×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Jak sobie poradzić z potrzebą podjadania?

dr n. hum. Monika Bąk-Sosnowska
Zakład Psychologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego
Gabinet PRIMODIUM, Katowice

Określ przyczynę nadmiernego jedzenia

Jest kilka powodów, dla których człowiek sięga po jedzenie, mimo że obiektywnie nie powinien być głodny, bo na przykład przed chwilą zjadł już posiłek. Zanim podejmie się wysiłki w celu zmiany tego zachowania, warto się zastanowić nad jego przyczyną.


Fot. pixabay.com

Najczęściej jest nią jedna lub kilka z poniższych:

  • głód – osoby odchudzające się często uważają, że i tak jedzą za dużo; ograniczają ilość zjadanego pożywienia albo wręcz pomijają niektóre posiłki, żeby „zaoszczędzić” kalorie; skutkuje to zaburzeniem naturalnego rytmu przemian metabolicznych, objawami hipoglikemii, gwałtownym apetytem na słodycze lub jedzenie w ogóle; aby wyeliminować tę przyczynę, należy jeść regularnie produkty o małej kaloryczności, ale objętościowo dostosowane do fizjologicznych i psychologicznych potrzeb organizmu
  • nawyk – wiele czynności łączy się ze spożywaniem określonych potraw czy produktów, na przykład próbowanie przy gotowaniu, jedzenie ciasta do kawy, słonych przekąsek do piwa, popcornu i coli przy oglądaniu filmów itp.; można również nawykowo stawiać na stole talerz ze słodyczami lub przy okazji robienia zakupów wkładać do koszyka określone produkty; warto rozpoznawać takie schematyczne zachowania i stopniowo, najpierw niejako na próbę z nich rezygnować
  • bodziec zewnętrzny – z badań wynika, że większość osób otyłych jest zewnętrznie sterowana, tzn. podatna na bodźce płynące z zewnątrz; u takich osób decyzja o jedzeniu jest powodowana nie uczuciem głodu, ale na przykład widokiem lub zapachem pożywienia, określoną godziną posiłku itp.; aby poradzić sobie z taką skłonnością, należy unikać bodźców wywołujących apetyt; jeśli wystąpią, pomocna może okazać się technika dialogu wewnętrznego, czyli rozmowa z samym sobą na temat możliwych zachowań w tej sytuacji i ich konsekwencji
  • modelowanie – człowiek jest istotą społeczną, dlatego obecność i zachowania innych ludzi mają na nas duży wpływ; osoby skrępowane swoją tuszą i zamartwiające się tym, mogą unikać jedzenia w towarzystwie, natomiast objadać się w samotności; mniej wrażliwe na swoim punkcie chętnie przyłączają się do osób jedzących, znajdując w tym nie tylko przyjemność dla podniebienia, ale również możliwość pielęgnowania relacji międzyludzkich; jedzenie łączy ludzi i nie ma potrzeby wyrzekać się tej możliwości, warto jednak zadbać o to, co i ile się zjada przy okazji spotkania towarzyskiego oraz o inne sposoby wspólnego spędzania czasu (np. spacer, pływanie w basenie, jazda na rowerze, tańce itp.)
  • emocje – wiele osób myli uczucie głodu z emocją, ponieważ źródło obu znajduje się w brzuchu; zajada więc strach, smutek, złość, tęsknotę, bezradność; czasem również radość – w wyniku poczucia mocy i wpływu na rzeczywistość; aby to zmienić, w chwilach nieuzasadnionego głodu warto pytać samego siebie „co czuję?” i wybierać zachowania, które będą adekwatne do tego uczucia (np. kiedy odczuwam złość – wyrażam swój gniew, kiedy odczuwam smutek – proszę kogoś o pocieszenie itp.)
  • zaburzenia i choroby – przymus jedzenia może być również wynikiem określonej choroby, na przykład zespołu kompulsywnego jedzenia (binge eating syndrome - BED), bulimii psychicznej (bulimia nervosa - BN), syndromu jedzenia nocnego (night eating syndrome - NES), depresji, nerwicy; w takim przypadku konieczny jest kontakt ze specjalistą (lekarzem pierwszego kontaktu, psychiatrą, psychologiem klinicznym), aby chorobę zdiagnozować i odpowiednio leczyć.

Stosuj metody zaradcze

Podjadanie często staje się zachowaniem nawykowym, tzn. podejmowanym bezwiednie i bezrefleksyjnie. Pozbycie się tego nawyku jest aktywnym procesem, co oznacza, że wymaga czasu i zaangażowania.

W procesie tym mogą się okazać przydatne następujące techniki:

  • jedz 5 mniejszych posiłków dziennie, nie pomijając żadnego i pamiętając o tym, by przynajmniej jeden z nich był ciepły
  • delektuj się jedzeniem – dbaj o estetykę, jedz powoli, urozmaicaj posiłki, przygotowuj na jedno danie kilka produktów i zjadaj je po kolei (np. najpierw surówkę, potem ryż, mięso, na koniec owoc)
  • nie kupuj i nie przechowuj w domu zapasów słodyczy, chipsów, paluszków, orzeszków itp., nie wystawiaj na stół przekąsek bez wyraźnej potrzeby (np. wizyta gości)
  • kiedy nęci cię zapach potrawy, zastąp go innym zapachem (np. spryskaj się perfumami lub użyj odświeżacza powietrza)
  • kiedy wychodzisz z domu, zabieraj ze sobą (np. w plastikowym pojemniku) kawałki surowych warzyw; korzystaj z nich w razie głodu, promuj jako przekąskę podczas spotkań towarzyskich
  • powieś na drzwiach lodówki lustro lub siadając do jedzenia stawiaj je przed sobą (jest to lekarstwo na jedzenie bezwiedne, automatyczne)
  • naucz się rozpoznawać sygnały w ciele i zachowaniu, które świadczą o zbliżającym się napadzie jedzenia (np. nerwowe ruchy, wstrzymywanie oddechu, rozdrażnienie, dekoncentracja) i zrób coś nietypowego w tej sytuacji (np. wyjdź na powietrze, opisz siebie z pozycji obserwatora, narysuj, co czujesz, porozmawiaj z własnym odbiciem w lustrze)
  • wyraź negatywne emocje na zewnątrz (np. opowiedz komuś, jak się czujesz, wypłacz się, włącz głośną muzykę, zacznij sprzątać mieszkanie, wyjdź pobiegać lub na szybki spacer itp.)
  • rozluźnij się (np. weź ciepły prysznic, włącz ulubioną muzykę, oddaj się przyjemnym wspomnieniom, obejrzyj komedię, pobaw się z dzieckiem lub z domowym zwierzęciem, zrób sobie drzemkę)
  • spróbuj nazwać, co czujesz, zastanów się, jaka emocja może się kryć pod maską głodu
  • naucz się technik relaksacyjnych i stosuj je regularnie (np. nagrania relaksacyjne, wizualizację, autohipnozę)
  • korzystaj z pomocy psychologa lub terapeuty (pomoże zdiagnozować problem i znaleźć najlepszą metodę leczenia).

16.12.2011
Zobacz także
  • Jak zastąpić bogatokaloryczne przekąski zdrowymi?
  • Jak uniknąć podjadania?
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta