Kalendarz ciąży tydzień po tygodniu

Za początek ciąży uznaje się pierwszy dzień ostatniej miesiączki. Na podstawie tej daty oblicza się termin porodu i rozpoczyna odliczanie tygodni ciąży. Jest to nieco mylące, ponieważ w rzeczywistości do zapłodnienia dochodzi około 14 dni później. Jednak jest to data „pewna”, w przeciwieństwie do daty zapłodnienia, której dokładne ustalenie może być trudne (zob. również: Jak rozpoznać ciążę?).

1. tydzień ciąży

Ten tydzień to czas krwawienia miesiączkowego. Kobieta jest wtedy w fazie folikularnej cyklu, czyli w momencie, w którym dojrzewa kilka pęcherzyków zawierających komórki jajowe. Jednak tylko jeden z nich stanie się tzw. pęcherzykiem dominującym. Ma to miejsce około 6.–8. dnia cyklu. W tym czasie dochodzi do zwiększenia stężenia estrogenów, które powodują pogrubienie błony śluzowej macicy i przygotowanie jej do działania progesteronu, czyli tak zwanego hormonu ciąży. Kilka głównych zadań estrogenów, to m.in. zwiększenie libido, rozrzedzenie śluzu i zwiększenie jego ilości, co ułatwia penetrację plemników. Organizm kobiety podczas tych dni przygotowuje się do zapłodnienia.

2. tydzień ciąży

W kolejnych dniach pęcherzyk dominujący uwalnia komórkę jajową pod wpływem dość skomplikowanych zmian hormonalnych – dochodzi do jajeczkowania. Komórka jajowa trafia do jajowodu. Błona śluzowa macicy nadal grubieje i przygotowuje się do implantacji, czyli zagnieżdżenia się zarodka.

3. tydzień ciąży

Na początku 3. tygodnia dochodzi do zapłodnienia. Ma to miejsce podczas wędrówki komórki jajowej przez jajowód, a dokładnie w jego bańce. Komórka jajowa zapładniana jest ZAWSZE przez jeden plemnik. Niemal natychmiast po zapłodnieniu rozpoczyna się bruzdkowanie, czyli namnażanie komórek. Po około 3–4 dniach od zapłodnienia embrion dociera do jamy macicy, gdzie jako zarodek składający się z około 200 komórek zagnieżdża się w jej ścianie.

W momencie zapłodnienia zostaje zdeterminowana m.in. płeć, kolor oczu czy włosów człowieka – te cechy nigdy już nie ulegną zmianie podczas całego życia płodowego.

4. tydzień ciąży

Zarodek zagnieżdżony jest już coraz stabilniej. Powiększa swoje rozmiary. Jajniki produkują duże ilości progesteronu, który rozpulchnia macicę oraz poprawia jej ukrwienie. Śluz szyjkowy staje się gęsty i nieprzenikliwy dla plemników. Pod wpływem hormonów w gruczołach sutkowych zachodzą zmiany przygotowujące piersi do laktacji: zwiększa się liczba kanalików oraz pęcherzyków gruczołowych.

W tym czasie kobiety zaczynają odczuwać pierwsze, niepewne oznaki ciąży: mdłości, które nierzadko przechodzą w wymioty, większą wrażliwość na smaki i zapachy, tkliwość gruczołów sutkowych oraz częstsze oddawanie moczu.

5. tydzień ciąży

Nie dochodzi do spodziewanego krwawienia miesiączkowego. Piersi robią się coraz bardziej tkliwe i zaczynają się powiększać. Mdłości się nasilają, a wizyty w toalecie są coraz częstsze.

Zarodek nadal jest mikroskopijny, jednak zaczyna już przybierać podłużny kształt – w tarczy zarodkowej zaczynają się różnicować część głowowa oraz ogonowa. Zarodek bardzo szybko rośnie. Powoli zaczynają się wykształcać serce oraz naczynia krwionośne. Pojawia się łożysko – narząd, który umożliwia pobieranie przez płód z krwi matki pokarmu i tlenu, oraz oddawanie dwutlenku węgla i zbędnych produktów przemiany materii przez cały okres ciąży.

