Zawartość salicylanów zależy od wielu czynników, dlatego trudno dokładnie ocenić ich ilość w żywności. Decyduje o tym nie tylko pochodzenie żywności, ale także jej sposób przygotowania i produkcji, a w przypadków owoców ich dojrzałość.
Fot. pixabay.com
Kiedy należy rozważyć wprowadzenie diety ubogosalicylanowej?
Nadwrażliwość na niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) należy do najczęstszych – po antybiotykach – przyczyn reakcji nadwrażliwości. Może się manifestować w różny sposób. NLPZ mogą:
- zaostrzać przebieg astmy oskrzelowej i nieżytu/polipów nosa
- zaostrzać przebieg przewlekłej pokrzywki
- wywoływać pokrzywkę i obrzęk naczynioruchowy oraz
- wywoływać reakcje opóźnione (np. kontaktowe zapalenie skóry).
Wprowadzenie diety ubogosalicylanowej można rozważyć w dwóch pierwszych z wymienionych powyżej przypadków. Pamiętając, że dowody na jej skuteczność nie są zadowalające, przed podjęciem decyzji o ewentualnym długotrwałym jej stosowaniu należy zalecić wprowadzenie diety diagnostycznej, a następnie po 6 tygodniach jej stosowania wrócić do uprzednio stosowanej diety. Takie postępowanie ma na celu potwierdzenie skuteczności diety ubogosalicylanowej.
Realizacja diety ubogosalicylanowej w praktyce
Dietę ubogosalicylanową zalicza się do łatwostrawnych diet eliminacyjnych. Polega ona na zmniejszeniu spożycia produktów bogatych w salicylany.
Szczególnie duża zawartość salicylanów cechuje zioła i przyprawy. Występują także w warzywach, owocach i orzechach. Do produktów zawierających niewielkie ilości salicylanów zalicza się z kolei produkty zbożowe, mięsa i ryby oraz jaja. Pozostałe produkty, będące źródłem salicylanów, to napoje alkoholowe, takie jak piwo i wino. Wolne od salicylanów są inne alkohole – wódka, gin, whisky i brandy.
Zawartość salicylanów zależy od wielu czynników, dlatego trudno dokładnie ocenić ich ilość w żywności. Decyduje o tym nie tylko pochodzenie żywności, ale także jej sposób przygotowania i produkcji, a w przypadków owoców ich dojrzałość. Większa zawartość salicylanów cechuje warzywa i owoce suszone. Zaobserwowano, że ich zawartość maleje po ugotowaniu produktów. W diecie ubogosalicylanowej – poza wykluczeniem produktów z dużą zawartością salicylanów – należy zwrócić także uwagę na wyeliminowanie syntetycznych barwników, substancji smakowych i zapachowych oraz konserwantów.
Podział produktów w zależności od zawartości salicylanów
W diecie ubogosalicylanowej zaleca się spożycie produktów zawierających salicylany w ilości 0,01–0,09 mg/porcję. W zależności od ich zawartości produkty podzielono na 5 grup. Są to produkty o zawartości salicylanów śladowej, małej, umiarkowanej, dużej i bardzo dużej.
| Zawartość salicylanów w 100 g produktów żywnościowych | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Śladowa <0,01 mg | Mała 0,01–0,09 mg | Umiarkowana 0,1–0,5 mg | Duża 0,51–1,0 mg | Bardzo duża >1,0 mg | |
| owoce | dojrzałe i obrane gruszki, limonki, winogrona zielone | jabłka Golden Delicious, jabłka Red Delicious, mango, melon żółty i miodowy, maliny, grejpfruty, banany, jeżyny, jagody, kiwi, nektarynki, pomarańcze, truskawki | jabłka Granny Smith, Jonathan, aronie, wiśnie, brusznica, winogrona czerwone, cytryny, brzoskwinie, śliwki | inne jabłka | owoce suszone, daktyle, porzeczki, borówki, żurawina, ananas |
| warzywa | kapusta biała i zielona, sałata lodowa, ziemniaki obrane, brukiew, seler, kabaczki | kalafiory, szparagi, fasola szparagowa, zielony groszek, papryka czerwona i żółta, marchew, ogórki, pomidory | brokuły, cebula | zielona papryka | |
| przyprawy | ocet winny | miód | czosnek, grzyby | chat masala, biały ocet winny | kumin, kardamon czarny i zielony, chilli, cynamon, goździki, kolendra siewna, curry, koper włoski, kozieradka pospolita, Garam Masala, imbir, mięta, gałka muszkatołowa, oregano, ostra papryka, czarny pieprz, kurkuma, tymianek |
| napoje | białe i czerwone wino, sok: jabłkowy, grejpfrutowy, pomarańczowy | kawa w proszku, herbata, sok: żurawinowy, ananasowy, pomidorowy | |||
Źródło: Ignacak M., Mastalerz L.: Dieta ubogosalicylanowa w nadwrażliwości na niesteroidowe leki przeciwzapalne. Przegl. Lek., 2015; 72 (12): 759–762
Podsumowanie
Osoby z nadwrażliwością na kwas acetylosalicylowy (aspiryna) i inne NLPZ powinny unikać przyjmowania leków z tej grupy. Ponieważ skuteczność i bezpieczeństwo stosowania diety ubogosalicylanowej nie została dostatecznie oceniona, konieczne jest przeprowadzenie liczniejszych, dobrze zaplanowanych badań.
Piśmiennictwo
Ignacak M., Mastalerz L.: Dieta ubogosalicylanowa w nadwrażliwości na niesteroidowe leki przeciwzapalne. Przegl. Lek., 2015; 72 (12): 759–762.Makowska J., Bochenek G., Glück J. i wsp.: Nadwrażliwość na niesteroidowe leki przeciwzapalne. Polish Journal of Allergology, 2018; 5, (1): 10–22.
dr hab. n. med. Grzegorz Porębski: Czy stosowanie diety ubogosalicylanowej przy nadwrażliwości na kwas acetylosalicylowy znajduje potwierdzenie w badaniach klinicznych? https://www.mp.pl/pytania/pediatria/najnowsze-pytania/203706,stosowanie-diety-ubogosalicylanowej-przy-nadwrazliwosci-na-kwas-acetylosalicylowy data dostępu: 04.03.2019
