Możliwości zakażenia toksoplazmozą

Pytanie nadesłane do redakcji

Czy jest możliwe zarażenie toksoplazmozą od drugiego człowieka? Konkretnie chodzi mi o możliwość zakażenia od mojej rocznej córeczki, która uwielbia bawić się w piaskownicy. Pomijając fakt, że oczywiście myjemy ręce i ogólnie staramy się zachowywać higienę, więc pewnie ryzyko choroby u córki jest niskie. Ale teoretycznie, czy ja, np. przewijając ją, mając kontakt ze śliną itp. mogę się zarazić? A czy mogę się zarazić od psa? Czy taka możliwość istnieje tylko w przypadku kota, a w przypadku innych gatunków jedynie poprzez mięso? W internecie są niestety sprzeczne informacje na ten temat. Wiem, że istnieje także ryzyko zakażenia przez niemyte owoce i warzywa, na których mogą się znajdować oocysty. Czy chodzi tu tylko o owoce i warzywa mające kontakt z ziemią, czy zjedzenie np. czereśni prosto z drzewa także niesie ryzyko? Czytałam także o możliwości przenoszenia oocyst z wiatrem, przyznam że jest to przerażające, ponieważ kurzu, piachu nie da się przecież uniknąć. Czy rzeczywiście jest możliwe zakażenie taką drogą? Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam.

Odpowiedział

dr n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii i Chorób Zakaźnych
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

Toksoplazmoza nabyta jest częstą, chorobą odzwierzęcą, którą z definicji nie można zarazić się od człowieka. Żywicielem ostatecznym pasożyta są koty, których kał może zawierać oocyty. Psy podobnie jak ludzie mogą być tylko żywicielem pośrednim, gdzie Toxoplasma gondii osiąga stadium larwalne (otorbione pasożyty w tkankach), które nie jest zaraźliwe. Zakażenie przenosi się drogą pokarmową, czyli przez jedzenie, napoje lub jak Pani wspomniała, przez brudne ręce. Źródłem zakażenia najczęściej jest żywność: surowe mięso zwierząt, które może zawierać otorbione pasożyty, tzn. torbiele rzekome. Źródłem zarażenia mogą też być surowe warzywa i jarzyny skażone z zewnątrz kałem kotów zawierającym oocyty. Podobnie skażony może być wspomniany przez Panią piasek w piaskownicy (choć powinien być regularnie wymieniany). Podstawowym działaniem zapobiegawczym jest w takiej sytuacji mycie rąk. Już małe dziecko można i trzeba nauczyć właściwych zachowań higienicznych.

Uspokajam Panią, według mojej wiedzy nie opisano dotąd przypadku toksoplazmozy po zjedzeniu czereśni z drzewa. W ogóle nie opisywano w piśmiennictwie medycznym zakażeń Toxoplasma gondii przenoszonych drogą powietrzną (z wiatrem). Ślina osoby chorej też nie jest źródłem zakażenia.

Proszę też pamiętać, że nabyta toksoplazmoza jest z reguły łagodnym zarażeniem. U zdrowych osób najczęściej przebiega zupełnie bezobjawowo, rzadziej niecharakterystycznie (gorączka z powiększeniem węzłów chłonnych) i ustępuje samoistnie bez leczenia. Toksoplazmoza nabyta wyjątkowo rzadko prowadzi u zdrowych osób do rozwoju powikłań, np. ocznych i mózgowych (<1%). Toksoplazmozą można zarazić się tylko raz w życiu. Może Pani już ją przebyła i jest odporna? Toksoplazmoza jest groźna dla kobiet ciężarnych, bo w przypadku podatności (braku wcześniejszego zakażenia i nabytej odporności) może prowadzić do rozwoju zakażenia matczyno-płodowego oraz dla osób z obniżoną odpornością, np. po leczeniu nowotworów lub zakażonych HIV. Proszę zwrócić uwagę na epidemiologię choroby. W 2012 roku zanotowano w całej Polsce jedynie 10 przypadków toksoplazmozy wzrodzonej, co pośrednio świadczy, że nie jest tak łatwo zarazić się tą chorobą. Dla porównania, by przywrócić właściwe proporcje, co jest groźne, podam, że w Polsce w 2009 roku zginęły wypadkach drogowych 4572 osoby.