest przez toksynę wytwarzaną przez szczepy Clostridium perfringens typu C przy jednoczesnym spożyciu dużej ilości białka w połączeniu z inhibitorami trypsyny (np. słodkich ziemniaków) przez osoby wrażliwe z ograniczoną jelitową aktywnością proteolityczną. Martwicze zapalenie jelit występowało epidemicznie w Niemczech po II wojnie światowej. Objawy kliniczne w przebiegu martwiczego zapalenia jelit polegają na występowaniu ostrego bólu brzucha, krwistej biegunki, wymiotów, wstrząsu oraz zapalenia otrzewnej. Do 4 na 10 chorych umiera.
