Co to jest kryptosporydioza i jaka jest jej przyczyna?
Kryptosporydioza jest chorobą pasożytniczą wywoływaną przez pierwotniaki z rodzaju Cryptosporidium, przy czym u człowieka za większość inwazji odpowiedzialne są Cryptosporidium hominis i Cryptosporidium parvum. Wywołują one samoograniczające się choroby biegunkowe u osób z prawidłową odpornością, natomiast przebiegają ciężko u chorych z upośledzoną odpornością, np. z AIDS. Do zakażenia dochodzi w wyniku spożycia oocyst, z których w jelicie uwalniają się sporozoity, które z kolei wnikają do komórek nabłonka jelitowego. W nabłonku zachodzą dalsze etapy rozwoju pasożyta i jego namnażanie, wskutek czego powstają nowe formy zdolne do zakażania kolejnych komórek nabłonka jelitowego oraz cysty wydalane z kałem. Cryptosporidium parvum może szerzyć się ze zwierząt na ludzi, jak również drogą kontaktów międzyludzkich, np. w domach opieki, w gospodarstwie domowym czy też przez kontakty seksualne.
Ciąża jest również czynnikiem predysponującym do zakażenia. Oocysty wydalane z kałem są zdolne do natychmiastowego zarażenia kolejnego pacjenta, są bardzo wytrzymałe i oporne na standardowe chlorowanie wody. Charakteryzują się ponadto bardzo wysoką zakaźnością – do wywołania choroby u człowieka wystarczy 10 oocyst. Nie jest znany mechanizm biegunki wywoływanej przez Cryptosporidium, natomiast głównym miejscem inwazji jest jelito cienkie. Poza jelitem, kryptosporidia stwierdzano w gardle, żołądku, jelicie grubym i układzie oddechowym. Zajęcie dróg żółciowych, które szczególnie często występuje u chorych zakażonych HIV, może być przyczyną zwężenia brodawki Vatera, zapalenia pęcherzyka żółciowego i zapalenia dróg żółciowych.
Jak często występuje kryptosporydioza?
Pierwotniaki z rodzaju Cryptosporidium są szeroko rozpowszechnione na świecie, głównie w krajach rozwijających się. Spotykane są epidemie wodne wywoływane przez Cryptosporidium hominis – ta droga zarażenia jest typowa dla turystów. Zarówno woda pitna, jak i woda w zbiornikach wodnych służących do rekreacji uważane są za istotne potencjalne źródła inwazji. W Polsce według danych Państwowego Zakładu Higieny rocznie stwierdza się kilka przypadków kryptosporydiozy.
Jak się objawia kryptosporydioza?
Zarówno u osób z prawidłową, jak i upośledzoną odpornością inwazja Cryptosporidium może przebiegać bezobjawowo. U osób z prawidłową funkcją układu immunologicznego okres wylęgania kryptosporydiozy wynosi około tygodnia, a choroba objawia się wodnistą biegunką bez domieszki krwi, kurczowymi bólami brzucha, nudnościami, niechęcią do jedzenia oraz gorączką. Zwykle dolegliwości ustępują samoistnie do 2 tygodni. U chorych z upośledzeniem odporności biegunka ma charakter przewlekły, jest obfita i wyniszczająca. Zajęcie dróg żółciowych objawia się bólami w nadbrzuszu środkowym i prawym podżebrzu.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów kryptosporydiozy?
W przypadku wystąpienia opisanych objawów, zwłaszcza u osoby z upośledzeniem odporności, należy zgłosić się do lekarza.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie kryptosporydiozy?
Chorobę rozpoznaje się, poszukując oocyst w kale, które są mniejsze od większości obecnych w kale cyst innych pasożytów. Pierwotniaki z rodzaju Cryptosporidium można też wykryć za pomocą badania w mikroskopie świetlnym i elektronowym, oglądając szczytową powierzchnię komórek nabłonka jelit w bioptatach jelita cienkiego lub, rzadziej, jelita grubego.
Jakie są metody leczenia kryptosporydiozy?
W leczeniu kryptosporydiozy stosuje się leki przeciwpasożytnicze. Istotne jest również wyrównanie niedoborów wodno-elektrolitowych i stosowanie leków przeciwbiegunkowych. Zwężenie dróg żółciowych może wymagać założenia endoprotezy.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie kryptosporydiozy?
Większość przypadków kryptosporydiozy przebiega łagodnie lub bezobjawowo, natomiast wyleczenie infekcji u pacjentów z zakażeniem HIV lub z AIDS może być bardzo trudne, a niekiedy niemożliwe.
Co trzeba robić po zakończeniu leczenia kryptosporydiozy?
Po zakończeniu leczenia kryptosporydiozy należy wykonać kontrolne badanie kału w celu potwierdzenia eliminacji pasożyta.
Co robić, aby uniknąć zachorowania na kryptosporydiozę?
Stosowanie specjalnych filtrów wodnych redukuje możliwość zarażenia pierwotniakami z rodzaju Cryptosporidium przez wodę pitną. Istotne jest również przestrzeganie zasad higieny osobistej, a szczególnie częstego mycia rąk.
