×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Badanie kontrastowe górnego odcinka przewodu pokarmowego

dr hab. n. med. Joanna Pilch-Kowalczyk
specjalista radiolog

Co to jest badanie kontrastowe górnego odcinka przewodu pokarmowego i na czym polega?

Badanie kontrastowe górnego odcinka przewodu pokarmowego należy do klasycznych badań rentgenowskich, w związku z czym zgodnie z ustawą Prawo atomowe z dnia 4 listopada 2014 (Dz. U. 2014 poz. 1512) i Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (Dz. U. 11.51.265) podstawą do wykonania każdego badania rentgenowskiego (z wyjątkiem badań przesiewowych, stomatologicznych i densytometrii) jest skierowanie wydane przez lekarza. Dotyczy to także pacjentów, którzy sami ponoszą koszty badania. Dzieci do lat 16 oprócz skierowania muszą mieć Książeczkę Zdrowia Dziecka. Każde badanie z użyciem promieniowania rentgenowskiego u dziecka musi zostać odnotowane w książeczce w celu monitorowania liczby wykonywanych badań z użyciem promieniowania jonizującego.

Badanie kontrastowe górnego odcinka przewodu pokarmowego obejmuje badanie przełyku, żołądka oraz dwunastnicy.

Jakie są wskazania do badania kontrastowego górnego odcinka przewodu pokarmowego?

W związku z dużą dostępnością endoskopii oraz nowoczesnych metod tomografii komputerowej potrzeba wykonania badania kontrastowego górnego odcinka przewodu pokarmowego jest obecnie znacznie rzadsza niż dawniej. Wykonuje się je przede wszystkim u pacjentów, u których nie ma możliwości wykonania endoskopii lub endoskopia się nie udała, a także w niektórych przypadkach, gdy badanie endoskopowe nie dostarcza wystarczających informacji (np, u niektórych pacjentów po zabiegu operacyjnym, wymagających oceny szczelności zespolenia jelit, albo u chorych na nowotwory w celu oceny drożności przewodu pokarmowego).

Jak przebiega badanie kontrastowe górnego odcinka przewodu pokarmowego?

Badanie kontrastowe górnego odcinka przewodu pokarmowego powinno zostać wykonane zarówno w pozycji stojącej, jak i leżącej, w różnych ułożeniach ciała pacjenta, tak aby podany doustnie kontrast równomiernie pokrył ściany przewodu pokarmowego. Najczęściej pacjent otrzymuje do wypicia gęstą zawiesinę siarczanu baru (preparat barytu), która jest przygotowana tak, by jak najdokładniej pokryć ściany przewodu pokarmowego. W przypadku podejrzenia nieszczelności w badanym odcinku drogi pokarmowej lub wykonywania badania po zabiegu operacyjnym w celu oceny drożności i szczelności zespolenia zamiast barytu stosuje się rozpuszczalny w wodzie jodowy środek cieniujący.

Badanie kontrastowe górnego odcinka przewodu pokarmowego może zostać wykonane techniką pojedynczego lub podwójnego kontrastu.

Badanie jednokontrastowe wykonywane jest wyłącznie z użyciem kontrastu pozytywnego, to znaczy pochłaniającego promieniowanie rentgenowskie w znacznym stopniu, takiego jak baryt lub roztwory kontrastów jodowych. Badanie takie jest jednak mało dokładne – powoduje powstanie „odlewu” światła badanej części drogi pokarmowej bez odzwierciedlenia jakichkolwiek szczegółów na powierzchni błony śluzowej.

Badanie dwukontrastowe dzięki dodatkowemu zastosowaniu kontrastu negatywnego powoduje pokrycie cienką warstwą powierzchni ścian drogi pokarmowej, umożliwiając ocenę rzeźby błony śluzowej. Jako kontrast negatywny bywają stosowane mieszanki gazotwórcze, ale częściej wykorzystuje się znajdujący się w przewodzie pokarmowym gaz, który słabo pochłania promieniowanie, ale rozciąga światło jelita.

Przed badaniem kontrastowym górnego odcinka przewodu pokarmowego pacjent powinien zdjąć ubranie i usunąć z pola badania wszelkie ciała obce, takie jak kolczyki, paski itp. W trakcie wykonywania zdjęć, podczas którego dochodzi do ekspozycji na promieniowanie rentgenowskie, pacjent powinien pozostawać nieruchomo i przez chwilę nie oddychać. Lekarz wykonujący badanie w odpowiedniej chwili poleca pacjentowi, aby nabrał/wypuścił powietrze i wstrzymał oddech. Czas ekspozycji na promieniowanie rentgenowskie jest bardzo krótki – trwa poniżej 1 sekundy, więc wstrzymanie oddechu nie nastręcza pacjentom trudności. W zależności od rozpoznania lub podejrzenia choroby, która stanowi wskazanie do wykonania badania kontrastowego dolnego odcinka przewodu pokarmowego, i warunków anatomicznych podczas badania wykonuje się do kilku albo kilkunastu zdjęć.

Jak przygotować się do badania kontrastowego górnego odcinka przewodu pokarmowego?

W dniu poprzedzającym badanie ostatni posiłek należy spożyć do godziny 18.00, później można pić wodę niegazowaną. W dniu badania należy pozostać na czczo, to znaczy od wczesnej kolacji dnia poprzedniego do momentu badania należy powstrzymać się od jedzenia, a od rana w dniu badania także od picia płynów i palenia tytoniu.

Jakie są przeciwwskazania do badania kontrastowego górnego odcinka przewodu pokarmowego?

Przeciwwskazaniem do wykonania badania kontrastowego przewodu pokarmowego jest ciąża. W związku z tym u kobiet miesiączkujących badanie powinno być wykonywane jedynie w pierwszych 10 dni cyklu lub po potwierdzeniu testem ciążowym, że pacjentka nie jest w ciąży (nie dotyczy to stanów zagrożenia życia).

Całkowita niedrożność przewodu pokarmowego jest przeciwwskazaniem do podawania doustnych środków kontrastowych, co oznacza tym samym przeciwwskazanie do wykonywania badań kontrastowych górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz badań kontrastowych jelita cienkiego.

Zazwyczaj badanie wykonywane jest z zastosowaniem barytu. Wyjątek stanowi podejrzenie perforacji przewodu pokarmowego oraz pierwsza kontrola po wytworzeniu zespolenia przewodu pokarmowego bądź podejrzenie jego nieszczelności. W takiej sytuacji istnieje przeciwwskazanie do wykonania badania barytem, dlatego jest ono wykonywane z zastosowaniem wodnego roztworu rozpuszczalnego w wodzie środka kontrastowego.

Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu badania kontrastowego górnego odcinka przewodu pokarmowego?

Po badaniu prawidłowo zakwalifikowanego pacjenta nie występują żadne powikłania.

Jak postępować po badaniu?

Po badaniu nie jest konieczne żadne specjalne postępowanie.

21.03.2017
Zobacz także
  • Badanie kontrastowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego
  • Gastroskopia
Wybrane treści dla Ciebie
  • RTG klatki piersiowej
  • Diagnostyczne badania radiologiczne (badania RTG)
  • Rektoskopia
  • RTG oczodołu
  • Kolonoskopia
  • Diagnostyka obrazowa układu mięśniowo-szkieletowego
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta