Co to jest anizakioza i jakie są jej przyczyny?
Anizakioza jest chorobą pasożytniczą spowodowaną zarażeniem nicieniami głównie z rodzaju Anisakis występującymi w morzach i oceanach półkuli północnej. Nicienie te pasożytują na dużych ssakach morskich (wieloryby, delfiny, orki, foki, morświny), które z odchodami wydalają do wody jaja pasożyta. Z jaj wylegają się larwy, spożywane przez skorupiaki morskie, a te z kolei przez ryby. W ten sposób larwy dostają się do przewodu pokarmowego ryb. Ryby można bezpiecznie spożywać, jeśli są wypatroszone bezpośrednio po złowieniu. Po śmierci żywiciela pośredniego (ryby, kałamarnice) larwy przechodzą z przewodu pokarmowego do tkanek ryb. Człowiek może się stać przygodnym żywicielem nicieni Anisakis po spożyciu zarażonych ryb surowych, w lekkiej zalewie lub solonych.
Jak często występuje anizakioza?
Anizakioza jest chorobą dość rzadko rozpoznawaną. Zarażenia odnotowywano na terenach, gdzie spożywa się ryby surowe lub półsurowe, w krajach Azji Południowo-Wschodniej, w Japonii, Holandii, Chile. Ryby zarażone nicieniami Anisakis występują nie tylko w oceanach, ale też np. w Morzu Północnym. Dlatego potencjalne ryzyko zachorowania na anizakiozę jest bardziej prawdopodobne niż się powszechnie sądzi w wielu krajach Europy. W Morzu Bałtyckim zagrożenie to jest mniejsze z uwagi na mniejszą ilość żywicieli pośrednich (skorupiaki morskie) i ostatecznych (duże ssaki morskie) zamieszkujących ten akwen. W Bałtyku larwy Anisakis simplex wykryto u śledzi i dorszy.
Jak się objawia anizakioza?
Okres inkubacji objawów jest dość krótki – od 7 godzin do 7 dni. Główne symptomy choroby obejmują nudności, wymioty, pobolewania w nadbrzuszu, biegunkę i stany podgorączkowe. Objawy utrzymują się do około 3 miesięcy – przez okres przebywania żywego pasożyta w przewodzie pokarmowym. W literaturze medycznej opisywano przypadki wystąpienia ostrych reakcji alergicznych (pokrzywka, napad astmy, obrzęk naczynioruchowy, wstrząs anafilaktyczny) po spożyciu ryb zawierających larwy nicieni Anisakis.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów anizakiozy?
W przypadku wystąpienia opisanych powyżej objawów po spożyciu potraw z surowych ryb należy zgłosić się do lekarza rodzinnego.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie anizakiozy?
W razie uzasadnionego podejrzenia zakażenia nicienami z rodzaju Anisakis wskazane jest wykonanie gastroskopii. Potwierdzeniem anizakiozy jest wykrycie podczas gastroskopii pasożytów przyczepionych do ściany żołądka. Czasem larwy pasożyta są wydalane w trakcie wymiotów z treścią żołądkową.
Jakie są metody leczenia anizakiozy?
Lek przeciwpasożytniczy, albendazol, wykazuje skuteczność wobec nicieni Anisakis. Niemniej w pełni skuteczną metodą terapeutyczną jest usunięcie pasożytów podczas badania gastroskopowego.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie anizakiozy?
Anizakioza jest chorobą o samoograniczającym się przebiegu o bardzo dobrym rokowaniu. W przewodzie pokarmowym człowieka pasożyt żyje około 3 miesięcy. Usunięcie pasożytów podczas gastroskopii jest równoznaczne z wyleczeniem chorego. Trudności terapeutyczne mogą pojawić się w przypadku wielokrotnie powtarzanych ekspozycji na nicienie Anisakis wskutek częstego spożywania surowych ryb.
Co trzeba robić po zakończeniu leczenia anizakiozy?
Rokowanie w anizakiozie jest dobre. Po wyleczeniu nie ma konieczności regularnych badań i kontroli.
Co robić, aby uniknąć zachorowania na anizakiozę?
Profilaktyka pierwotna zarażeń polega na spożywaniu ryb morskich poddanych prawidłowej obróbce termicznej. Podgrzanie mięsa do temperatury powyżej 60°C lub zamrożenie poniżej -20°C jest skuteczną metodą zabicia larw nicieni z rodzaju Anisakis.
