Jakie czynniki mają wpływ na ryzyko sercowo-naczyniowe?

Oprócz wysokości ciśnienia tętniczego na ryzyko sercowo-naczyniowe ma wpływ szereg innych czynników.

Za najważniejsze z nich uważa się:

• Wysokość tzw. ciśnienia tętna – czyli różnica między ciśnieniem skurczowym i rozkurczowym (na przykład u chorego, którego ciśnienie wynosi 150/95 mm Hg, ciśnienie tętna będzie wynosiło 150–95=55 mm Hg). Ten wskaźnik jest szczególnie ważny u osób w starszym wieku.
  Badania naukowe pokazały, że wraz z wiekiem rośnie u ludzi skurczowe i rozkurczowe ciśnienie tętnicze, jednak wartości ciśnienia rozkurczowego w pewnym wieku zatrzymują się lub nawet zaczynają spadać. Wiąże się to ze zmianami zachodzącymi w naczyniach krwionośnych (zwłaszcza w dużych tętnicach) pod wpływem nadciśnienia tętniczego. Udowodniono, że wysokie ciśnienie tętna wiąże się z wyższym ryzykiem sercowo-naczyniowym.
• Wiek, u mężczyzn >55. rż., u kobiet >65 rż.
• Palenie tytoniu
• Zaburzenia gospodarki tłuszczowej, czyli tzw. dyslipidemie. Ze zwiększonym ryzykiem wiąże się wzrost całkowitego stężenia cholesterolu we krwi >5,0 mmol/l (w innych jednostkach >190 mg/dl) lub zaburzone proporcje jego frakcji:
  
  • wzrost stężenia cholesterolu LDL >3,0 mmol/l (>115 mg/dl)
  • wzrost stężenia triglicerydów > 1,7 mmol/l (>150 mg/dl)
  • spadek cholesterolu HDL <1,0 mmol/l (<40 mg/dl) u mężczyzn bądź <1,2 mmol/l (<46 mg/dl) u kobiet.

Jednym z czynników ryzyka jest wysokie stężenie glukozy w osoczu krwi

• Wzrost stężenia glukozy w osoczu krwi na czczo >5,6 mmol/l (w innych jednostkach >100 mg/dl). Jeżeli u chorego stwierdzi się tak wysoki poziom glukozy na czczo, w większości przypadków należy wykonać tzw. doustny test tolerancji glukozy (OGTT ang. oral glucose tolerance test). OGTT polega na wyjściowym oznaczeniu stężenia glukozy na czczo, wypiciu określonej dawki rozpuszczonej w wodzie glukozy, a następnie oznaczeniu stężenia glukozy we krwi żylnej (nie włośniczkowej, czyli nie „z palca”) po 120 minutach.
  Jeśli stężenie glukozy na czczo wynosi 5,6 lub więcej mmol/l, a po 120 minutach testu wynik jest prawidłowy - <7,8 mmol/l (140 mg/dl), rozpoznajemy tzw. nieprawidłową glikemię na czczo.
  Jeśli stężenie glukozy po 120 minutach testu mieści się w przedziale 7,8—11 mmol/l (140—199 mg/dl), rozpoznajemy tzw. nieprawidłową tolerancję glukozy.
  Oba te stany są tzw. stanami przedcukrzycowymi, czyli stanami zwiększonego ryzyka cukrzycy i wiążą się ze zwiększonym ryzykiem sercowo-naczyniowym.
  Jeśli stężenie glukozy po 120 minutach wynosi 11,1 mmol/l lub więcej, rozpoznajemy cukrzycę.
• Cukrzycę, czyli stężenie glukozy we krwi żylnej, zmierzone w warunkach „przygodnych” (to znaczy, kiedy chory nie jest na czczo – czyli spożywał pokarmy lub płyny w ciągu 8 godz.przed badaniem) jest równy lub większy niż 11,1 mmol/l (200 mg/dl) z towarzyszącymi objawami cukrzycy.
  Cukrzycę można też rozpoznać, jeżeli stężenie glukozy we krwi żylnej na czczo dwukrotnie mierzone jest równe lub przekracza wartość 7,0 mmol/l (126 mg/dl), jeżeli stężenie glukozy w 120 minucie doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT) jest równe lub wyższe niż 11,1 mmol/l (200 mg/dl), lub kiedy odsetek tzw. hemoglobiny glikozylowanej we krwi (HbA1c) jest równy lub większy niż 6,5%.

Otyłość brzuszna to obwód talii przekraczający 102 cm u mężczyzn i 88 cm u kobiet

• Otyłość brzuszną – jest to obwód talii przekraczający u mężczyzn 102 cm, a u kobiet 88 cm.
• Występowanie w najbliższej rodzinie (to znaczy u rodziców, rodzeństwa lub dzieci) choroby sercowo-naczyniowej (np. choroby niedokrwiennej serca, zawału serca, niewydolności serca, udaru mózgu) w młodym wieku (to znaczy <55 lat w przypadku mężczyzn i <65 lat w przypadku kobiet).
• Cechy uszkodzenia narządów wewnętrznych, które możemy stwierdzić na podstawie różnych badań (np. cechy uszkodzenia serca w badaniu echokardiograficznym, uszkodzenia tętnic oceniane za pomocą ultrasonografii, uszkodzenia nerek, które oceniamy za pomocą badań krwi i moczu.
• Chorobę naczyń mózgowych (przebyty udar niedokrwienny lub krwotoczny mózgu albo napad przemijającego niedokrwienia mózgu).
• Choroby serca (przebyty zawał serca, rozpoznana choroba niedokrwienna serca, czyli tzw. dławica piersiowa, przebyte zabiegi tzw. rewaskularyzacji wieńcowej, czyli udrożnienia zatkanych przez blaszki miażdżycowe tętniczek serca, niewydolność serca).
• Choroby tętnic obwodowych, np. miażdżyca tętnic kończyn dolnych lub tętniak aorty.
• Zaawansowane uszkodzenie siatkówki oka spowodowane nadciśnieniem lub cukrzycą.
• Uszkodzenie nerek spowodowane nadciśnieniem lub cukrzycą albo inną chorobą nerek.