Pytanie nadesłane do redakcji:
Dlaczego po dializie boli głowa?
Odpowiedziała:
dr hab. med. Teresa Nieszporek
Katedra i Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Bóle głowy, które występują po dializie, mogą mieć różne przyczyny. U chorych, którzy rozpoczynają leczenie, po kilku pierwszych dializach bóle głowy mogą być jednym z objawów tzw. zespołu niewyrównania. Uważa się, że zespół ten, objawiający się też kurczami łydek, drżeniami mięśniowymi, bólami w klatce piersiowej, jest wynikiem szybkiego usunięcia niektórych zbędnych produktów przemiany materii (np. mocznika) z płynu pozakomórkowego, co prowadzi do dużej różnicy stężeń tych substancji w płynach ustrojowych (znacznie mniejsze stężenie w płynie pozakomórkowym niż w komórkach). W powstawaniu tego zespołu odgrywają też rolę związane z dializą zmiany w zakresie równowagi kwasowo-zasadowej oraz zmiany stężenia elektrolitów (głównie sodu) w osoczu. Zmiany te dotyczą wielu tkanek organizmu, w tym również komórek mózgowych i dlatego manifestują się bólami głowy. U niektórych chorych dolegliwości związane z pierwszymi dializami są niewielkie, a u większości chorych całkowicie ustępują po kilku lub kilkunastu dializach.
Ból głowy może być też jednym z objawów krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego. Krwawienia takie występują częściej u chorych hemodializowanych ze względu na stosowaną w czasie dializy heparynę. W wątpliwych wypadkach konieczna jest diagnostyka różnicowa.
U chorych dializowanych od dłuższego czasu mogą również wystąpić bóle głowy spowodowane zaburzeniami o podobnym mechanizmie jak w zespole niewyrównania. Dolegliwości takie występują jednak znacznie rzadziej i najczęściej są związane z istotnym zwiększeniem dawki dializy lub nadmiernym odwodnieniem w czasie dializy. Bóle głowy po dializie mogą wystąpić, gdy u chorego dojdzie do bardzo znacznego zwiększenia masy ciała pomiędzy dializami i gwałtownego odwadnia się w czasie dializy. Nadmierne odwodnienie w czasie kilkugodzinnej dializy może powodować też odruchowy skurcz naczyń krwionośnych i wzrost ciśnienia tętniczego z towarzyszącym bólem głowy.
Zobacz także:
Dializoterapia - rokowanie i typowe powikłania, Hemodializa, Dializa otrzewnowa