Dynia - wartość odżywcza i właściwości zdrowotne

Zbliża się czas jesienno-zimowy i ponownie będzie można częściej przyrządzać dynię. Dynie, które oglądamy na straganach, różnią się zarówno kolorem, jak i kształtem. Mogą być pomarańczowe, żółte, ciemnozielone, zielone w paski, gładkie bądź z wyraźnie zaznaczonymi rowkami.

Istotne, że dynia ładnie wygląda nie tylko na talerzu. Okazuje się, że zawiera liczne składniki mineralne i witaminy w ilościach często przekraczających te, które znajdują się w warzywach spożywanych znacznie częściej.

Wartość odżywcza dyni

Dynia jest niskokaloryczna – 100 g dostarcza około 28 kcal – choć trzeba pamiętać, że wartość ta jest uzależniona od odmiany oraz warunków klimatyczno-hodowlanych, w których dojrzewała. Ponadto zawiera liczne składniki mineralne, takie jak: potas, wapń, fosfor, żelazo i magnez. Ilość potasu w 100 g dyni jest zbliżona do tej, która znajduje się w 100 g pomidorów. Potas jest niezbędny do utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej, a także bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych oraz kontroli pracy mięśni.

Dynia zawiera też witaminy: A, E, B₁, B₂ oraz witaminę B₃. Witamina A pełni w organizmie człowieka wiele funkcji. Przede wszystkim jest niezbędna w procesie widzenia, wspomaga zdolności regeneracyjne komórek oraz działa ochronnie na błony śluzowe i nabłonek. Dzięki swoim właściwościom przeciwutleniającym chroni przed działaniem wolnych rodników.

Witamina E, podobnie jak witamina A, odgrywa w organizmie rolę przeciwutleniacza i ze względu na swoje właściwości antyoksydacyjne opóźnia proces starzenia. Z kolei witaminy z grupy B są odpowiedzialne przede wszystkim za właściwe funkcjonowanie układu nerwowego.

Szczególnie cenione są dynie o pomarańczowym miąższu, które cechuje znaczna zawartość karotenów, głównie α-karotenu, ß-karotenu oraz luteiny. Dynia jest także źródłem błonnika pokarmowego – 100 g dyni zawiera go 2,8 g. Należy również podkreślić, że dynia, która ma małą zdolność wiązania azotanów z gleby, jest ważnym i bezpiecznym produktem w żywieniu dzieci.

Jakie właściwości mają pestki dyni?

Pestki dyni stanowią skondensowane źródło składników odżywczych, w tym witamin i składników mineralnych. Choć są bardzo kaloryczne, warto pomyśleć, jak je włączyć do jadłospisu. Ich duża kaloryczność wynika głównie z tego, że dostarczają znacznych ilości tłuszczu, a także białka.

Pestki dyni są także dobrym źródłem błonnika pokarmowego – 100 g tego produktu dostarcza 5,3 g błonnika. Wśród składników mineralnych warto zwrócić uwagę na ogromną zawartość magnezu, przewyższającą ilości znajdujące się w nasionach słonecznika, orzechach włoskich, laskowych i migdałach. Magnez wpływa na właściwe funkcjonowanie układu nerwowego, odpręża i uspokaja. Wykazuje także działanie rozkurczające i normalizujące ciśnienie krwi. Pestki dyni są również doskonałym źródłem żelaza; 100 g pestek dyni dostarcza 15 g żelaza, które uczestniczy w powstawaniu czerwonych krwinek. Ponadto bierze udział w syntezie DNA oraz powstawaniu niektórych hormonów i neuroprzekaźników. Ponieważ w pestkach dyni znajduje się żelazo niehemowe, warto do pestek dyni dołączyć produkty bogate w witaminę C, która zwiększy jego wchłanianie. Kolejne istotne składnik to potas i fosfor.

Pestki dyni są źródłem tryptofanu, aminokwasu biorącego udział w syntezie serotoniny, i zawierają fitosterole. Związki te zmniejszają stężenie cholesterolu we krwi, a także działają łagodząco na objawy towarzyszące przerostowi gruczołu krokowego.

Olej z pestek dyni

Olej z pestek dyni zwykle pozyskiwany jest metodą tłoczenia na zimno. Zapewnia ona zachowanie wszystkich składników naturalnie występujących w pestkach dyni.

Olej z pestek dyni charakteryzuje się barwą od jasnozielonej z domieszką pomarańczowej do ciemnozielonej z intensywnym czerwonym zabarwieniem. Wyróżnia go także orzechowy smak i aromat.

Z żywieniowego punktu widzenia należy podkreślić szczególnie dużą zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych, a przede wszystkim kwasu linolowego. Poza tym w oleju z pestek dyni znajdują się także fitosterole, kwasy fenolowe, barwniki roślinne oraz tokoferole. Związki te wykazują szereg korzyści zdrowotnych, m.in. poprawiają profil lipidowy krwi (zmniejszają stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL) oraz działają antyoksydacyjnie.