Piąty tydzień to czas, w którym najczęściej wykonuje się test ciążowy. Wziąwszy pod uwagę opisane zdarzenia – wynik powinien być dodatni.

6. tydzień ciąży

Zarodek jest coraz większy. W jego centralnej części, tzw. endodermie, znajdują się zawiązki układów pokarmowego, oddechowego oraz moczowego. Kolejna „warstwa” zarodka to mezoderma, z której rozwiną się m.in. układy: płciowy, wydalniczy, mięśniowy i szkieletowy. Kolejna warstwa to ektoderma – z niej powstaną; naskórek wraz z jego wytworami (włosy, paznokcie oraz gruczoły skóry), szkliwo zębów, gruczoł mlekowy, ucho wewnętrzne oraz soczewka oka.

Niedojrzałe jeszcze serce zaczyna bić – widać to na monitorze aparatu ultrasonograficznego. Jest to bardzo dobrze rokujący objaw stwierdzany na tym etapie ciąży, świadczący o dużych szansach na prawidłowe utrzymanie się oraz przebieg ciąży.

Według Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego pierwsza wizyta ginekologiczna w trakcie ciąży powinna się odbyć pomiędzy 6. a 8. tygodniem ciąży. Jest to więc czas, w którym można już odwiedzić swojego ginekologa w celu potwierdzenia ciąży.

Dodatkowo lekarz prowadzący ciążę powinien zlecić badania obowiązkowe:

1. oznaczenie grupy krwi i czynnika Rh
2. oznaczenie przeciwciał odpornościowych (odczyn Coombsa)
3. morfologia krwi
4. badanie ogólne moczu
5. badanie cytologiczne
6. badanie czystości pochwy
7. oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo
8. VDRL (badanie w kierunku kiły)
9. badanie stomatologiczne, uwzględniające ocenę stanu zdrowia jamy ustnej, określenie potrzeb profilaktyczno-leczniczych i ustalenie planu leczenia
10. badania pod kątem zakażenia HIV, HCV oraz oznaczenie antygenu HBs
11. badanie w kierunku toksoplazmozy (IgG, IgM) i różyczki.

Podczas pierwszej wizyty można też wykonać przezpochwowe badanie ultrasonograficzne. Już wtedy udaje się zaobserwować czynność serca zarodka. Lekarz powinien również zalecić suplementację kwasu foliowego, a jeśli był przyjmowany wcześniej, to jej kontynuację.

7. tydzień ciąży

Dokonują się kolejne zmiany w ciele i umyśle przyszłej matki: piersi w dalszym ciągu nabrzmiewają. Oddawanie moczu jest coraz częstsze. Ulubione do tej pory zapachy mogą się stać drażniące. Potrawy, które do tej pory nie należały do ulubionych zaczynają smakować – i odwrotnie.

Zarodek ma około 1 cm długości. W dalszym ciągu wykształcają się narządy. Pojawiają się wypustki, które dadzą początek rękom oraz nogom. Serce zaczyna bić coraz mocniej. Mniej więcej w tym czasie w nabłonku pęcherzyka żółtkowego powstają wyspy krwiotwórcze – źródło przyszłych krwinek. Niedługo po tym proces krwiotwórczy rozpoczyna się również w wątrobie. Powstają też zawiązki oskrzeli głównych.

8. tydzień ciąży

Organizm kobiety zaczyna odczuwać zmęczenie. Pojawiają się senność i uczucie znużenia. W końcu duża część energii i składników odżywczych musi zostać rozdzielona pomiędzy kobietę, a niezwykle szybko i dynamicznie rozwijający się płód.

Zarodek jest coraz większy. Mierzy więcej niż 1 cm. Zaczyna przybierać kształt ludzkiego ciała. Pojawiają się zalążki małżowin usznych.

