×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Enteropatia z utratą białka

dr med. Edyta Santorek-Strumiłło
Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Co to jest i jakie są przyczyny?

Enteropatia z utratą białka (protein losing enteropathy – PLE), zwana także enteropatią wysiękową, jest zespołem objawów chorobowych związanych z obfitą utratą białek osocza krwi do światła jelita.

W zdrowym organizmie ludzkim dochodzi w ciągu doby do utraty (m.in. przez przewód pokarmowy) tylu białek, ile jest równocześnie wytwarzanych w wątrobie (około 10% albumin). W wyniku procesów chorobowych wytwarzane w wątrobie białka nie są w stanie zaspokoić i pokryć strat w przewodzie pokarmowym. W związku z tym dochodzi do obniżenia stężenia albumin w surowicy krwi, co prowadzi do powstania obrzęków tkankowych i przesięków w naturalnych jamach ciała (opłucna, otrzewna).

Przyczyny wystąpienia enteropatii z utratą białka możemy podzielić na dwie zasadnicze grupy: związane z szeroko rozumianą utratą chłonki oraz utratą białek przez błonę śluzową przewodu pokarmowego.


Choroby prowadzące do utraty chłonki:

  • choroby serca (niewydolność prawej komory, zapalenie osierdzia, wady wrodzone serca)
  • stany uszkadzające układ chłonny (sarkoidoza, radioterapia i chemioterapia nowotworów)
  • choroby uszkadzające czynność wątroby (marskość wątroby, zakrzepica żył wątrobowych)
  • wrodzone wady układu chłonnego (np. naczyniaki limfatyczne jelit)

Choroby prowadzące do utraty białek przez błonę śluzową przewodu pokarmowego:

Jak często występuje?

Ze względu na to, że enteropatia z utratą białka jest powikłaniem wielu chorób, brakuje dokładnych danych na temat częstości jej występowania (w poszczególnych jednostkach chorobowych jej występowanie waha się od 1 do 15%).

Jak się objawia enteropatia z utratą białka?

Do najczęściej podawanych przez pacjentów objawów zaliczamy:

  • przewlekłe, wyniszczające biegunki o charakterze tłuszczowym
  • zmniejszenie masy ciała prowadzące do wyniszczenia
  • obrzęki uogólnione
  • przesięki w naturalnych jamach ciała (nawrotowy płyn w jamach opłucnowych, worku osierdziowym, wodobrzusze)
  • dolegliwości bólowe ze strony jamy brzusznej

Ponadto obserwuje się objawy związane z niedoborem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach:

  • witaminy A (zaburzenia czynności naskórka, zespół suchego oka, ślepota zmierzchowa, wolno rosnące, kruche paznokcie, brak apetytu, trądzik)
  • witaminy D (zmniejszenie masy kostnej skutkujące złamaniami patologicznymi, zapalenie spojówek, zwyrodnienie układu kostnego, zapalenie skóry).

Wystąpienie objawów brzusznych związane jest z obrzękiem śluzówki jelita cienkiego i zaburzeniami wchłaniania.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Ważne jest, aby szybko zdiagnozować enteropatię z utratą białka i wdrożyć odpowiednią dietę oraz farmakoterapię, ponieważ długotrwale nieleczona choroba prowadzi do zaburzeń wchłaniania jelitowego a co za tym idzie - skrajnego wyniszczenia a nawet śmierci chorego.

Jak lekarz ustala diagnozę?

W związku z brakiem swoistych markerów i badań laboratoryjnych charakterystycznych tylko dla enteropatii z utratą białka, diagnostyka jest trudna i zasadniczo polega na wykluczeniu innych przyczyn występujących objawów.

Pomocnym badaniem może być oznaczenie wydalania alfa1–antytrypsyny w stolcu. W przebiegu enteropatii obserwuje się zwiększenie tego wydalania alfa1–antytrypsyny, a także zmniejszenie stężenia albumin i białka całkowitego we krwi.

Często występuje także hipercholesterolemia (zwiększone stężenie cholesterolu we krwi). Dodatkowo, w celu diagnostyki wykonuje się badania obrazowe jamy brzusznej (ultrasonografiatomografia komputerowa), które uwidaczniają obrzęk ściany jelita cienkiego.

Kolejnym badaniem wykonywanym w przypadku podejrzenia enteropatii z utratą białka jest endoskopia, w trakcie której pobiera się materiał do badania histopatologicznego. Pod mikroskopem obserwuje się zanik kosmków jelitowych, naciek i obrzęk śluzówki jelita.

Pomocnym badaniem jest scyntygrafia z zastosowaniem znakowanej ludzkiej albuminy. Jest to jednak badanie drogie, wymagające specjalistycznego sprzętu i wykwalifikowanego personelu, w związku z tym wykorzystywane jest rzadko i tylko w wysoko specjalistycznych ośrodkach (zazwyczaj akademickich).

Jakie są sposoby leczenia?

W postępowaniu z pacjentami z enteropatią wysiękową istotne jest leczenie choroby podstawowej. Jeżeli jest możliwe, powoduje ustąpienie enteropatii wysiękowej.

Ponadto u pacjentów z enteropatią z utratą białka stosuje się leczenie farmakologiczne i dietetyczne.

Dieta dla pacjentów z enteropatią z utratą białka

U chorych stosuje się dietę wysokobiałkową (od 1,5 do 3,0 gramów białka na kilogram masy ciała na dobę), ubogą w sól, z małą zawartością tłuszczów (długołańcuchowych kwasów tłuszczowych).

Należy stosować równocześnie preparaty ze średniołańcuchowymi kwasami tłuszczowymi, ponieważ prowadzą do zmniejszenia zaburzeń wchłaniania.

Leczenie farmakologiczne

Typowe leczenie farmakologiczne polega na uzupełnianiu niedoborów witamin, mikroelementów, a w niektórych ośrodkach stosuje się również glikokortykosteroidy i inne leki immunosupresyjne a także - w szczególnych przypadkach - cytostatyki.

Chorzy wymagają okresowo stosowania leków odwadniających a także podawania preparatów białka (albumin) i osocza drogą dożylną.

Przy wyjątkowo nasilonych objawach stosuje się częściowe żywienie pozajelitowe (dodatkowo w stosunku do żywienia drogą fizjologiczną).

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Możliwość całkowitego wyleczenia zależy od przyczyny enteropatii z utratą białka. Jeśli przyczyną jest choroba przewlekła (np. toczeń rumieniowaty układowy, choroba Leśniowskiego i Crohna), to całkowite wyleczenie nie jest możliwe, możemy jedynie uzyskać poprawę stanu ogólnego. W trakcie leczenia występują okresy zaostrzeń i ustąpienia objawów (remisji). Jeżeli przyczyną jest czynnik, na który można wpływać (zażywanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych) lub krótkotrwała choroba możliwa do wyleczenia (choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zakażenie przewodu pokarmowego), wówczas po zastosowaniu odpowiedniego leczenia i eliminacji czynnika wywołującego chorobę, pacjent może zostać całkowicie wyleczony. Należy jednak pamiętać, że w przypadku ponownego wystąpienia czynników wywołujących enteropatię z utratą białek, możliwy jest nawrót choroby.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

W przypadku, gdy przyczyną wystąpienia enteropatii z utratą białka jest choroba przewlekła a całkowite wyleczenie nie jest możliwe, pacjent musi być stale pod opieką lekarską. Chorzy wymagają stałej specjalnej diety, okresowego stosowania leków odwadniających, a także podawania preparatów białka (albumin) drogą dożylną. Wskazaniem do dożylnego podania albumin są wyniki badań laboratoryjnych (niskie wartości białka całkowitego i albumin w surowicy krwi) a także objawy kliniczne (obrzęki kończyn dolnych, wodobrzusze, obrzęki twarzy).

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Brak jest szczegółowych danych dotyczących zapobiegania enteropatii z utratą białka. Należy jedynie unikać stanów, które sprzyjają wystąpieniu choroby. Czynniki, na które mamy wpływ, to na przykład przemyślane i ograniczone zażywanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, leczenie choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy a także stosowanie diety eliminacyjnej w przypadku celiakii.


20.03.2014
Zobacz także
  • Choroba Leśniowskiego i Crohna
  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa)
  • Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
  • Celiakia
  • Marskość wątroby
Wybrane treści dla Ciebie
  • Niedrożność przewodu pokarmowego
  • Choroba Whipple’a
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta