×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Choroby przenoszone drogą płciową

dr n. med. Jacek Gąsiorowski1, dr n. farm. Łukasz Łapiński2,
1 specjalista chorób zakaźnych, specjalista terapii uzależnień
Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych Akademii Medycznej we Wrocławiu
kierownik Poradni Profilaktyczno-Leczniczej HIV/AIDS Wrocławskiego Centrum Zdrowia SP ZOZ
2 specjalista terapii uzależnień w trakcie certyfikacji
Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej Akademii Medycznej we Wrocławiu
certyfikowany konsultant i doradca ds. HIV/AIDS w Punkcie Konsultacyjno-Diagnostycznym Wrocławskiego Centrum Zdrowia SP ZOZ
specjalista farmacji klinicznej

Obecnie poznano ponad 40 drobnoustrojów, które mogą być przenoszone drogą płciową i wywoływać choroby, nazywane chorobami przenoszonymi drogą płciową lub chorobami wenerycznymi. Część z nich przenoszona jest wyłącznie poprzez kontakty seksualne, dla reszty jest to jedna z możliwych dróg przenoszenia, często nie najważniejsza.

Nie wszystkie zmiany pojawiające się na skórze i błonie śluzowej narządów płciowych muszą wynikać z zakażenia nabytego drogą kontaktów seksualnych. Okolica krocza jest podatna na zakażenia bakteryjne (podwyższona temperatura, zwiększona wilgotność, mikrourazy spowodowane np. przez ciasną bieliznę), a czynnikami sprzyjającymi ich wystąpieniu są: cukrzyca, otyłość, noszenie obcisłej bielizny, gorący klimat, czasami niedożywienie, ciąża, obniżenie odporności, długotrwałe leczenie antybiotykami.

W okolicach tych mogą wystąpić zmiany o charakterze liszaja, łuszczycy, uczulenia, zakażenia innymi drobnoustrojami (gronkowiec złocisty, paciorkowce). Szczególną zmianą, często budzącą podejrzenie choroby wenerycznej i niepokój pacjenta są perliste grudki prącia. Występują u od kilku do kilkunastu procent zdrowych mężczyzn, częściej nieobrzezanych. Są to małe kopulaste lub nieco wydłużone grudki, koloru perłowocielistego, pojawiające się na członku po okresie dojrzewania. Ułożone są zazwyczaj na koronie żołędzi lub w rowku zażołędnym koliście, tworząc jeden lub więcej pierścieni. Perliste grudki prącia nie stanowią stanu chorobowego.

Dość często dochodzić może również do urazów okolicy narządów płciowych. Naderwanie i – w następstwie – krwawienia z wędzidełka lub obrzęk napletka może być wynikiem długo trwającego i intensywnego stosunku płciowego, masturbacji, wprowadzania do cewki moczowej lub nakładania na członek różnych przedmiotów. Częstym urazem skóry moszny lub prącia jest skaleczenie zamkiem błyskawicznym lub zębami podczas kontaktów oralnych. Nawet niewielkie skaleczenia okolic odbytu i odbytnicy u kobiet lub pasywnych mężczyzn oraz członka u mężczyzn powstające podczas kontaktów analnych mogą powodować poważne zakażenia bakteriami jelitowymi. Do urazów mechanicznych dochodzi zdecydowanie łatwiej u kobiet. Poza przyczynami identycznymi jak u mężczyzn mogą one powstawać w następnie stosowania wibratorów lub wkładania do pochwy innych przedmiotów, tarcia szorstkim wkładem miesiączkowym, noszenia zbyt ciasnej lub szorstkiej bielizny, jazdy konnej lub na rowerze, a także brutalnych kontaktów seksualnych.

Epidemiologia chorób przenoszonych drogą płciową

Choroby przenoszone drogą płciową należą do najczęstszych chorób zakaźnych. Objawy tych chorób częściej występują u mężczyzn, natomiast u kobiet, ze względów anatomicznych, mogą one przebiegać w formie bezobjawowej lub skąpoobjawowej. Według WHO, światowa zapadalność na kiłę wynosi 12 milinów, rzeżączkę 62 miliony, chlamydiozę 89 milionów, a rzęsistkowicę 170 milionów przypadków rocznie. Najwięcej tych zakażeń stwierdza się w rozwijających się i biednych krajach Azji Południowo-Wschodniej, Afryki, Ameryki Łacińskiej i na Karaibach. Na obszarach tych rzeżączka i chlamydioza są główną przyczyną niepłodności kobiet, częstą przyczyną stanów zapalnych miednicy mniejszej i w konsekwencji ciąży pozamacicznej oraz niedrożności jajowodów. Odmiennie przedstawia się zapadalność na choroby weneryczne w krajach rozwiniętych, również w Polsce. Spadkowi zachorowalności na powyższe choroby towarzyszy zwiększenie liczby przypadków zakażeń wirusowych, głównie opryszczki oraz kłykcin kończystych narządów płciowych, ale również odbytu.

Czynniki ryzyka

Na całym świecie najwięcej chorób przenoszonych drogą płciową notuje się w grupie osób młodych (między 15. a 24. rż.), stanu wolnego, mieszkających w dużych aglomeracjach miejskich, o niższym statusie socjoekonomicznym, należących do mniejszości rasowych i narodowych. Ponadto styl życia w istotny sposób wpływa na częstość występowania chorób wenerycznych. Osoby niestosujące prezerwatyw, o dużej aktywności seksualnej, często zmieniające partnerów i praktykujące różne techniki seksualne są bardziej narażone na choroby przenoszone drogą płciową.

