Żółtaczka wszczepienna - czy jest bardzo zaraźliwa

Pytanie nadesłane do redakcji

Mam pytanie trochę podszyte lękiem. Jak to jest z żółtaczką wszczepienną? Chodzi o jej zaraźliwość. Wiadomo, że wirus żółtaczki jest 100 razy bardziej zaraźliwy niż wirus HIV. Według wielu źródeł wystarczy transfer zaledwie 0,00004 ml skażonej krwi, aby doszło do zakażenia! Czy rzeczywiście realnie jest tak strasznie? Interesują mnie dwie konkretne przypadkowe możliwości nieświadomej ekspozycji, z życia wzięte. Pierwsza to spontaniczne, jakże często spotykane, wyciąganie drzazgi spod skóry igłą do szycia. Druga to wyciąganie kleszcza pincetą.
Nieraz już mogłem zaobserwować, jak ktoś z mojego otoczenia używał takich "instrumentów" bez wcześniejszej dezynfekcji. Uważano, że jeśli nie widać krwi, to igła/pinceta jest czysta. Moje uwagi czy przestrogi były kwitowane śmiechem. Nawet przez moją dziewczynę. Moje pytanie można skonkretyzować tak: czy gdyby na takiej nieszczęsnej, np. igle była śladowa, niewidoczna ilość krwi (np. po uprzednim powyżej opisanym użyciu przez kogoś innego), to czy wyżej wymienione dwie potencjalnie realne ekspozycje są realnie groźne, czy ryzyko zakażenia mieści się raczej w sferze teorii? Bardzo proszę o fachową odpowiedź, bo nie ukrywam, że trochę się boję. Jestem osobą trochę przeczuloną w sprawach dezynfekcji. Uczulam już nawet moją dziewczynę, aby dezynfekowała igłę czy pincetę oraz ranki powstałe przy takich "operacjach". Z góry dziękuję za odpowiedź.
Adrian

Odpowiedź

Ma Pan rację co do powszechnego braku świadomości niebezpieczeństwa związanego z ekspozycjami na zakażenia krwiopochodne. Jedyną okolicznością łagodzącą jest to, że najbardziej zaraźliwe wirusowe zapalenie wątroby typu B, o którym Pan pisze (WZW B, żółtaczka wszczepienna typu B) jest chorobą, której można skutecznie zapobiegać za pomocą szczepień ochronnych. W naszym kraju przed prawie trzydziestu laty (w 1994 r.) wprowadzono powszechne szczepienia noworodków i niemowląt, początkowo w wybranych 13 z istniejących wówczas 49 województw. W dalszych 14 województwach szczepienia rozpoczęto w 1995 roku. W pozostałych 22 województwach szczepienia wprowadzono w 1996 roku. Efektem masowych szczepień był spektakularny, siedmiokrotny spadek zapadalności z blisko 35 na 100 000 mieszkańców do około 5 na 100 000. W 2000 roku wprowadzono powszechne szczepienia gimnazjalistów w wieku 13–14 lat. Jeżeli był Pan szczepiony, został Pan uodporniony i może się nie obawiać zakażenia WZW typu B.

Polecamy: Szczepienie przeciwko WZW typu B

Nie zmienia to faktu, że wszystkie narzędzia medyczne, które wprowadzamy do jałowych miejsc organizmu, jak np. igły do zastrzyków, narzędzia chirurgiczne, czy wspomniana przez Pana igła do szycia używana do wyciągania drzazgi, muszą być całkowicie sterylne. Z kolei przedmioty stykające się ze zdrową skórą, np. mankiety aparatów do pomiaru ciśnienia krwi w ogóle nie wymagają dezynfekcji. Na ryzyko zakażenia poza rodzajem ekspozycji wpływa też epidemiologia. Liczba przewlekle zakażonych HBV w Polsce nie jest dokładnie określona, szacuje się ją na 0,67–1,3% populacji. Oznacza to, że około 99 osób na 100 nie jest zakażonych.

Polecamy: Markery wirusowego zapalenia wątroby: antygen HBs, antygen HCV, antygen HAV

W opisanej przez Pana sytuacji usuwania drzazgi hipotetycznie mogło dojść do zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV). Wirus ten jest stosunkowo odporny na warunki środowiska zewnętrznego i w temperaturze pokojowej przeżywa na skażonych powierzchniach ponad 7 dni. Piszę, że do zakażenia mogło dojść hipotetycznie, gdyż igła do szycia rzadko ma styczność z krwią. Jak wspomniałem, jeżeli był Pan uprzednio szczepiony przeciwko WZW typu B, to jest Pan bezpieczny. Jeżeli nie, można wykonać badania (antygen HBs, przeciwciała anty-HBc, próby wątrobowe). Ponieważ WZW B ma długi okres wylęgania, pierwsze badania pozwolą ustalić wyjściowy stan sprzed ekspozycji (to jest czy nie był Pan już wcześniej zakażony HBV). Kolejne badania należy wykonać po 6 miesiącach od narażenia (zakażenie HBV może wylęgać się do pół roku). Dopiero prawidłowe wyniki po 6 miesiącach pozwalają na wykluczenie zakażenia w następstwie opisanej ekspozycji. Przy usuwaniu kleszcza nie powinno dojść do kontaktu pęsety z tkankami, zatem ryzyko jest znikome.

Jeżeli obawia się Pan podobnych sytuacji w przyszłości, sugeruję uodpornienie się za pomocą szczepień przeciwko WZW typu B, które są bardzo skuteczne. Przy standardowym schemacie 0, 1 i 6 miesięcy. Drobne zabiegi typu usuwanie drzazgi najlepiej wykonywać jałową igłą do zastrzyków jednorazowego użytku dostępną w każdej aptece za kilka groszy. W sytuacji przymusowej domowe „narzędzie” można opalić nad płomieniem, co zapewnia jałowość sprzętu.