Produkty zalecane i przeciwwskazane w chorobach wątroby

Pytanie nadesłane do redakcji

Czy w przypadku podwyższonych wyników AlaT i AspAT oraz cholesterolu konieczne jest stosowanie ścisłej diety wątrobowej? Otrzymałam broszurę od lekarza, według której nie powinnam spożywać pełnoziarnistych przetworów zbożowych, orzechów, pestek dyni. Czuję się po tych produktach dobrze. Nie mam żadnych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego – wzdęć, bólów brzucha. Czy w związku z tym muszę się stosować do wszystkich dietetycznych zaleceń zaproponowanych przez lekarza?

Odpowiedziała

dr n. med. Lucyna Pachocka
kierownik Ogólnopolskiego Centrum Dietetyki Instytutu Żywności i Żywienia

Szanowna Pani, w mailu brakuje informacji na temat rozpoznania choroby, nadmieniono tylko o zwiększonej aktywności ALT, AST i zwiększonym stężeniu cholesterolu. Duże stężenie ww. wskaźników biochemicznych występuje często u osób ze stłuszczeniem wątroby. Przyczyny stłuszczenia są różnorodne. Powstaje ono na ogół w wyniku przewlekłego nadmiernego spożycia alkoholu, często rozwija się w cukrzycy i otyłości, głodzeniu i niedoborach białka w organizmie, może też być wywołane działaniem różnych substancji toksycznych i leków.

Polecamy:

• Polekowe uszkodzenia wątroby
• Alkoholowe choroby wątroby
• Niedożywienie i ocena stanu odżywienia pacjenta

U osób z otyłością brzuszną oraz towarzyszącymi zaburzeniami przemiany węglowodanów i lipidów nieleczenie niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby może prowadzić do niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby. Dlatego jak najszybciej należy zredukować nadmierną masę ciała i normalizować stężenie nieprawidłowych wskaźników biochemicznych. Jest to możliwe po usunięciu przyczyny, czyli np.

• po wykluczeniu spożycia alkoholu
• ograniczeniu spożycia produktów powodujących przyrost masy ciała
• dostarczeniu organizmowi zgodnie z zaleceniami wszystkich potrzebnych składników odżywczych
• uregulowaniu cukrzycy itp.

Obecnie się uważa, że najlepszym modelem żywieniowym w przypadku niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby jest realizowanie diety śródziemnomorskiej.

Śródziemnomorski model żywienia zakłada bazowanie (co oznacza codzienne spożywanie):

• różnokolorowych warzyw i owoców
• pełnoziarnistych produktów zbożowych
• nasion roślin strączkowych
• orzechów oraz oliwy z oliwek (w warunkach polskich z powodzeniem można ją zastąpić olejem rzepakowym).

Ważnym elementem diety są także naturalne przetwory mleczne (głównie jogurty i sery). Kilka razy w tygodniu dozwolone jest spożycie ryb i owoców morza, drobiu i jaj.

Natomiast w diecie znacząco ogranicza się spożycie:

• mięsa czerwonego
• potraw smażonych
• posiłków typu fast food
• alkoholu
• słodyczy
• tłustych przekąsek (np. chipsy, krakersy, paluszki)
• produktów obfitujących w fruktozę.

Źródłem fruktozy w diecie są owoce (aczkolwiek ich nie należy się obawiać), miód, sacharoza oraz wykorzystywany powszechnie w przemyśle spożywczym syrop glukozowo-fruktozowy. Stosuje się go jako dodatek nadający smak słodki do takich produktów, jak: dżemy, owoce kandyzowane, musli i płatki śniadaniowe, sosy sałatkowe, jogurty owocowe, desery mleczne i lody. Jest także wykorzystywany do słodzenia napojów owocowych oraz napojów gazowanych i niegazowanych.

Polecamy artykuł: Wskazania i przeciwwskazania do stosowania preparatów z błonnikiem – czy błonnik jest odpowiedni dla wszystkich?

W przypadku niedostosowania się do zaleceń lekarza i dietetyka zapalenie przybiera charakter przewlekły i stopniowo uszkadza wątrobę. Należy podkreślić, że przewlekłe zapalenie wątroby przez wiele lat może się objawiać tylko np. zmęczeniem czy niestrawnością. Natomiast w fazie marskości wątroby, która jest chorobą przewlekłą i nieodwracalną dochodzi do utraty ważnych życiowo funkcji tego narządu związanych z przyswajaniem z przewodu pokarmowego składników odżywczych oraz metabolizmem (syntezą i przekształcaniem substancji oraz ich rozkładem do cząsteczek ulegających wydaleniu). Niewydolność wątroby objawia się zaburzeniami krzepnięcia, żółtaczką, niedobiałczeniem i wodobrzuszem. Z czasem prowadzi do uogólnionych zaburzeń czynności ośrodkowego układu nerwowego (encefalopatii), której końcową postacią jest śpiączka wątrobowa.

Poniżej przedstawiono w tabeli listę produktów zalecanych i przeciwwskazanych w chorobach wątroby przebiegających z wydolnością tego narządu.