Blastocytoza jest chorobą spowodowaną pierwotniakiem Balstocystis hominis. To „choroba brudnych rąk” – do zarażenia dochodzi w wyniku niezachowywania odpowiedniej higieny (drogą fekalno-oralną, przez żywność i wodę zanieczyszczoną ludzkimi odchodami). Najczęstszym objawem jest biegunka i ból brzucha, ale przebieg może być też bezobjawowy
Co to jest blastocystoza?
Blastocystoza jest biegunkową chorobą wywołaną przez pierwotniaki z rodzaju Blastocystis. Pierwotniaki te bytują w przewodzie pokarmowym człowieka i wielu zwierząt domowych i dzikich. Do zarażenia człowieka dochodzi drogą fekalno-oralną (choroba „brudnych rąk”) lub pokarmową przez zanieczyszczony cystami pierwotniaka (ludzkimi odchodami) pokarm lub wodę. Zarażenia pierwotniakami z rodzaju Blastocystis są zazwyczaj bezobjawowe. Cechować je może przejściowe lub trwałe nosicielstwo pierwotniaka w przewodzie pokarmowym. Niektóre typy pierwotniaka wykazują większą chorobotwórczość. Choroba ma zazwyczaj przebieg łagodny i samoograniczający.
Pierwotniaki z rodzaju Blastocystis występują na całym świecie. W krajach rozwiniętych do zarażenia dochodzi u ponad 5% populacji. Szacuje się, że w krajach rozwijających się pierwotniakami z rodzaju Blastocystis może być zarażonych 75–80% populacji. Blastocystoza może wystąpić w Polsce jako choroba przywleczona przez podróżnych/migrantów z krajów o niskim standardzie sanitarno-higienicznym. Zarażenia często wykrywa się u osób zakażonych HIV, pacjentów oddziałów psychiatrycznych oraz u dzieci w przedszkolach i żłobkach.
Blastocystoza – objawy
Zarażenie Blastocystis hominis często przebiega bezobjawowo (jest to nosicielstwo).
Jeśli blastocytoza wywołuje objawy, to występują dwie postaci choroby:
- łagodna – najczęstsza, objawia się biegunką (bez krwi w stolcu), bólem brzucha, nudnościami, utratą masy ciała, czasami wysypką mającą postać drobnych plamek (osutką)
- ostra – występuje sporadycznie; charakteryzuje się wodnistą biegunką, skurczowym bólem brzucha, niekiedy gorączką, może prowadzić do krwawień z przewodu pokarmowego.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów blastocystozy?
W przypadku podejrzenia blastocystozy należy zgłosić się do lekarza rodzinnego.
Blastocytoza - rozpoznanie
Pacjent, u którego wystąpiły objawy wodnistej, przedłużającej się lub nawracającej biegunki, powinien zgłosić się do lekarza rodzinnego celem wykonania badań. Podstawą rozpoznania zarażeń pierwotniakami z rodzaju Blastocystis jest mikroskopowe badanie parazytologiczne kału, w którym wykrywa się trofozoity lub cysty pasożyta. Zwykle trzeba oddać do zbadania co najmniej 3 próbki kału, aby potwierdzić lub wykluczyć podejrzenie choroby pasożytniczej. Zazwyczaj zaleca się przeprowadzenie badania w odstępach kilkudniowych, ponieważ pasożyt jest wydalany w różnym czasie i w zmiennej ilości.
Ponieważ rola pierwotniaków z rodzaju Blastocystis jako komensali lub czynników wywołujących objawy chorobowe nie jest do końca ustalona, nawet w przypadku dodatnich wyników kału w kierunku blastocystozy w diagnostyce różnicowej lekarz weźmie pod uwagę inne przyczyny biegunki, w tym niezakaźne. W zależności od objawów konieczne może być wykonanie diagnostyki endoskopowej przewodu pokarmowego (gastroskopia, kolonoskopia) lub badań krwi.
Jakie są metody leczenia blastocystozy?
W leczeniu stosuje się leki objawowe, takie jak przy innych rodzajach biegunki infekcyjnej (np. nawadnianie, leki przeciwbiegunkowe), a także leczenie przyczynowe (swoiste), czyli przeciwpasożytnicze/przeciwpierwotniakowe.
Zwykle zarażenie zwykle nie wymaga swoistego leczenia. Jest ono wskazane w przypadku zarażenia u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub chorobę Leśniowskiego i Crohna, u chorych w stanie immunosupresji oraz w razie bardzo masywnego zarażenia. W leczeniu stosuje się metronidazol albo kotrimoksazol, a także jodochinol, nitazoksanid, paromomycynę, tynidazol. W zależności do leku kuracja trwa od 3 do 10 dni.
Blastocystoza jest chorobą o łagodnym przebiegu i bardzo dobrym rokowaniu. Celowana terapia skraca czas utrzymywania się objawów.
W sporadycznych przypadkach o przebiegu ostrym może dojść do krwawienia z przewodu pokarmowego. Blastocystis hominis może powodować zaostrzenia przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.
Rokowanie w blastocystozie jest dobre. Po wyleczeniu nie ma konieczności regularnych badań i kontroli.
Co robić, aby uniknąć zachorowania na blastocystozę?
Zarażeniom pierwotniakami z rodzaju Blastocystis można zapobiec poprzez unikanie spożywania wody i żywności, które mogą być potencjalnie zanieczyszczone cystami pierwotniaka. Podczas podróży do krajów o niskich standardach sanitarno-higienicznych nie należy spożywać pokarmów zakupionych od ulicznych sprzedawców, niepasteryzowanego mleka, surowego lub półsurowego mięsa, ryb, owoców morza, nieprzegotowanej wody, napojów z dodatkiem kostek lodu. Nie należy korzystać z kąpieli w zbiornikach z potencjalnie zanieczyszczoną wodą. Istotne znaczenie ma również higiena osobista i prawidłowa higiena rąk, w tym mycie rąk z użyciem mydła i ciepłej wody po korzystaniu z toalety lub zmianie pieluch, po kontaktach ze zwierzętami oraz przed przygotowywaniem i spożywaniem posiłków.
