Dieta w kamicy nerkowej

Kamica nerkowa to stan, w którym w nerce, drogach moczowych lub pęcherzu moczowym występują nierozpuszczalne kryształy lub osady, w konsekwencji tworzące złogi, zwane także kamieniami.

Fot. pixabay.com

Wśród przyczyn kamicy nerkowej wymienia się wiele czynników; są to m.in.: uwarunkowania genetyczne, warunki klimatyczne, dieta, masa ciała, nieprawidłowości anatomiczne w budowie układu moczowo-płciowego oraz niektóre choroby (nadczynność przytarczyc, choroba Leśniowskiego i Crohna, sarkoidoza).

Ogólne zalecenia dietetyczne

Część zaleceń dietetycznych dotyczących kamicy nerkowej ma charakter ogólny i należy ich przestrzegać w każdym jej rodzaju. Istnieją także pewne zasady, które są uzależnione od składu chemicznego kamieni. Dlatego też badanie analityczne moczu, krwi oraz badanie składu wydalonego lub usuniętego kamienia pozwalają ustalić, jak postępować, aby nie dopuścić do nawrotu kamicy nerkowej. Dodatkowo bardzo ważna jest identyfikacja czynników ryzyka powstawania kamieni w układzie moczowym, do których zalicza się m.in. pozytywny wywiad rodzinny, przyjmowanie niektórych leków oraz wrodzone lub nabyte wady układu moczowego.

W przypadku osób chorujących na kamicę priorytet stanowi wypijanie takiej ilości płynów, aby dobowa objętość wydalanego moczu wynosiła około 2 l dziennie. Zaleca się, aby połowę wypijanych płynów stanowiła woda filtrowana lub niskozmineralizowana. Pozostałe płyny mogą mieć neutralne pH, choć niektóre soki z cytrusów są szczególnie polecane z uwagi na zawartość cytrynianów. Jedyny wyjątek to sok grejpfrutowy, który indukuje powstawanie kamieni nerkowych.

Płyny należy spożywać przez cały dzień od rana do wieczora, w niewielkich objętościowo porcjach. Ważne, aby wodę wypić także przed snem (aby rozcieńczyć mocz na czas odpoczynku nocnego) oraz rano po oddaniu moczu.

Zwiększona podaż płynów prowadzi do zmniejszenia stężenia składników mineralnych (szczawianów, fosforanów, moczanów), a przez to ogranicza ich zdolność do krystalizacji. Ponadto zwiększenie przepływu moczu przez drogi moczowe zapobiega zastojowi moczu oraz zmniejsza ryzyko infekcji dróg moczowych.

Pacjenci bardzo często pytają, czy profilaktycznie mogą pić piwo. Rzeczywiście piwo zwiększa ilość wydalanego moczu, jednak spożywanie go codziennie może sprzyjać otyłości, alkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby, zapaleniu trzustki, a także wpływa na rozwój uzależnienia alkoholowego. Dlatego też uważa się, że w tym przypadku ryzyko związane z piciem piwa przewyższa ewentualne korzyści.

Jeśli skład kamieni nie jest znany, trudno realizować jakieś konkretne zalecenia. W takiej sytuacji najlepiej wybrać zrównoważoną i zbilansowaną dietę. Po ustaleniu składu kamieni moczowych można zalecić bardziej restrykcyjne ograniczenie pewnych produktów żywnościowych.

Zalecenia w kamicy szczawianowej

W tej najczęściej występującej kamicy chorzy powinni unikać produktów będących źródłem szczawianów, czyli szczawiu, szpinaku, botwiny, rabarbaru, buraków, nasion roślin strączkowych, czekolady, mocnej kawy i długo parzonej herbaty. Należy ponadto ograniczyć spożycie mleka i przetworów mlecznych.

Zalecenia w kamicy moczanowej

W przypadku tej kamicy ważne jest ograniczenie spożycia produktów będących źródłem puryn, metabolizowanych następnie do kwasu moczowego. Należy więc unikać zup na wywarach mięsnych, sosów i galaretek mięsnych, dziczyzny, baraniny, podrobów, sardynek, śledzi, szprotek, orzechów, grzybów, soczewicy, grochu i fasoli. Ważne jest natomiast zwiększenie spożycia produktów mlecznych i warzyw.

Zalecenia w kamicy cystynowej

Dieta polega na ograniczeniu aminokwasów cystyny i metioniny, co w praktyce sprowadza się do ograniczenia spożycia mięsa i jego przetworów, a także ryb, jaj, pszenicy i soi. Wśród zalecanych płynów wymienia się wodę z wodorowęglanami, soki z cytrusów oraz herbaty owocowe. Zaleca się także mleko i przetwory mleczne. Spożycie soli należy ograniczyć do 3 g/dobę.

Aktywność fizyczna i prawidłowa masa ciała

Odpowiedni poziom aktywności fizycznej oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała to kolejne istotne elementy postępowania u chorych z kamicą nerkową. Obserwuje się wyraźną zależność między otyłością, zespołem metabolicznym, cukrzycą typu 2 a częstością występowania kamicy. Wpływa na to fakt, że insulinooporność i hiperinsulinemia zwiększają wydalanie jonów amonowych w moczu, powodując jego zakwaszenie i nasilając tendencję do tworzenia się kamieni.