9. tydzień ciąży

Najprawdopodobniej jeszcze nie widać, że kobieta jest w ciąży, choć możliwe jest już odczuwanie „rozpychania się” powiększającej się macicy. Ilość płynu owodniowego w tym czasie wynosi ok. 5–10 ml.

Zarodek ma około 2 cm długości i wykształcone powieki. Końcówki kończyn zaczynają przypominać dłonie i stopy.

10. tydzień ciąży

Wzrasta zapotrzebowanie energetyczne. Przyszła matka może dużo częściej odczuwać głód, może on też mieć znacznie większe nasilenie niż do tej pory. Zarodek rośnie niezwykle intensywnie i ma około 3 cm długości. Zaczynają się wykształcać brwi i rzęsy. Pojawiają się dziurki w nosie oraz kanaliki łzowe. Zanika błonka pomiędzy palcami kończyn. Powoli zbliża się termin kolejnej wizyty położniczej. W najbliższych dniach warto wykonać badanie ogólne moczu i morfologię i inne zlecone badania, aby z wynikami udać się do położnika.

11. tydzień ciąży

W 11. tygodniu zarodek zyskuje status płodu. Ma już około 5 cm długości. Głowa jest stosunkowo duża – jej długość odpowiada długości reszty ciała. Serce jest dobrze rozwinięte, a narządy słuchu gotowe do dalszego wzrostu. Łożysko w dalszym ciągu powiększa się, aby dostarczać płodowi tlen oraz substancje odżywcze. Na tym etapie ciąży płód waży ok. 10 g.

Przyszła matka praktycznie nie odczuwa mdłości lub stopniowo one ustępują.

12. tydzień ciąży

Twarz płodu zaczyna coraz bardziej przypominać twarz dziecka. Pojawiło się 20 zawiązków zębów mlecznych. Płód zaczyna być coraz bardziej ruchliwy, ponieważ rozwijają się mięśnie. Jednak jego ruchy nadal są niewyczuwalne, gdyż ma on na tyle miejsca, że może swobodnie się poruszać w jamie macicy, nie dotykając jej ścian. Płód waży około 18 g i ma niespełna 6 cm długości.

13. tydzień ciąży

U płodu pojawiają się pierwsze odruchy ssania, oddychania i przełykania. Narząd słuchu jest w pełni wykształcony, ale jeszcze nie odbiera i nie przetwarza bodźców słuchowych. Większość narządów jest już „uformowana” i gotowa do dalszego wzrastania i podjęcia swoich funkcji. Jednak nastąpi to później, dlatego poza łonem matki płód z całą pewnością jeszcze nie mógłby przeżyć. Ma długość około 7,5 cm i waży niecałe 30 g.

U znacznej części ciężarnych brzuch zaczyna się zaokrąglać. Jest to też dobry moment na podzielenie się wspaniałą nowiną z rodziną i przyjaciółmi, ponieważ na tym etapie ciąży ryzyko jej utraty jest już nieporównywalnie mniejsze niż kilka tygodni wcześniej.

14. tydzień ciąży

W tym okresie za pomocą aparatu ultrasonograficznego można z dużym prawdopodobieństwiem określić płeć dziecka. Trwa kształtowanie się szkieletu płodu. Dziecko waży około 45 g i ma prawie 9 cm długości.

Czternasty tydzień to początek II trymestru. Przyszła matka nabiera nowych sił. Najprawdopodobniej nudności i senność ustąpiły miejsca energii, większej równowadze psychicznej i chęci do działania. Ciało wciąż się zmienia. Na środku brzucha pojawia się ciemna linia biegnąca od pępka aż po spojenie łonowe. Jest to tak zwana kresa czarna (linea nigra). Na jasnej skórze oczywiście nie jest ona „czarna”, lecz raczej różowa lub beżowa.

15. tydzień ciąży

U płodu pojawiają się paznokcie. Można również zaobserwować dość wyraźne rysy twarzy. Skóra pokrywająca ciało jest bardzo cienka i prześwituje przez nią sieć naczyń krwionośnych. Płód ma ok. 10 cm długości i waży około 80 g.