Pytanie nadesłane do redakcji
Mam 48 lat, mając 14 lat usunięto mi woreczek żółciowy. Jest to "rodzinne". Mama i rodzeństwo mamy miało też usunięty woreczek żółciowy. W ostatnim czasie stwierdzono u mojej mamy kamień w przewodach żółciowych. Poddała się zabiegowi ERCP, niestety nerki przestały pracować, w nocy dostała wstrząsu oraz OZT - zmarła. Czy można było tego uniknąć? Czy jest ryzyko dziedziczenia OZT?
Odpowiedziała
lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Oddział Kliniczny Kliniki Gastroenterologii i Hepatologii
Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Ostre zapalenie trzustki (OZT) to stan zapalny wywołany przez przedwczesną aktywację nieczynnych enzymów trzustkowych (tzw. proenzymów), taki stan powoduje różnego stopnia uszkodzenie trzustki. Możliwe są także uszkodzenia tkanek sąsiadujących, a nawet tkanek odlegle położonych.
Klinicznie choroba może manifestować się różnymi objawami od miernie nasilonych objawów przez ciężkie stany zagrażające życiu lub niestety kończące się zgonem. Mimo intensywnych badań nad tą chorobą ostre zapalnie trzustki jest dość nieprzewidywalną jednostką chorobową cechującą się możliwością bardzo dynamicznych zmian.
Najczęstsze przyczyny OZT to kamica żółciowa i alkohol. Dużo rzadsze przyczyny to działanie niepożądane niektórych leków (np. azatiopryny), wady anatomiczne (np. trzustka dwudzielna), zaburzenia metaboliczne, defekty genetyczne (rzadko występujące mutacje), przyczyny autoimmunologiczne lub infekcyjne (zakażenie wirusem cytomegalii, HIV). Czynnikiem ryzyka OZT są także manewry w obrębie dróg żółciowych, w tym procedura ERCP. Z drugiej strony takie manewry z reguły są wykonywane z przyczyn, które same z siebie stanowią zagrożenie rozwoju OZT.
Leczenie obejmuje przede wszystkim wyrównywanie zaburzeń wodno-elektrolitowych, indywidualnie dobrane leczenie żywieniowe (dojelitowe lub pozajelitowe), w razie konieczności włączane są antybiotyki. Powikłania w przebiegu OZT mogą być różnorodne, m.in. mogą obejmować zaburzenia pracy nerek, stany septyczne, zaburzenia krzepnięcia, martwicę trzustki lub jej fragmentu. Obecność powikłań może wymagać leczenia na oddziale intensywnej opieki medycznej, przy istniejących wskazaniach chirurgicznych (kamica żółciowa, martwica trzustki) stosuje się leczenie operacyjne.
Postacie dziedzicznego OZT są niesamowicie rzadkie, dużo większe szanse na predyspozycję genetyczną ma kamica żółciowa - co jak już Pani zauważyła ma miejsce.
Inwazyjne procedury medyczne niestety są obarczone pewnym odsetkiem powikłań i mimo postępu medycyny nie zawsze udaje się ich uniknąć. Trudno wyrokować czy można było uniknąć takiego finału. Proszę przyjąć szczere wyrazy współczucia.
Piśmiennictwo:
Konturek S. (red.): Gastroenterologia i hepatologia kliniczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.Leczenie ostrego zapalenia trzustki według zasad EBM - przegląd standardów postępowania. Na podstawie Heinrich S., Schäfer M., Rousson V., Clavien P.: A Evidence-based treatment of acute pancreatitis. A look at established paradigms Annals of Surgery. Medycyna Praktyczna Chirurgia 2006; 4 243: 154-168.
Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne t. I. Medycyna Praktyczna, Kraków 2007.
