Co to jest badanie stężenia witaminy B12 i na czym polega?
Witamina B12 jest czynnikiem niezbędnym do prawidłowego przebiegu procesu powstawania krwinek czerwonych. Jej niedobór skutkuje produkcją nieprawidłowo zbudowanych krwinek, a także zmniejszoną ich liczbą. Istotnym punktem zapewniającym prawidłowe zasoby witaminy B12 w ustroju jest prawidłowe wchłanianie w żołądku w obecności kwasu solnego oraz tzw. czynnika wewnętrznego (IF).
Badania oceniające prawidłowy przebieg przemian witaminy B12 w ustroju człowieka określa więc zarówno stężenie witaminy B12 we krwi, jak i prawidłowy test wchłaniania – tzw. test Schillinga.
Badanie stężenia witaminy B12 polega na pobraniu próbki krwi i po odpowiednim opracowaniu przez automatyczny analizator – uzyskaniu wyniku. Wartości prawidłowe to 148–740 pmol/l (200–1000 ng/l).
Test wchłaniania witaminy B12 wykonuje się u pacjentów na czczo.
Na początku pacjent otrzymuje doustnie witaminę B12 połączoną ze specjalnym rodzajem znacznika (57Co, czyli radioaktywny kobalt, nieszkodliwy dla pacjenta, wydalany później z moczem), następnie kolejną dawkę w formie domięśniowego wstrzyknięcia. Następnie dokonuje się oceny obecności znacznika w moczu zebranym w ciągu 24 godzin od podania witaminy. Wartość prawidłowa to więcej niż 10% podanej doustnie dawki witaminy B12 w moczu. Wartości poniżej 7% wskazują na upośledzenie wchłaniania witaminy.
Kolejna faza badania uwzględnia podanie witaminy B12 wraz z czynnikiem wewnętrznym, w celu wykluczenia tzw. anemii złośliwej, czyli choroby polegającej na upośledzeniu wchłaniania witaminy B12 wynikającego z niedoboru lub braku czynnika wewnętrznego i ponowną ocenę obecności znacznika w moczu.
Jakie są wskazania do badania stężenia witaminy B12?
Zmniejszone stężenie witaminy B12 ma znaczenie jako przyczyna niedokrwistości megaloblastycznej, pośrednio wskazuje również na:
- nieprawidłowo zbilansowaną dietę (zwłaszcza wegańską),
- alkoholizm,
- zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego (stan po usunięciu żołądka lub fragmentu jelita, nieswoiste zapalenia jelit, przewlekłe zapalenie trzustki),
- nieprawidłowości związane z czynnikiem wewnętrznym (np. choroba Addisona i Biermera, wrodzony niedobór czynnika wewnętrznego),
- niedobór transkobalaminy II.
Zwiększone stężenie witaminy B12 spotykane jest u chorych na niektóre nowotwory wywodzące się z układu krwiotwórczego, chłoniaka Hodgkina itd.; może również wystąpić u chorych z marskością wątroby, czasami w przewlekłej niewydolności serca i mocznicy.
Jak przygotować się do badania?
Przed wykonaniem testu Schillinga należy pozostać na czczo 8 godzin, po badaniu można powrócić do codziennej diety. Trzy dni przed zaplanowanym badaniem nie należy przyjmować witaminy B12 w formie zastrzyków.
Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu badania? Jak postępować po badaniu?
Jak po każdej iniekcji domięśniowej, rzadkim powikłaniem jest odczyn miejscowy po wykonanym wkłuciu. Ponadto, możliwe jest wystąpienie nudności i trudności z koncentracją.