Przyjmowanie narkotyków i nadużywanie alkoholu, z powodu łatwiejszego nawiązywania znajomości, zmniejszenia poziomu świadomości oraz prostytuowania w celu zdobycia pieniędzy na substancje psychoaktywne zwiększa prawdopodobieństwo nabycia chorób wenerycznych. Wykazano także, że zakażenie rzeżączką lub chlamydią łatwiej szerzy się do jamy macicy, jajowodów i jajników w grupie kobiet posiadających wkładki domaciczne (największe ryzyko w ciągu kilku pierwszych miesięcy od momentu jej założenia). U mężczyzn obrzezanych rzadziej dochodzi do zakażenia kiłą, wrzodem miękkim, wirusem opryszczki płciowej oraz brodawek.

Zapadalność na choroby przenoszone drogą płciową w grupie mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami jest procentowo znacznie większa niż wśród mężczyzn, którzy takich kontaktów nie mają. Do chorób częściej występujących w tej grupie należą: kiła, rzeżączka, wirusowe zapalenie wątroby typu B, HIVopryszczka narządów płciowych. Przyjmuje się, że przyczyną tego jest częstsza wśród mężczyzn homoseksualnych większa swoboda seksualna, większa liczba partnerów, częstsza zmiana partnerów seksualnych. Potwierdzają to badania w grupie homoseksualistów pozostających w związkach cywilnoprawnych, których charakteryzuje mniejsza liczba partnerów seksualnych, a co za tym idzie, rzadsze zachorowania na choroby przenoszone drogą płciową.

Profilaktyka

Profilaktyka STD polega na stosowaniu prezerwatyw, zarówno męskich, jak i damskich, chusteczek do seksu oralnego. Prezerwatywa stosowana przez cały czas stosunku seksualnego i stosowana prawidłowo w 100% zabezpiecza przed przeniesieniem wszystkich chorób przenoszonych drogą płciową, z wyjątkiem świerzbuwszawicy łonowej.

Co zrobić, by zmniejszyć ryzyko zachorowania?

Na choroby weneryczne najczęściej zapadają osoby młode, wykazujące dużą aktywność seksualną. Wysoki wskaźnik zapadalności występuje w dużych aglomeracjach miejskich. Spore znaczenie ma stosowanie używek, takich jak alkohol, narkotyki czy papierosy.

Ryzyko zachorowania na choroby przenoszone drogą płciową znacznie wzrasta wraz z liczbą partnerów seksualnych, częstą ich zmianą, częstością kontaktów przygodnych, niskim statusem socjoekonomicznym, orientacją seksualną (homoseksualiści) oraz rodzajem stosunków płciowych.

Dlatego też współżycie z jednym, stałym partnerem minimalizuje prawdopodobieństwo zarażenia. Stosowanie prezerwatyw znacznie ogranicza ryzyko zakażenia. Stosowanie farmakologicznych środków antykoncepcyjnych jako jedynej formy zapobiegania ciąży nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Należy mieć również świadomość, że prezerwatywy nie chronią w pełni przed wszystkimi chorobami wenerycznymi.

Przegląd chorób przenoszonych drogą płciową

Poniżej przedstawiono podział chorób przenoszonych drogą płciową.

Choroby bakteryjne

Choroby wirusowe

Choroby wywołane przez pierwotniaki

  • rzęsistkowica
  • zapalenie jelit

Choroby wywołane przez grzyby

Choroby wywołane przez pasożyty

  • świerzb
  • wszawica łonowa

Choroby wywołane przez robaki

Inne choroby przenoszone drogą płciową

Do chorób przenoszonych drogą płciową należą również takie choroby wirusowe, jak AIDS oraz wirusowe zapalenie wątroby typu A (HAV), B (HBV), C (HCV) i D (HDV).

Choroby przewodu pokarmowego przenoszone drogą płciową

Na koniec należy też wspomnieć o chorobach przewodu pokarmowego przenoszonych drogą płciową. Do zakażenia dochodzi na drodze oroanalnej lub orogenitalnej. Choroby te częściej występują u homoseksualistów. Tą drogą rozprzestrzeniają się m.in. owsica, wirusowe zapalenie wątroby typu A (HAV), salmonelloza czy zakażenia pierwotniakami, jak np. ameboza. Diagnostyką i leczeniem tych chorób zajmują się specjaliści chorób zakaźnych.

Co zrobić w przypadku takich objawów?

W przypadku pojawienia się wyżej wymienionych objawów należy się zgłosić do dermatologa.

31.01.2013
Zobacz także
  • Kandydoza błony śluzowej narządów płciowych
  • Rzęsistkowica
  • Seksoholizm (uzależnienie od seksu)
Wybrane treści dla Ciebie
  • Bakteryjne zapalenie pochwy
  • Chlamydioza dróg moczowo - płciowych
  • Kandydoza błony śluzowej narządów płciowych
  • Mięczak zakaźny
  • Rzeżączka
  • Rzęsistkowica
  • Zapalenie narządów miednicy mniejszej
  • Opryszczka narządów płciowych
  • Ziarnica weneryczna pachwin (LGV)
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta