×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Trepanobiopsja szpiku kostnego


Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 we Wrocławiu
Trepanobiopsja szpiku kostnego

Co to jest trepanobiopsja szpiku kostnego i na czym polega?

Szpik kostny jest miejscem produkcji krwinek zawieszonych w osoczu, które są komórkowymi składnikami krwi. U osoby dorosłej szpik stanowi około 3,4–5,9% masy ciała. Można podzielić go na szpik czerwony, aktywnie produkujący krwinki, oraz szpik żółty, który nie wytwarza krwinek. U dzieci przeważa szpik czerwony, wypełniając wnętrze większości kości. U dorosłych dochodzi do stopniowego zastępowania szpiku czerwonego żółtym. Produkcja krwi odbywa się więc niemal wyłącznie w obrębie kości płaskich, czyli mostka, żeber, kości miednicy, łopatek, czaszki i trzonów kręgów. W ich wnętrzu zaobserwować można swoiste rusztowanie przypominające siatkę, czyli tak zwany zrąb szpiku. W oczkach tej sieci zawieszone są poszczególne komórki, nazywane krwiotwórczymi, które stopniowo przekształcają się w zróżnicowane krwinki. Są one zaopatrywane w niezbędne substancje odżywcze przez naczynia krwionośne, a ponadto dochodzą do nich naczynia chłonne i nerwy.

Badanie szpiku kostnego można przeprowadzić na dwa sposoby – oceniając poszczególne komórki i prekursory kolejnych krwinek lub pobierając cały fragment kości w celu wykonania badania histopatologicznego (czyli mikroskopowej oceny preparatu przygotowanego z pobranej tkanki, poddanej stosownym wybarwieniom i innym procesom przygotowującym). Trepanobiopsja polega na pobraniu fragmentu kości z użyciem specjalnej igły i przekazaniu do badania histopatologicznego. Może ono pokazać całą strukturę szpiku kostnego, a nie tylko jego komórki. Wykonanie trepanobiopsji umożliwia również ocenę rusztowania, w którym osadzone są komórki krwiotwórcze zawarte w szpiku, a ponadto wykluczenie obecności złogów substancji powstających w organizmie w przypadku nieprawidłowego metabolizmu, ewentualnie obecności przerzutów innych nowotworów. Pozwala także na ocenę stopnia zasiedlenia szpiku przez komórki krwiotwórcze.

Jakie są wskazania do trepanobiopsji szpiku kostnego?

Jednym ze wskazań do wykonania trepanobiopsji szpiku kostnego jest przypadek, gdy pobranie szpiku kostnego metodą biopsji aspiracyjnej było nieudane (tzw. sucha punkcja). Inne wskazania obejmują podejrzenie chorób, w których naciek szpiku może dotyczyć jego podścieliska, a nie tylko komórek krwiotwórczych. Jedną z chorób, której rozpoznanie wymaga trepanobiopsji, jest pierwotne włóknienie szpiku. W przebiegu tej choroby dochodzi do stopniowego zastępowania prawidłowego, produkującego krwinki utkania szpiku przez nieczynną tkankę włóknistą. Kolejną chorobą, której diagnostyka wymaga wykonania trepanobiopsji są zespoły mielodysplastyczne (MDS). Ta grupa chorób polega na zaburzeniach przemian i dojrzewania krwinek, w związku z czym w organizmie brakuje prawidłowych komórek krwi z jednej lub kilku linii. Trepanobiopsja pozwala także na rozpoznanie przerzutów innych nowotworów do szpiku kostnego, a także zajęcia szpiku przez chłoniaka. W przypadku podejrzenia aplazji lub hipoplazji szpiku (czyli chorób, w których mamy do czynienia z niewydolnością szpiku kostnego) trepanobiopsja pozwala ocenić, w jakim stopniu szpik jest czynny.

Jak przebiega trepanobiopsja szpiku kostnego?

U osób dorosłych trepanobiopsję wykonuje się z jednej z kości biodrowych, które są częściami miednicy. Pobranie szpiku z kolca biodrowego przedniego przeprowadza się u pacjenta położonego na wznak, natomiast z kolca biodrowego tylnego w pozycji na brzuchu. Po odkażeniu miejsca wkłucia lekarz znieczula skórę, tkanki miękkie oraz powierzchnię kości (okostną) w sposób nasiękowy (co oznacza, że miejsce pobrania będzie delikatnie nakłuwane cienką igłą, przez którą podaje się lek miejscowo znieczulający).

Po kilku minutach lekarz nakłuwa kość specjalną igłą na głębokość około 3–4 cm. Po dotarciu do jamy szpikowej lekarz usuwa mandryn (specjalną prowadnicę znajdującą się we wnętrzu igły) i w tym momencie można pobrać również szpik kostny metodą aspiracyjną (jako płynną tkankę do strzykawki). Następnie, wykonując odpowiednie manewry igłą, usuwa ją wraz z tak zwanym walcem kostnym, czyli fragmentem kości zawierającym także komórki krwiotwórcze szpiku. Następnie usuwa się igłę, a na miejsce wkłucia zakłada jałowy opatrunek. Z wnętrza igły lekarz wydobywa walec kostny i przekazuje do dalszego badania.

Jak przygotować się do trepanobiopsji szpiku kostnego?

Specjalne przygotowanie dotyczy jedynie pacjentów z zaburzeniami krzepnięcia (np. hemofilia), u których niezbędne może okazać się uzupełnienie brakującego czynnika krzepnięcia. Lekarz może również zalecić pozostanie na czczo.

Jakie są przeciwwskazania do trepanobiopsji szpiku kostnego?

Nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do trepanobiopsji szpiku kostnego. U pacjentów z zaburzeniami krzepnięcia należy zapewnić wyrównanie krzepnięcia krwi przed trepanobiopsją. W przypadku obecności stanu zapalnego skóry, tkanek miękkich lub kości należy wybrać inne miejsce wkłucia.

Jakie powikłania mogą wystąpić po wykonaniu trepanobiopsji szpiku kostnego? Jak postępować po trepanobiopsji szpiku kostnego?

Powikłania po trepanobiopsji szpiku kostnego zdarzają się rzadko. Rzadko może wystąpić złamanie igły lub jej oddzielenie od uchwytu (zapobiega temu odpowiednia technika wprowadzania i usuwania igły), przedłużające się krwawienia, miejscowe odczyny zapalne.

28.08.2017
Zobacz także
  • Biopsja aspiracyjna szpiku kostnego
  • Punkcja lędźwiowa (nakłucie lędźwiowe)
  • Morfologia krwi
Wybrane treści dla Ciebie
  • Biopsja prostaty
  • „Ślepa” biopsja opłucnej
  • Czerwienica prawdziwa
  • Zespoły hipereozynofilowe
  • Przeszczepianie komórek krwiotwórczych
  • Pierwotne włóknienie szpiku
  • Biopsja aspiracyjna szpiku kostnego
  • Autoimmunologiczne zapalenie wątroby
  • Nadpłytkowość samoistna
  • Badanie histopatologiczne
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta