×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Czy za dużo dobrego cholesterolu-HDL też szkodzi?

dr n. med. Aleksandra Lenart-Migdalska

Pytanie nadesłane do redakcji

W ostatnio wykonanych badaniach krwi stwierdzono u mnie podwyższony poziom całkowitego cholesterolu (235 mg/dl), gdzie norma wynosi od 115–190 mg/dl, LDL 118mg/d, HDL 95 mg/dl, a triglicerydy 110 mg/dl. Z jakiego powodu mogła powstać podwyższona wartość całkowitego cholesterolu. Czy za dużo dobrego cholesterolu HDL też szkodzi? Mam 40 lat, staram się prowadzić zdrowy tryb życia, dbam o regularną aktywność fizyczną, nie palę tytoniu. Mój brat w wieku 42 lat miał zawał, ale palił papierosy itd. Proszę o poradę

Odpowiedź

Lipidogram, czyli tzw. profil lipidowy, to badanie laboratoryjne określające stężenie frakcji lipidowych w osoczu krwi żylnej, które standardowo obejmuje oznaczenie stężeń:

  • cholesterolu całkowitego (total cholesterol – TC)
  • cholesterolu frakcji HDL (high-density lipoproteins; lipoproteiny o wysokiej gęstości)
  • triglicerydów (triglicerides – TG).
  • cholesterolu frakcji LDL (low-density lipoproteins; lipoproteiny o niskiej gęstości) nazywanego także „złym cholesterolem”, które można mierzyć bezpośrednio (metoda preferowana) lub wyliczać za pomocą wzoru Friedewalda
  • cholesterolu nie-HDL (non high-density lipoproteins; stężenie cholesterolu frakcji lipoprotein innych niż o wysokiej gęstości), który jest różnicą między stężeniem cholesterolu całkowitego a stężeniem HDL.

Za prawidłowe przyjmuje się takie stężenia całkowitego cholesterolu oraz cholesterolu frakcji LDL, HDL i nie-HDL, które nie wiążą się ze zwiększonym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego. Wartości te zależą od całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego szacowanego indywidualnie u danej osoby. W praktyce, zgodnie z najnowszymi zaleceniami Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego z 2021 roku, oceniając lipidogram u osoby pozornie zdrowej (czyli bez stwierdzonej choroby sercowo-naczyniowej związanej z miażdżycą, cukrzycy typu 2, przewlekłej choroby nerek oraz bez rodzinnej hipercholesterolemii) należy zwracać uwagę przede wszystkim na stężenie cholesterolu frakcji nie-HDL, które jest wykorzystywane do oszacowania ryzyka choroby sercowo-naczyniowej za pomocą kart ryzyka SCORE2 oraz SCORE2-OP. Na tej podstawie można oszacować, czy u danej osoby ryzyko choroby sercowo-naczyniowej jest:

  • małe do umiarkowanego
  • duże lub
  • bardzo duże.

W zależności od całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego u każdego pacjenta indywidualnie podejmuje się decyzję o konieczności wprowadzenia zmian stylu życia (zmiana diety, redukcja nadmiernej masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej, ograniczenie spożycia alkoholu, zaprzestanie palenia tytoniu) lub dodatkowo konieczności włączenia leczenia farmakologicznego.

Więcej na ten temat:
Jak oszacować u siebie poziom ryzyka sercowo-naczyniowego?
Wysoki poziom cholesterolu - kiedy należy przyjmować leki?

Udowodniono, że w procesie rozwoju miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych rozwijających się na jej podłożu istotną rolę ogrywa cholesterol LDL, tj. zły cholesterol. Wiele dotychczasowych badań wykazało, że zmniejszanie stężenia cholesterolu LDL we krwi ma kluczowe znaczenie w redukcji ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, dlatego u pacjentów którzy wymagają leczenia nieprawidłowego stężenia cholesterolu zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL stanowi główny cel terapeutyczny.

Podstawową funkcją cholesterolu HDL jest transport cholesterolu z tkanek obwodowych do wątroby. Cholesterol HDL ma właściwości przeciwmiażdżycowe i przeciwzapalne. Zbyt małe stężenie cholesterolu HDL wiąże się z częstszym występowaniem zdarzeń sercowo-naczyniowych (np. zawał serca, udar mózgu) i większą śmiertelnością u pacjentów z już rozpoznaną chorobą wieńcową, nawet przy prawidłowych stężeniach cholesterolu LDL. Uznaje się, że zbyt małe stężenie cholesterolu HDL (<1,0 mmol/l, tj. <40 mg/dl u mężczyzn i <1,2 mmol/l, tj. <45 mg/dl u kobiet) jest czynnikiem ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Natomiast większe stężenie cholesterolu frakcji HDL, wbrew oczekiwaniom, niekoniecznie chroni przed chorobami układu krążenia, a nawet w bardzo dużych ilościach może być szkodliwy. Ponadto w badaniach klinicznych nie wykazano korzyści ze zwiększenia stężenia cholesterolu frakcji HDL metodami farmakologicznymi. Dlatego aktualne wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego/Europejskiego Towarzystwa Miażdżycowego (ESC/EAS) dotyczące dyslipidemii podkreślają, że ryzyko miażdżycowej choroby sercowo-naczyniowej może wzrosnąć, gdy stężenie cholesterolu HDL przekroczy 90 mg/dl (2,3 mmol/l). Jednak dokładne przyczyny tak negatywnych skutków bardzo dużego stężenia cholesterolu HDL pozostają nieznane. Aktualnie nie określono docelowych wartości stężeń HDL.

Obecnie głównym celem terapii w przypadku nieprawidłowych wartości cholesterolu powinno być zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL, zamiast zwiększenia stężenia cholesterolu HDL. Ponadto efekty ochronne na naczynia przynosi modyfikacja czynników stylu życia, takich jak zwiększenie aktywności fizycznej, redukcja nadmiernej masy ciała, ograniczenie spożycia węglowodanów i zastępowanie ich tłuszczami nienasyconymi, unikanie spożycia tłuszczów trans, ograniczenie spożycia alkoholu i zaprzestanie palenia tytoniu.

Na podstawie aktualnych skal oceny ryzyka SCORE2 oraz SCORE2-OP oraz przedstawionych przez Czytelnika danych można oszacować Pana indywidualne ryzyko choroby sercowo-naczyniowej. Do tego celu należy skorzystać z karty opracowanej dla krajów europejskich dużego ryzyka wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej (do tej grupy należy Polska). Niezbędne do oszacowania ryzyka są dane dotyczące płci, statusu palenia tytoniu, wieku, wartości skurczowego ciśnienia tętniczego krwi oraz stężenia cholesterolu nie-HDL. Choć nie podał Pan stężenia cholesterolu nie-HDL, to na podstawie dostępnych danych możemy go sami obliczyć (nie-HDL = TC 235 mg/dl – HDL 95 mg/dl = 140 mg/dl). Jeśli nie choruje Pan na nadciśnienie tętnicze (ciśnienie skurczowe <140 mm Hg), to Pana ryzyko choroby sercowo-naczyniowej oszacowane na podstawie skali SCORE2 jest małe do umiarkowanego, natomiast w przypadku towarzyszącego nadciśnienia tętniczego (ciśnienie skurczowe ≥140 mm Hg) ryzyko choroby sercowo-naczyniowej jest duże. Wskazany jest zatem u Pana pomiar ciśnienia tętniczego krwi i w przypadku podwyższonych wartości kontrola u lekarza.

Należy również podkreślić, że wywiad wczesnego występowania choroby wieńcowej u męskiego krewnego w pierwszej linii poniżej 55. roku życia lub u kobiet poniżej 60. roku życia jest czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego, który nie podlega modyfikacji. Osoby obarczone takim wywiadem należy poddawać systematycznej kontroli lekarskiej, kontrolować ciśnienie tętnicze, stężenie glukozy we krwi, wykonywać okresowo profil lipidowy i unikać innych czynników ryzyka (otyłość, mała aktywność fizyczna, stosowanie nieprawidłowej diety, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu). Decyzję o konieczności wprowadzenia modyfikacji stylu życia lub dodatkowo włączenia leczenia farmakologicznego podejmuje lekarz na podstawie przeprowadzonego badania. Interwencje z zakresu stylu życia wskazane są u wszystkich pacjentów z czynnikami ryzyka chorób układu krążenia.

17.08.2023
Zobacz także
  • Hipercholesterolemia – leczenie: leki na hipercholesterolemię
  • Dieta w hipercholesterolemii
  • Hipercholesterolemia
Wybrane treści dla Ciebie
  • Jak oszacować u siebie poziom ryzyka sercowo-naczyniowego?
  • Cholesterol - funkcje, źródła, frakcje, stężenie
  • Astma u palaczy
  • Masło czy margaryna - co jest zdrowsze?
  • Miażdżyca
  • Dobry cholesterol i zły cholesterol
  • Statyny
  • Choroba wieńcowa
  • Wysoki poziom cholesterolu - kiedy należy przyjmować leki?
  • Cholesterol całkowity – normy
Inne pytania
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta