medycyna praktyczna dla pacjentów
medycyna praktyczna dla pacjentów
Mechanizm działania
Cykliczny polipeptyd złożony z 11 aminokwasów wytwarzany przez grzyb Tolypocladium inflatum. Jest silnym lekiem o działaniu immunosupresyjnym. Zapobiega odrzucaniu alogenicznych przeszczepów serca, nerek, wątroby, trzustki, jelita cienkiego, płuc i skóry; osłabia reakcję GvH („przeszczep przeciw gospodarzowi”) po przeszczepieniu szpiku. Hamuje humoralne i komórkowe reakcje immunologiczne, modyfikuje przewlekłe procesy zapalne, zmniejsza wytwarzanie i wydzielanie limfokin (m.in. IL-2), czynnika wzrostu komórek (TCGF), wpływa na limfocyty typu pomocniczego (Th). Hamuje fazę indukcji w procesie proliferacji komórek limfatycznych. Działa na wczesne fazy (fazy G0 i G1) cyklu komórkowego, jednak nie narusza przebiegu samego procesu. Działanie cyklosporyny jest odwracalne; lek nie wykazuje działania limfocytotoksycznego, nie hamuje hemopoezy, nie wpływa na czynność komórek fagocytarnych ani na komórki nowotworowe (badania na zwierzętach). U pacjentów z zespołem suchego oka, stanu prawdopodobnie związanego z reakcjami zapalnymi i immunologicznymi, cyklosporyna, po podaniu do worka spojówkowego, jest biernie wchłaniana przez limfocyty T, naciekające rogówkę i spojówkę, gdzie inaktywuje fosfatazę kalcyneuryny. Inaktywacja kalcyneuryny przez cyklosporynę hamuje defosforylację czynnika transkrypcyjnego NF-AT i uniemożliwia translokację NF-AT do jądra komórkowego, blokując w ten sposób uwalnianie cytokin prozapalnych takich jak IL-2.
Farmakokinetyka
Po podaniu p.o. tmax wynosi 1–2 h, wchłanianie jest zmienne, a spożycie posiłku bogatotłuszczowego zmniejsza cmax i AUC odpowiednio o 33% i 13%. Bezwzględna dostępność biologiczna wynosi 20–50%. W zakresie dawek terapeutycznych maks. stężenia cyklosporyny w osoczu oraz pole pod krzywą zależności stężenia w osoczu do czasu są proporcjonalne do przyjętej dawki; we krwi pełnej zależność ta nie jest jednak liniowa. W ok. 90% wiąże się z białkami osocza, głównie z lipoproteinami. Dystrybucja we krwi zależy od stężenia cyklosporyny w surowicy. W ok. 33–47% gromadzona jest w osoczu, 4–9% w limfocytach, 5–12% w granulocytach i w 41–58% w erytrocytach. Ulega biotransformacji w wątrobie, głównie z udziałem izoenzymu CYP3A4 cytochromu P-450. Na drodze mono- i dihydroksylacji oraz N-demetylacji powstaje ok. 15 metabolitów, część z nich wykazuje słabą aktywność farmakologiczną. t1/2 wynosi u zdrowych ochotników 6,3 h, u osób z niewydolnością wątroby 20,4 h, u osób po przeszczepieniu nerek ok. 11 h. Eliminacja odbywa się głównie z żółcią do przewodu pokarmowego, tylko w ok. 6% jest wydalana przez nerki. Po podaniu do worka spojówkowego lek wchłania się do krwi w stopniu nieistotnym klinicznie.
Zapobieganie odrzucaniu przeszczepu
Zapobieganie odrzucaniu przeszczepu po alogenicznym przeszczepieniu narządów miąższowych, szpiku lub komórek macierzystych.
Zapobieganie odrzucaniu przeszczepu po alogenicznym przeszczepieniu szpiku lub komórek macierzystych.
Leczenie odrzucania przeszczepu
Leczenie odrzucania przeszczepu u pacjentów uprzednio otrzymujących inne leki immunosupresyjne.
Choroba "przeszczep przeciwko gospodarzowi"
Zapobieganie chorobie „przeszczep przeciw gospodarzowi” lub jej leczenie.
Zapalenie błony naczyniowej oka
Czynne, zagrażające utratą wzroku zapalenie błony naczyniowej pośredniego lub tylnego odcinka oka pochodzenia niezakaźnego, gdy leczenie konwencjonalne jest nieskuteczne, względnie powoduje ciężkie działania niepożądane.
Zapalenie błony naczyniowej oka w chorobie Behçeta z nawracającymi reakcjami zapalnymi, obejmującymi siatkówkę, u chorych bez objawów neurologicznych.
Zespół nerczycowy
Steroidozależny i steroidooporny zespół nerczycowy u dorosłych i dzieci, wywołany przez choroby kłębuszków nerkowych, takie jak nefropatie z minimalnymi zmianami, ogniskowe i segmentowe stwardnienie kłębuszków lub błoniaste zapalenie kłębuszków nerkowych.
Remisja wywołana steroidami
Lek stosowany w celu wywołania remisji i jej utrzymania lub podtrzymania remisji wywołanej steroidami (możliwe wycofanie steroidów z leczenia).
Czynne RZS
Leczenie ciężkiego czynnego RZS.
Łuszczyca
Leczenie ciężkiej łuszczycy u pacjentów, u których konwencjonalne metody leczenia są nieskuteczne lub niewskazane.
AZS
Ciężkie AZS wymagające leczenia ogólnego.
Zapalenie rogówki
Miejscowe leczenie ciężkiego zapalenia rogówki u dorosłych osób z zespołem suchego oka, u których nie nastąpiła poprawa pomimo stosowania preparatów sztucznych łez.
Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu.
Ryzyko rozwoju nowotworów
Cyklosporyna, podobnie jak inne leki immunosupresyjne, zwiększa ryzyko rozwoju chłoniaków i innych nowotworów złośliwych, szczególnie nowotworów skóry. Ze względu na potencjalne ryzyko wystąpienia nowotworów złośliwych skóry pacjenci leczeni cyklosporyną powinni unikać ekspozycji na światło słoneczne i nie powinni być poddawani działaniu promieniowania UVB lub fotochemioterapii (PUVA).
Ryzyko rozwoju zakażeń
Cyklosporyna, podobnie jak inne leki immunosupresyjne, zwiększa ryzyko rozwoju zakażeń bakteryjnych, grzybiczych, pasożytniczych i wirusowych, często wywołane przez drobnoustroje oportunistyczne. Zakażenia spowodowane przez utajone wirusy polioma mogą powodować nefropatie (szczególnie wirus BK) lub encefalopatie (wirus JC), mogące zakończyć się zgonem. Należy zastosować skuteczne metody zapobiegawcze i lecznicze, szczególnie u pacjentów, u których stosuje się długotrwale wielolekową immunosupresję.
Zwiększenie stężenia kreatyniny i mocznika
Częstym i potencjalnie ciężkim powikłaniem leczenia cyklosporyną może być zwiększenie stężenia kreatyniny i mocznika; zmiany te są zależne od dawki i początkowo są odwracalne, ustępując zwykle po zmniejszeniu dawki.
Zmiany strukturalne w nerkach
W trakcie długotrwałego leczenia mogą wystąpić zmiany strukturalne w nerkach, które u biorców przeszczepów nerek należy odróżnić od zmian wywołanych przez przewlekłą reakcję odrzucania. Należy monitorować czynność nerek, zgodnie z wytycznymi obowiązującymi dla danego wskazania. Ze szczególną uwagą należy kontrolować czynność nerek u osób w podeszłym wieku. Ze względu na zmiany czynności nerek wywołane przez zespół nerczycowy, u niektórych pacjentów mogą wystąpić trudności w wykryciu zaburzeń czynności nerek wywołanych przez cyklosporynę; wyjaśnia to występowanie rzadkich przypadków zmian strukturalnych nerek, związanych z leczeniem cyklosporyną, bez zwiększenia stężenia kreatyniny w surowicy. Należy rozważyć wykonanie biopsji nerek u pacjentów ze steroidozależną nefropatią o minimalnych zmianach, otrzymujących cyklosporynę przez ponad rok. U chorych na RZS stężenie kreatyniny w surowicy należy sprawdzać po 6 mies. leczenia – co 4–8 tyg. w zależności od stabilności choroby, przyjmowanych równolegle leków i współistniejących chorób. Oznaczanie stężenia kreatyniny powinno być częstsze w przypadku zwiększania dawki cyklosporyny, rozpoczęcia leczenia skojarzonego z NLPZ albo zwiększenia dawki NLPZ.
Zwiększenie stężenia bilirubiny, zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych
Cyklosporyna może powodować zależne od dawki i przemijające zwiększenie stężenia bilirubiny w surowicy oraz niekiedy zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, zwykle u osób ze współistniejącymi chorobami lub czynnikami ryzyka; niekiedy, szczególnie u osób po przeszczepieniach narządów, zaburzenia te zakończone były zgonem. Należy dokładnie monitorować czynność wątroby, a w przypadku wystąpienia zaburzeń konieczne może być zmniejszenie dawki.
Nadciśnienie tętnicze
Podczas leczenia należy regularnie kontrolować ciśnienie tętnicze, a w razie rozwoju nadciśnienia tętniczego wdrożyć odpowiednie leczenie, najlepiej za pomocą leków niewpływających na farmakokinetykę cyklosporyny (np. isradypina).
Stężenie lipidów
Przed leczeniem oraz po miesiącu leczenia wskazane jest oznaczenie stężenia lipidów; w przypadku zwiększenia stężenia lipidów rozważyć ograniczenie spożycia tłuszczów i, jeśli to wskazane, zmniejszenie dawki cyklosporyny.
Hiperkaliemia
Cyklosporyna zwiększa ryzyko hiperkaliemii, zwłaszcza u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek. Należy także zachować ostrożność w przypadku równoległego podawania cyklosporyny z lekami moczopędnymi oszczędzającymi potas, inhibitorami ACE, lekami z grupy antagonistów receptora angiotensyny II i lekami zawierającymi potas oraz u pacjentów stosujących dietę o dużej zawartości potasu; zaleca się wówczas badanie stężenia potasu w osoczu.
Hipomagnezemia
Cyklosporyna zwiększa klirens magnezu, co może prowadzić do hipomagnezemii, szczególnie w okresie okołotransplantacyjnym; zaleca się kontrolę stężenia magnezu, a w razie konieczności jego suplementację.
Stężenia kwasu moczowego
Stosować ostrożnie u osób z dużym stężeniem kwasu moczowego we krwi; zaleca się monitorowanie stężenia kwasu moczowego we krwi.
Wskazania pozatransplantacyjne - zaburzenia czynności nerek
We wskazaniach pozatransplantacyjnych nie stosować cyklosporyny u osób z zaburzeniami czynności nerek (wyjątkiem jest zespół nerczycowy), niewyrównanym nadciśnieniem tętniczym, trudnymi do opanowania zakażeniami lub nowotworami złośliwymi. Przed rozpoczęciem leczenia we wskazaniach pozatransplantacyjnych należy w sposób wiarygodny określić czynność nerek, w co najmniej 2 pomiarach. Ponieważ lek może zaburzać czynność nerek, konieczna jest częsta kontrola ich czynności również w czasie leczenia. Jeżeli wartość eGFR zmniejszy się o >25% w stosunku do wartości początkowej w więcej niż jednym oznaczeniu, należy zmniejszyć dawkę cyklosporyny o 25–50%, jeśli wartość eGFR zmniejszy się o >35% w stosunku do wartości początkowej, należy rozważyć dalsze zmniejszenie dawki leku. Zalecenia te obowiązują nawet, jeżeli stężenie kreatyniny mieści się w zakresie normy laboratoryjnej. Jeśli zmniejszenie dawki nie spowoduje poprawy wartości eGFR w ciągu miesiąca, leczenie cyklosporyną należy przerwać.
Neurologiczny zespół Behçeta
U osób z neurologicznym zespołem Behçeta zachować ostrożność i monitorować stan neurologiczny pacjenta.
Metotreksat
Zachować szczególną ostrożność w przypadku równoległego stosowania metotreksatu.
Stosowanie leku u chorych na łuszczycę i AZS
U chorych na łuszczycę lub AZS zaleca się przerwanie leczenia w przypadku, gdy nie udaje się odpowiednio kontrolować rozwijającego się w trakcie stosowania cyklosporyny nadciśnienia.
Pacjenci w podeszłym wieku powinni być leczeni tylko w przypadku łuszczycy lub AZS prowadząceych do inwalidztwa, przy czym należy szczególnie uważnie kontrolować czynność nerek.
Przed rozpoczęciem leczenia cyklosporyną należy wykonać biopsję zmian skórnych nietypowych dla łuszczycy, w przypadku których można podejrzewać, że są zmianami nowotworowymi lub stanami przedrakowymi.
Złośliwe nowotwory skóry, stany przedrakowe skóry
Osoby ze złośliwymi nowotworami skóry lub stanami przedrakowymi skóry powinni być leczeni cyklosporyną wyłącznie po odpowiednim leczeniu tych zmian i jeżeli nie istnieje inna możliwość skutecznego leczenia łuszczycy.
Powiększenie węzłów chłonnych
Powiększenie węzłów chłonnych, które występuje w trakcie leczenia cyklosporyną, powinno być stale kontrolowane; jeżeli powiększenie węzłów chłonnych utrzymuje się mimo poprawy stanu pacjenta, należy wykonać biopsję w celu wykluczenia chłoniaka.
Wirus opryszczki
Przed rozpoczęciem leczenia cyklosporyną należy wykluczyć aktywne zakażenie wirusem opryszczki. Jeżeli wystąpi ono w czasie leczenia, nie ma konieczności odstawienia leku, chyba że infekcja jest ciężka.
Zakażenia skóry gronkowcem złocistym
Zakażenia skóry gronkowcem złocistym nie są bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania leku, ale powinny być kontrolowane za pomocą odpowiednich leków przeciwbakteryjnych.
Erytromycyna
Należy unikać doustnego podawania erytromycyny, ponieważ wykazuje ona zdolność do zwiększania stężenia cyklosporyny we krwi. Jeżeli nie istnieje możliwość alternatywnego leczenia, zaleca się dokładne monitorowanie stężenia cyklosporyny we krwi, czynności nerek i działań niepożądanych spowodowanych stosowaniem cyklosporyny.
Dodatkowe składniki preparatu
Doustne preparaty cyklosporyny mogą zawierać etanol, należy to wziąć pod uwagę w przypadku stosowania leku u osób z chorobą alkoholową, chorobami wątroby lub padaczką oraz u dzieci, kobiet w ciąży i karmiących piersią.
W przypadku podawania preparatu do stosowania pozajelitowego zawierającego polioksyetylowany olej rycynowy mogą wystąpić reakcje nadwrażliwości; należy zachować ostrożność, stosując lek u osób, którym uprzednio podawano we wstrzyknięciu lub wlewie i.v. polioksyetylowany olej rycynowy, oraz u pacjentów ze skłonnościami do reakcji alergicznych; w celu zapobieżenia reakcjom anafilaktycznym stosowano profilaktyczne podanie leków przeciwhistaminowych.
Krople do oczuLeku w postaci kropli do oczu nie stosować w przypadku nadwrażliwości na którykolwiek składnik preparatu lub czynnego lub podejrzewanego zakażenia oka lub jego okolicy. Krople do oczu zawierają chlorek cetalkonium, mogący powodować podrażnienie oczu. Przed zakropleniem oczu należy zdjąć soczewki kontaktowe; można je ponownie założyć rano.
Cyklosporyna jest substratem i inhibitorem CYP3A4 oraz glikoproteiny P, jak również inhibitorem białek transportujących aniony organiczne (OATP).
Podczas równoległego stosowania cyklosporyny z lekami zmieniającymi stężenie cyklosporyny we krwi u pacjentów po przeszczepieniu narządów należy monitorować jej stężenie, szczególnie na początku i pod koniec leczenia dodatkowym lekiem; u pozostałych pacjentów, w przypadku leku zwiększającego stężenie cyklosporyny we krwi, zaleca się ocenę czynności nerek oraz monitorowanie działań niepożądanych.
Leki zmniejszające stężenie cyklosporyny we krwi
Barbiturany, karbamazepina, okskarbazepina, fenytoina, nafcylina, sulfadymidyna podawana dożylnie, ryfampicyna, oktreotyd, probukol, orlistat, ziele dziurawca (Hypericum perforatum), tiklopidyna, sulfinpirazol, terbinafina, bosentan zmniejszają stężenie cyklosporyny we krwi.
Nie zaleca się równoległego stosowania cyklosporyny z bosentanem.
Równolegle stosowanie cyklosporyny z przeparatami ziela dziurawca jest przeciwwskazane. W przypadku równoległego stosowania z ryfampicyną, konieczne może być 3–5-krotne zwiększenie dawki cyklosporyny.
Oktreotyd zmniejsza dostępność biologiczną cyklosporyny po podaniu p.o., może być konieczne zwiększenia dawki cyklosporyny o 50% lub zmiany drogi podania na i.v.
Leki zwiększające stężenie cyklosporyny we krwi
Antybiotyki makrolidowe (np. erytromycyna, azytromycyna i klarytromycyna), ketokonazol, flukonazol, itrakonazol, worykonazol, diltiazem, nikardypina, werapamil, metoklopramid, doustne środki antykoncepcyjne, danazol, metyloprednizolon (duże dawki), allopurynol, amiodaron, kwas cholowy i jego pochodne, leki z grupy inhibitorów proteazy, imatynib, kolchicyna, nefazodon zwiększają stężenie cyklosporyny we krwi.
Leki o działaniu nefrotoksycznym
Należy zachować ostrożność i ściśle monitorować czynność nerek podczas równoległego stosowania cyklosporyny z innymi lekami działającymi nefrotoksyczne, takich jak: aminoglikozydy, amfoterycyna B, cyprofloksacyna, wankomycyna, trimetoprim i trimetoprim z sulfametoksazolem, pochodne kwasu fibrynowego (np. bezafibrat, fenofibrat), NLPZ), melfalan, antagoniści receptora histaminowego H2, metotreksat, a w razie wystąpienia istotnych zaburzeń czynności nerek, należy zmniejszyć dawkę leku stosowanego równolegle z cyklosporyną lub rozważyć zastosowanie innego leczenia. Należy unikać równoległego stosowania z takrolimusem z powodu nasilenia nefrotoksyczności.
Szczepienia
W czasie leczenia cyklosporyną skuteczność szczepień może być zmniejszona; nie stosować szczepionek zawierających żywe osłabione drobnoustroje.
Nifedypina
Równoległe stosowanie nifedypiny z cyklosporyną może powodować nasilenie przerostu dziąseł w porównaniu z przerostem obserwowanym po podaniu samej cyklosporyny.
Diklofenak
Cyklosporyna zwiększa dostępność biologiczną diklofenaku; w przypadku konieczności równoległego stosowania należy zmniejszyć jego dawkę. Jeżeli równolegle podaje się NLPZ o małym efekcie pierwszego przejścia (np. kwas acetylosalicylowy), nie należy spodziewać się zwiększenia ich dostępności biologicznej.
Digoksyna, kolchicyna, inhibitory reduktazy HMG-CoA, etopozyd
Może zmniejszać klirens digoksyny, kolchicyny, inhibitorów reduktazy HMG-CoA i etopozydu. Z tego względu może nasilać toksyczność tych leków; zaleca się ścisłą obserwację kliniczną, a w razie wczesnego wykrycia toksycznego działania zmniejszenie dawki leków równolegle stosowanych z cyklosporyną lub zaprzestanie ich stosowania.
Statyny
W przypadku równoległego stosowania z cyklosporyną, dawkę statyn należy zmniejszyć lub unikać jednoczesnego podawania, zgodnie z zaleceniami producenta. U osób z przedmiotowymi i podmiotowymi objawami miopatii lub u pacjentów z czynnikami ryzyka predysponującymi ich do ciężkiego uszkodzenia nerek, w tym z niewydolnością nerek w wyniku rozpadu mięśni prążkowanych, leczenie statynami należy czasowo lub na stałe przerwać .
Aliskiren
Nie zaleca się równoległego stosowania z aliskirenem (zwiększenie stężenia aliskirenu we krwi, farmakokinetyka cyklosporyny nie zmienia się) lub eteksylanem dabigatranu.
Leki zwiększające stężenie potasu we krwi
Należy zachować ostrożność w trakcie równoległego stosowania soli potasu lub leków oszczędzających potas (np. niektóre leki moczopędne, inhibitory ACE, antagoniści receptora angiotensyny II) ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia hiperkaliemii.
Repaglinid
Cyklosporyna może zwiększać stężenie repaglinidu w osoczu, tym samym zwiększając ryzyko wystąpienia hipoglikemii.
Lekarnidypina
Zachować ostrożność podczas równoległego stosowania lerkanidypiny.
Sok grejpfrutowy
Sok grejpfrutowy może zwiększać stężenie cyklosporyny we krwi.
Ewerolimus, takrolimus, sirolimus
Stosowanie pełnych dawek cyklosporyny w skojarzeniu z ewerolimusem lub takrolimusem może powodować zwiększenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi, zwykle przemijające po zmniejszeniu dawki cyklosporyny. Ewerolimus i sirolimus wywierają nieznaczny wpływ na farmakokinetykę cyklosporyny, natomiast cyklosporyna w istotny sposób zwiększa stężenia tych leków we krwi.
Ambrisentan
Podawanie wielokrotnych dawek ambrisentanu i cyklosporyny powodowało ok. 2-krotne zwiększenie ekspozycji na ambrisentan, natomiast zwiększenie ekspozycji na cyklosporynę było marginalne (około 10%).
Antybiotyki antracyklinowe
Znamienne zwiększenie ekspozycji na antybiotyki antracyklinowe (np. doksorubicynę, mitoksantron, daunorubicynę) obserwowano u pacjentów onkologicznych otrzymujących jednocześnie leczenie antybiotykami antracyklinowymi i.v. i bardzo dużymi dawkami cyklosporyny.
Krople do oczu
Należy zachować ostrożność podczas stosowania cyklosporyny w postaci kropli do oczu u pacjentów z jaskrą, zwłaszcza jeśli stosują oni beta-adrenolityki, które hamują wydzielanie łez. Jednoczesne podawanie cyklosporyny w postaci kropli do oczu z lekami okulistycznymi zawierającymi kortykosteroidy może nasilać hamujące działanie cyklosporyny na układ odpornościowy
Bardzo często: hiperlipidemia, drżenie, ból głowy, nadciśnienie tętnicze, hirzutyzm, zaburzenia czynności nerek.
Często: leukopenia, hiperglikemia, jadłowstręt, hiperurykemia, hiperkaliemia, hipomagnezemia, drgawki, perestezje, uderzenia krwi do głowy, nudności, wymioty, dyskomfort w obrębie jamy brzusznej, ból brzucha, biegunka, przerost dziąseł, wrzód trawienny, nieprawidłowa czynność wątroby, trądzik, mialgia, kurcze mięśni, gorączka, uczucie zmęczenia.
Niezbyt często: małopłytkowość, niedokrwistość, przedmiotowe i podmiotowe objawy encefalopatii, w tym zespołu odwracalnej tylnej encefalopatii (drgawki, splątanie, dezorientacja, zmniejszona reaktywność, pobudzenie, bezsenność, zaburzenia widzenia, ślepota korowa, śpiączka, niedowład, ataksja móżdżkowa), wysypka alergiczna, obrzęki, zwiększenie masy ciała.
Rzadko: zespół hemolityczno- mocznicowy, mikroangiopatyczna niedokrwistość hemolityczna, polineuropatia ruchowa, zapalenie trzustki, osłabienie mięśni, miopatia, zaburzenia miesiączkowania, ginekomastia.
Bardzo rzadko: obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, w tym tarcza zastoinowa z możliwymi zaburzeniami widzenia w następstwie zwiększonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego niespowodowanego obecnością guza; z nieznaną częstością: mikroangiopatia zakrzepowa, zakrzepowa plamica małopłytkowa, migrena, toksyczny wpływ na wątrobę, uszkodzenie wątroby (w tym: cholestaza, żółtaczka, zapalenie i niewydolność wątroby, niekiedy zakończone zgonem), ból kończyn dolnych.
Przedawkowanie
Doświadczenie z przedawkowaniem cyklosporyny jest ograniczone, objawy obejmowały: wymioty, senność, ból głowy, częstoskurcz oraz, u kilku pacjentów, umiarkowanie ciężkie, odwracalne zaburzenia czynności nerek. W ciągu kilku godzin od przedawkowania leku podanego p.o. korzystne może być wywołanie wymiotów i płukanie żołądka. Lek nie jest w znacznym stopniu usuwany z ustroju za pomocą dializy, nieskuteczne jest również podanie węgla aktywowanego. Działania niepożądane występujące u osób leczonych cyklosporyną w postaci kropli do oczu zwykle obejmują narząd wzroku. Bardzo często: ból w miejscu podania; często: rumień powieki, nasilone łzawienie, przekrwienie oczu, nieostre widzenie, obrzęk powiek, przekrwienie spojówek, podrażnienie oka, ból oka, podrażnienie, rumień lub łzawienie w miejscu podania; niezbyt często: bakteryjne zapalenie rogówki, półpasiec oczny, obrzęk spojówek, zaburzenia wydzielania łez, wydzielina z oka, świąd oka, podrażnienie lub zapalenie spojówek, uczucie obecności ciała obcego w oczach, obecność złogów w oku, zapalenie rogówki, zapalenie brzegów powiek, dekompensacja rogówki, gradówka, zmiany naciekowe lub blizny rogówki, świąd powiek, zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego, reakcja w miejscu podania, dyskomfort, świąd lub uczucie obecności ciała obcego w miejscu podania.
Kategoria C. Nie zaleca się stosowania leku (również w postaci kropli do oczu) w czasie ciąży, chyba że potencjalne korzyści dla matki przewyższają potencjalne zagrożenie dla dziecka.
Kobiety leczone cyklosporyną nie powinny karmić piersią.
Dawkę leku we wskazaniach transplantacyjnych ustala się na podstawie monitorowania stężenia cyklosporyny w surowicy; we wskazaniach pozatransplantacyjnych korzystne może być okazjonalne monitorowanie stężenia leku we krwi.
I.v.
Przeszczepianie narządów. Zwykle 3–5 mg/kg mc. 12 h przed przeszczepieniem; dawkę 3–5 mg/kg mc./d stosować przez 1–2 tyg. po operacji, następnie należy zmniejszać ją stopniowo w zależności od stężenia cyklosporyny we krwi do dawki podtrzymującej, zwykle 0,7–2 mg/kg mc./d. W przypadku stosowania w skojarzeniu z innymi lekami immunosupresyjnymi (np. z kortykosteroidami lub jako składnik leczenia trzema albo czterema lekami) można stosować mniejsze dawki (w początkowym okresie leczenia 1–2 mg/kg mc./d). Zaleca się rozpoczęcie podawania cyklosporyny p.o. tak szybko, jak to możliwe.
Przeszczepianie szpiku. Pierwszą dawkę należy podać w dniu poprzedzającym przeszczepienie; zwykle wynosi ona 3–5 mg/kg mc./d. Dawkę tę stosuje się także przez 1–2 tyg. po operacji. Następnie zaleca się leczenie cyklosporyną podawaną p.o., które należy kontynuować co najmniej przez 3 mies. (najlepiej przez 6 mies.). Następnie stopniowo zmniejsza się dawkę aż do odstawienia leku rok po przeszczepieniu.
P.o. Dawkę dobową podaje się w 2 daw. podz.; zaleca się konsekwentne przyjmowanie w odniesieniu do pory dnia i posiłków.
Przeszczepianie narządów. 10–15 mg/kg mc. w 2 daw. podz. w ciągu 12 h przed przeszczepieniem, dawkę tę stosuje się także przez 1–2 tyg. po operacji. Następnie należy ją stopniowo zmniejszać w zależności od stężenia cyklosporyny we krwi, aż do osiągnięcia dawki podtrzymującej 2–6 mg/kg mc./d. W przypadku stosowania w skojarzeniu z innymi lekami immunosupresyjnymi (np. z kortykosteroidami lub jako składnik leczenia trzema albo czterema lekami) można stosować mniejsze dawki (w początkowym okresie leczenia 3–6 mg/kg mc./d).
Przeszczepianie szpiku. Po okresie leczenia i.v. zwykle 12,5 mg/kg mc./d. Leczenie podtrzymujące należy kontynuować co najmniej przez 3 mies. (najlepiej przez 6 mies.). Następnie należy stopniowo zmniejszać dawkę aż do odstawienia leku rok po przeszczepieniu. Jeżeli lek jest podawany w postaci p.o. od początku leczenia, zaleca się stosowanie dawki 12,5–15 mg/kg mc./d; pierwszą dawkę należy podać w dniu poprzedzającym operację. W przypadku wystąpienia zaburzeń żołądkowo-jelitowych mogących zmniejszać wchłanianie leku podanego p.o. można stosować większe dawki doustne lub podawać lek pozajelitowo.
Przeszczep przeciwko gospodarzowi
Niekiedy po odstawieniu leku może wystąpić choroba „przeszczep przeciw gospodarzowi”, zwykle ustępująca po ponownym podaniu cyklosporyny; w takich przypadkach należy podać p.o. dawkę uderzeniową 10–12,5 mg/kg mc., a następnie dawkę podtrzymującą równą dawce, która wcześniej dawała zadowalające wyniki; w leczeniu łagodnej przewlekłe postaci tej choroby należy stosować małe dawki cyklosporyny.
Endogenne zapalenie błony naczyniowej oka. W celu wywołania remisji początkowo 5 mg/kg mc./d do uzyskania remisji. W razie potrzeby do 7 mg/kg mc./d lub stosować w skojarzeniu z kortykosteroidami. W leczeniu podtrzymującym dawkę stopniowo zmniejszać, stosować najmniejszą dawkę skuteczną (maks. 5 mg/kg mc./d).
Zespół nerczycowy. W celu wywołania remisji początkowo 5 mg/kg mc. u dorosłych i 6 mg/kg mc. u dzieci (stosować, jeżeli parametry czynności nerek mimo białkomoczu są prawidłowe). U osób z upośledzoną czynnością nerek dawka początkowa nie powinna przekraczać 2,5 mg/kg mc./d. W razie potrzeby stosować w skojarzeniu z małymi dawkami doustnych kortykosteroidów. Jeżeli po 3 mies. leczenia nie nastąpi poprawa, należy przerwać leczenie cyklosporyną. Następnie należy stopniowo zmniejszać dawkę do najmniejszej dawki skutecznej (maks. 5 mg/kg mc./d u dorosłych i 6 mg/kg mc./d u dzieci).
RZS. Przez pierwsze 6 tyg. leczenia 3 mg/kg mc./d. W razie potrzeby zwiększać stopniowo do granic indywidualnej tolerancji, maks. 5 mg/kg mc./d. Konieczne może być stosowanie leku do 12 tyg. Dawkę podtrzymującą ustalać indywidualnie. Lek można stosować równolegle z małymi dawkami kortykosteroidów i/lub NLPZ. U osób, u których nie udało się osiągnąć zadowalającej poprawy w przypadku stosowania metotreksatu w monoterapii, można stosować cyklosporynę w skojarzeniu z małymi dawkami metotreksatu. Dawka początkowa cyklosporyny wynosi wtedy 2,5 mg/kg mc./d; dawkę w razie potrzeby można zwiększyć, o ile lek jest dobrze tolerowany.
Łuszczyca. Początkowo 2,5 mg/kg mc./d, w razie potrzeby po miesiącu zwiększać stopniowo, maks. do 5 mg/kg mc./d. Leczenie należy przerwać, jeżeli dawka 5 mg/kg mc./d nie jest skuteczna po 6 tyg. leczenia lub jeżeli dawki skutecznej nie można uznać za bezpieczną. W przypadku konieczności szybkiej poprawy stanu chorego można stosować dawkę początkową 5 mg/kg mc./d. Po osiągnięciu zadowalającej poprawy leczenie można przerwać, a w przypadku nawrotu zastosować ponownie w dawce uprzednio skutecznej. U niektórych pacjentów konieczne może być kontynuowanie leczenia podtrzymującego. W leczeniu podtrzymującym stosować ustaloną indywidualnie najmniejszą skuteczną dawkę (maks. 5 mg/kg mc./d).
AZS. Indywidualnie, zwykle 2,5–5 mg/kg mc./d. Po osiągnięciu zadowalającej poprawy dawkę stopniowo zmniejszać, a jeżeli to możliwe, zaprzestać podawania cyklosporyny. W przypadku nawrotu choroby można ponownie rozpocząć jej stosowanie. Chociaż 8-tyg. cykl leczenia może wystarczyć do uzyskania całkowitego ustąpienia zmian, wykazano, że leczenie przez okres do 1 roku jest skuteczne i dobrze tolerowane, pod warunkiem przestrzegania zaleceń monitorowania.
Ciężkie zapalenie rogówki. Miejscowo, do worka spojówkowego chorego oka (oczu). 1 kropla 1 ×/d przed snem. Odpowiedź na leczenie należy ponownie oceniać co najmniej co 6 mies. W przypadku stosowania innych leków okulistycznych, cyklosporynę należy podać jako ostatni lek, zachowując 15-minutowy odstęp między podaniami.
Cyklosporyna w postaci kropli do oczu może wywołać przemijające nieostre widzenie lub inne zaburzenia wzroku mogące upośledzić zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn; należy odradzić pacjentom prowadzenie pojazdów i obsługiwanie maszyn do czasu ustąpienia zaburzeń widzenia.
w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł
Pulmonolog – czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
Gastrolog (gastroenterolog) - czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
