Co to jest badanie stężenia witaminy B₁₂ i na czym polega?

Witamina B₁₂ jest czynnikiem niezbędnym do prawidłowego przebiegu procesu powstawania krwinek czerwonych. Jej niedobór skutkuje produkcją nieprawidłowo zbudowanych krwinek, a także zmniejszoną ich liczbą. Istotnym punktem zapewniającym prawidłowe zasoby witaminy B₁₂ w ustroju jest prawidłowe wchłanianie w żołądku w obecności kwasu solnego oraz tzw. czynnika wewnętrznego (IF).

Badania oceniające prawidłowy przebieg przemian witaminy B₁₂ w ustroju człowieka określa więc zarówno stężenie witaminy B₁₂ we krwi, jak i prawidłowy test wchłaniania – tzw. test Schillinga.

Badanie stężenia witaminy B₁₂ polega na pobraniu próbki krwi i po odpowiednim opracowaniu przez automatyczny analizator – uzyskaniu wyniku. Wartości prawidłowe to 148–740 pmol/l (200–1000 ng/l).

Test wchłaniania witaminy B₁₂ wykonuje się u pacjentów na czczo.

Na początku pacjent otrzymuje doustnie witaminę B₁₂ połączoną ze specjalnym rodzajem znacznika (⁵⁷Co, czyli radioaktywny kobalt, nieszkodliwy dla pacjenta, wydalany później z moczem), następnie kolejną dawkę w formie domięśniowego wstrzyknięcia. Następnie dokonuje się oceny obecności znacznika w moczu zebranym w ciągu 24 godzin od podania witaminy. Wartość prawidłowa to więcej niż 10% podanej doustnie dawki witaminy B₁₂ w moczu. Wartości poniżej 7% wskazują na upośledzenie wchłaniania witaminy.

Kolejna faza badania uwzględnia podanie witaminy B₁₂ wraz z czynnikiem wewnętrznym, w celu wykluczenia tzw. anemii złośliwej, czyli choroby polegającej na upośledzeniu wchłaniania witaminy B₁₂ wynikającego z niedoboru lub braku czynnika wewnętrznego i ponowną ocenę obecności znacznika w moczu.

Jakie są wskazania do badania stężenia witaminy B₁₂?

Zmniejszone stężenie witaminy B₁₂ ma znaczenie jako przyczyna niedokrwistości megaloblastycznej, pośrednio wskazuje również na:

• nieprawidłowo zbilansowaną dietę (zwłaszcza wegańską),
• alkoholizm,
• zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego (stan po usunięciu żołądka lub fragmentu jelita, nieswoiste zapalenia jelit, przewlekłe zapalenie trzustki),
• nieprawidłowości związane z czynnikiem wewnętrznym (np. choroba Addisona i Biermera, wrodzony niedobór czynnika wewnętrznego),
• niedobór transkobalaminy II.

Zwiększone stężenie witaminy B₁₂ spotykane jest u chorych na niektóre nowotwory wywodzące się z układu krwiotwórczego, chłoniaka Hodgkina itd.; może również wystąpić u chorych z marskością wątroby, czasami w przewlekłej niewydolności serca i mocznicy.

Jak przygotować się do badania?

Przed wykonaniem testu Schillinga należy pozostać na czczo 8 godzin, po badaniu można powrócić do codziennej diety. Trzy dni przed zaplanowanym badaniem nie należy przyjmować witaminy B₁₂ w formie zastrzyków.

Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu badania? Jak postępować po badaniu?

Jak po każdej iniekcji domięśniowej, rzadkim powikłaniem jest odczyn miejscowy po wykonanym wkłuciu. Ponadto, możliwe jest wystąpienie nudności i trudności z koncentracją.