Pytanie nadesłane do redakcji
Rozpoznanie kliniczne: Żylaki przełyku, żółciowe zapalenie żołądka
Rozpoznanie histopatologiczne: Gastris chronica partim atrophica corporis (woreczek żółciowy usunięty)
Mamy prośbę o rozpisanie produktów/potraw zalecanych i zabronionych (nabiał, warzywa, owoce, mięso, ryby, napoje itd.) oraz przykładowy jadłospis, który może być stosowany przy takim schorzeniu.
Odpowiedziała
mgr Diana Wolańska
dietetyk
Zakład Profilaktyki Chorób Żywieniowozależnych z Poradnią Chorób Metabolicznych
Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie
Zalecana dieta powinna mieć cechy diety lekkostrawnej, z ograniczeniem tłuszczu oraz błonnika. Istotne jest:
- spożywanie częstych, ale małych objętościowo posiłków ok. 5-6 dziennie,
- unikanie produktów ciężkostrawnych, smażonych, tłustych i wzdymających, słodyczy
- eliminacja picia kawy, mocnej herbaty, palenia papierosów oraz alkoholu.
Poniżej przedstawiono tabelę z produktami polecanymi i przeciwwskazanymi w diecie lekkostrawnej z ograniczeniem tłuszczu, którą należy również indywidualizować, ze względu na różnice tolerancji poszczególnych produktów. Z diety bezwzględnie należy eliminować produkty, po których nasilają się dolegliwości. W tym celu poleca się również prowadzenie dzienniczka żywieniowego, który pozwoli na indywidualne sprecyzowanie grupy produktów, które są dobrze bądź źle tolerowane.
Tabela. Produkty polecane i przeciwwskazane w diecie lekkostrawnej | ||
---|---|---|
Wskazane | Przeciwwskazane | |
Pieczywo | chleb pszenny - jasny i czerstwy, bułki jasne ew. grahamki, biszkopty na białkach, pieczywo półcukiernicze, drożdżowe, pieczywo chrupkie pszenne, sucharki | chleb żytni świeży, chleb razowy, pieczywo chrupkie żytnie, pieczywo z otrębami, pieczywo drożdżowe cukiernicze |
Dodatki do pieczywa | masło, chudy twaróg, serek homogenizowany chudy, chude mięso gotowane, chude gatunki wędlin - szynki, polędwice z drobiu, indyka, wieprzowe i wołowe, ścięte białko jaja W ograniczonych ilościach: dżemy bez pestek, marmolady, miód, masło, margaryny miękkie |
tłuste wędliny, konserwy, salceson, smalec, pasztetowa, sery podpuszczkowe (żółte), serki topione, ser typu Feta, serki typu Fromage, dżemy pestkowe, jaja gotowane, jajecznica z całych jaj, masło i margaryny w dużych ilościach |
Zupy i sosy | rosół jarski, chudy rosół z cielęciny, jarzynowa, ziemniaczana, mleczne, przetarte owocowe, krupnik; podprawiane mąką i mlekiem (najlepiej czyste) ew. zaciągane żółtkiem, zupy mleczne na mleku 0% lub 0,5% sosy łagodne: koperkowy, cytrynowy, pomidorowy, potrawkowy, owocowe, zagęszczone zawiesiną z mąki i mleka |
zupy tłuste, zawiesiste, na wywarach: mięsnych, kostnych, grzybowych, zaprawiane zasmażką, śmietaną, pikantne zupy z warzyw kapustnych, strączkowych, mocne rosoły, buliony sosy: cebulowe, grzybowe, chrzanowy, musztardowy, grecki, śmietanowy |
Dodatki do zup | bułka, grzanki, kasza manna, jęczmienna mazurska, wiejska, kasza krakowska, ryż biały, ziemniaki, lane ciasto na białkach, makaron nitki, kluski biszkoptowe na białkach, groszek ptysiowy bez żółtek | kluski kładzione, grube makarony, łazanki, nasiona roślin strączkowych, jaja gotowane na twardo, nasiona roślin strączkowych, kluski francuskie |
Mięso, drób, ryby | chuda cielęcina, młoda wołowina, indyk, kurczak, królik, chuda wieprzowina (schab środkowy) chude ryby: dorsz, młody karp, pstrąg strumieniowy, sola, morszczuk, karmazyn, sandacz, flądra, lin, okoń, szczupak, mintaj W umiarkowanej ilości - ryby morskie: makrela, ryby słodkowodne: leszcz potrawy gotowane, pulpety, budynie, potrawki, duszone bez obsmażania, pieczone w folii lub pergaminie, na parze |
tłuste gatunki mięs: wołowe, wieprzowe, baranina, gęsi, kaczki, dziczyzna, podroby, flaki tłuste ryby: węgorz, tłusty karp, łosoś, sum, węgorz, halibut, śledź, sardynka potrawy smażone, marynowane i wędzone |
Potrawy półmięsne i bezmięsne | budynie z kasz (jęczmiennej, manny, krakowskiej, kukurydzianej, warzyw, makaronu nitki bez żółtek, mięsa, risotto leniwe pierogi na białkach, kluski biszkoptowe, zapiekanki z kasz, warzyw i mięsa, makaron z mięsem, kluski ziemniaczane | potrawy smażone na tłuszczu, np. placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety oraz bigos, fasolka po bretońsku |
Tłuszcze | w niewielkich ilościach: olej sojowy, słonecznikowy, rzepakowy, oliwa z oliwek, masło, margaryny miękkie | śmietana, smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde |
Warzywa | młode i soczyste: marchew, buraczki, dynia, kabaczki, cukinia, pietruszka, patisony, seler, pomidor bez skórki, szpinak, kalafior, brokuły, fasolka szparagowa, groszek zielony, sałata zielona, ogórek kwaszony bez skórki, cykoria, kapusta pekińska, koperek, natka
ziemniaki gotowane, pieczone potrawy gotowane, rozdrobnione lub przetarte, warzywa z wody, drobno starte ćwikła i chrzan na kwasku cytrynowym |
warzywa kapustne, cebula, czosnek, pory, suche nasiona roślin strączkowych, ogórki, brukiew, rzodkiewka, rzepa, kalarepa, papryka ziemniaki smażone/odsmażane z tłuszczem |
Owoce | owoce dojrzałe i soczyste: winogrona bez pestek, cytrusowe, brzoskwinie, morele, banany, jabłka pieczone, gotowane w ograniczonych ilościach: kiwi, melon |
gruszki, daktyle, śliwki, czereśnie, owoce marynowane, suszone owoce |
Desery | kisiele, budynie, galaretki owocowe, mleczne na mleku odtłuszczonym, kompoty, musy, bezy, suflety, soki owocowe, przeciery owocowe | ciasta tłuste, torty, desery z używkami, czekolada, batony, chałwa, słodycze zawierające kakao lub orzechy |
Przyprawy | kwasek cytrynowy, sok z cytryny, cukier, pietruszka, zielony koper, majeranek, rzeżucha, melisa w ograniczonych ilościach: ocet winny, sól, pieprz ziołowy, papryka słodka, estragon, bazylia, tymianek |
ostre: ocet, pieprz, papryka chili, curry, musztarda, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa, gorczyca, kminek |
Napoje | mleko 0-1,5% tłuszczu, jogurty, kefiry, maślanki odtłuszczone, kawa zbożowa z mlekiem odtłuszczonym, bawarka, słabe napary herbat, herbaty owocowe, ziołowe; soki owocowe, warzywne, napoje mleczno-owocowe, mleczno-warzywne, wody niegazowane | alkohol, mocne kakao, płynna czekolada, mocna kawa, mocna herbata, wody gazowane, pepsi, coca-cola i inne słodkie napoje gazowane |
Przykładowy jadłospis
- Śniadanie: Bułka pszenna z margaryną, szynką z indyka, pomidor bez skórki
- II śniadanie: Bułka maślana, serek homogenizowany chudy
- Obiad: Zupa pomidorowa z ryżem białym; dorsz pieczony w folii z gotowanymi ziemniakami i surówką z marchwi i jabłka
- Podwieczorek: Kisiel z cząstkami brzoskwini bez skórki
- Kolacja: Pieczywo pszenne, margaryna, ser biały chudy, pomidor bez skórki