×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Pooperacyjna niedrożność jelit


II Katedra Chirurgii Ogólnej
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Co to jest pooperacyjna niedrożność porażenna jelit i jakie są jej przyczyny?

Po zabiegu operacyjnym w obrębie jamy brzusznej dochodzi do czasowego porażenia perystaltyki przewodu pokarmowego. Jest to zjawiskiem powszechnym, znanym chirurgom od dawna.

Wiadomo, że powrót prawidłowej funkcji przewodu pokarmowego po operacji następuje w różnym czasie, zależnie od operowanego odcinka przewodu pokarmowego. Przykładowo jelito cienkie i żołądek podejmują swoją funkcję o około 24 godziny wcześniej niż jelito grube.

Badania eksperymentalne wskazują, że czas potrzebny na prawidłowy powrót perystaltyki całego przewodu pokarmowego po niepowikłanym zabiegu operacyjnym wynosi 48–72 godzin. Niestety, u części chorych dochodzi do przedłużonego upośledzenia funkcji przewodu pokarmowego. Stan taki nazywany jest pooperacyjną niedrożnością porażenną jelit. Niemożliwe jest wówczas wprowadzenie żywienia doustnego, co istotnie przedłuża czas hospitalizacji i zwiększa ryzyko powikłań.

Istnieje kilka hipotez, tłumaczących powstawanie pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit. Przyjmuje się, że główną przyczyną  upośledzenia pasażu pokarmowego są zaburzenia funkcji wegetatywnego układu nerwowego pojawiające się w kilka godzin po zabiegu. Do innych przyczyn należą zaburzenia elektrolitowe, nadmierna podaż płynów oraz współwystępująca reakcja zapalna, której nasilenie zależy od choroby podstawowej oraz rozległości i rodzaju zabiegu operacyjnego.

Jak często występuje pooperacyjna niedrożność porażenna jelit?

Pooperacyjna niedrożność porażenna jelit może występować nawet u co szóstego chorego operowanego z powodu chorób przewodu pokarmowego. Wykazano jednak, że może ona występować również w przypadku innych operacji: ortopedycznych, urologicznych, ginekologicznych.

Ze znanych czynników predysponujących do wystąpienia pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit wymienia się: zaawansowany wiek, płeć męską, małe stężenia białka i albumin w surowicy, długotrwały zabieg operacyjny, operację sposobem klasycznym w trybie doraźnym (w porównaniu z laparoskopią w trybie planowym), dużą śródoperacyjną utratę krwi, stosowanie opioidów w okresie pooperacyjnym, nadmierną podaż płynów dożylnych w pierwszych dobach po zabiegu, współwystępowanie miażdżycy naczyń trzewnych.

Modyfikacja techniki operacyjnej (chirurgia minimalnie inwazyjna) oraz wprowadzenie programów opieki okołooperacyjnej w celu poprawy wyników leczenia (Enhanced Recovery After Surgery - ERAS) w istotny sposób zmniejszyły odsetek występowania pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit. Mimo stałej poprawy jakości opieki chirurgicznej to niekorzystne zjawisko nie jest możliwe do wyeliminowania, stąd pacjenci poddawani zabiegom chirurgicznym powinni zostać poinformowani o możliwości wystąpienia pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit.

Jak się objawia pooperacyjna niedrożność porażenna jelit?

Do wystąpienia pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit dochodzi po zabiegu chirurgicznym. Na ogół występuje wzdęcie brzucha, ból brzucha, nudności i wymioty, zaburzenia oddawania stolca, brak tolerancji diety doustnej. Każdy chory po zabiegu operacyjnym musi pozostawać pod opieką lekarza, który codziennie monitoruje jego stan ogólny oraz inne parametry, w tym czynność przewodu pokarmowego.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit?

Rozpoznanie ustalane jest na podstawie objawów. Pacjenci z pooperacyjną niedrożnością porażenną jelit w pierwszych dobach po zabiegu pooperacyjnym zgłaszają nudności, wymioty, wzdęcie i bóle brzucha oraz brak stolca i gazów. Stan taki uniemożliwia wprowadzenie diety doustnej, ponieważ nie jest ona tolerowana przez pacjenta. Nierzadko konieczne jest wprowadzenie zgłębnika nosowo-żołądkowego w celu ewakuacji zalegającej treści żołądkowej. W rozpoznaniu pomocne mogą być badania obrazowe jamy brzusznej: ultrasonografia, badanie RTG ze środkiem kontrastowym lub bez niego, a w wybranych przypadkach tomografia komputerowa.

Jakie są metody leczenia pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit?

Leczenie pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit jest na ogół objawowe. Polega ono na podawaniu odpowiedniej ilości płynów dożylnie i uzupełnianiu niedoboru elektrolitów. U większości pacjentów konieczne jest zastosowanie zgłębnika nosowo-żołądkowego w celu odsysania treści żołądkowej. W przypadku przedłużania się pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit powyżej 5-7 dni konieczne jest włączenie żywienia pozajelitowego w celu zapewnienia choremu odpowiedniej podaży składników odżywczych. Jeżeli nadal brak poprawy należy wziąć pod uwagę wczesną niedrożność przewodu pokarmowego spowodowaną pojawieniem się zrostów pooperacyjnych. Wówczas konieczny może być ponowny zabieg operacyjny w celu rozwiązania mechanicznej przyczyny niedrożności.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit?

U większości chorych, po odpowiednim okresie obserwacji następuje całkowite ustąpienie objawów pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit. Możliwe jest ponowne włączenie diety doustnej i wypisanie chorego do domu, jeżeli nie wystepują u niego inne objawy lub choroby wymagające hospitalizacji.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit?

Nie ma specjalnych zaleceń dotyczących postępowania po wyleczeniu pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na pooperacyjną niedrożność porażenną jelit?

Zastosowanie chirurgii minimalnie inwazyjnej (laparoskopii) w istotny sposób zmniejsza ryzyko wystąpienia pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit. Wiele uwagi poświęcono również modyfikacji opieki okołooperacyjnej. Wprowadzenie protokołów ERAS przyczyniło się do poprawy wyników, przyspieszenia powrotu funkcji przewodu pokarmowego i zmniejszenia częstości występowania powikłań. Mimo prowadzonych badań nie opracowano dotychczas skutecznej metody pozwalającej zapobiec wystąpieniu pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit.

28.06.2021
Zobacz także
  • Ból po laparoskopii
  • Powikłania laparoskopowego usunięcia pęcherzyka żółciowego
Wybrane treści dla Ciebie
  • Celiakia
  • Zespół krótkiego jelita
  • Szczelina odbytu
  • Niedrożność przewodu pokarmowego
  • Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
  • Zakażenia przewodu pokarmowego przenoszone drogą płciową
  • Zespół rozrostu bakteryjnego
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta