×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Otępienie

Co to jest otępienie i jakie są jego przyczyny?

Otępienie jest stanem chorobowym, w którym dochodzi do postępującego upośledzenia funkcji intelektualnych. U osoby z otępieniem pojawiają się problemy z pamięcią, spowolnienie myślenia, a także zaburzenia zachowania.

Do grupy chorób, w których występuje otępienie należy między innym choroba Alzheimera, otępienie czołowo-skroniowe, otępienie z ciałami Lewy’ego, a także otępienie naczyniopochodne. U podłoża tych zaburzeń leży uszkodzenie tkanki mózgowej, a jego mechanizm jest zależny od rodzaju choroby. W chorobach o charakterze zwyrodnieniowym, takich jak choroba Alzheimera, dochodzi do niszczenia komórek nerwowych w mózgu wskutek odkładania się w ich wnętrzu nieprawidłowych białek. W przypadku otępień naczyniopochodnych do mózgu dostarczana jest zbyt mała ilość tlenu i substancji odżywczych, co również w konsekwencji prowadzi do utraty neuronów, czyli komórek nerwowych. Niektóre rodzaje otępienia mają podłoże genetyczne i mogą występować rodzinnie.

Jak często występuje otępienie?

Częstość występowania otępienia jest zależna od wieku. U osób młodych i w średnim wieku otępienie jest rzadkie, jego częstość występowania wzrasta po 50. roku życia. U osób między 60. a 65. rokiem życia dotyczy ok. 1% populacji, natomiast w grupie osób po 85. roku życia około 10-35% osób wykazuje cechy otępienia. Szacuje się, że na różne postaci otępienia cierpi około pół miliona Polaków, połowa z nich to chorzy na chorobę Alzheimera.

Jak się objawia otępienie?

Pierwsze objawy często są niecharakterystyczne i mogą zostać przeoczone, ponieważ otępienie jest chorobą stopniowo postępującą i jego objawy zazwyczaj powoli narastają w czasie. Na początku pacjenci - mimo że mają już łagodne zaburzenia - funkcjonują normalnie w życiu codziennym, co nie budzi niepokoju ani ich, ani otoczenia.

Do początkowych objawów otępienia należą zaburzenia pamięci świeżej, które mogą przejawiać się kilkukrotnym zadawaniem tych samych pytań, pomimo uzyskania wcześniej satysfakcjonującej odpowiedzi. Chorzy z łagodnym otępieniem mogą także zapominać o umówionych wizytach, a także mieć skłonność do chowania i gubienia rzeczy osobistych. Pogarsza się także zdolność przyswajania nowych informacji, chorzy mogą zapominać słowa. Mimo pogorszenia się pamięci, zazwyczaj na tym etapie choroby pacjenci prawidłowo reagują na bodźce z otoczenia. Z czasem dochodzi także do utraty zainteresowań i apatii.

W kolejnych stadiach choroby pacjenci przestają rozpoznawać bliskie osoby i znane miejsca, mają trudności w używaniu odpowiednich słów, liczeniu i pisaniu. W otępieniu dochodzi także do pojawienia się zaburzeń zachowania, w postaci nadmiernej impulsywności na zmianę z apatią i stopniowym wycofywaniem się z życia społecznego. Pacjenci łatwo się zniechęcają, mogą stać się płaczliwi i drażliwi, rozchwiani emocjonalnie. W zaawansowanych stadiach choroby pacjenci nie są w stanie radzić sobie z codziennymi czynnościami, takimi jak ubieranie się, mycie, gotowanie i zwykle wymagają ciągłej opieki.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów otępienia?

Początkowe objawy otępienia mogą być niedostrzegalne dla samego chorego. Pomimo drobnych deficytów intelektualnych pacjent nadal sprawnie funkcjonuje w swoim otoczeniu. Zwykle to bliscy pierwsi zauważają zmiany w zachowaniu członka rodziny, problemy z pamięcią oraz codziennymi obowiązkami. W przypadku pojawienia się zaburzeń pamięci, trudności z doborem słów lub też gwałtownych zmian usposobienia u starszej osoby niezbędne jest zgłoszenie się do lekarza. Otępienie jest chorobą zazwyczaj powoli postępującą, ale szybkie postawienie diagnozy umożliwia rozpoczęcie leczenia, które może spowolnić rozwój otępienia, co przekłada się na lepsze funkcjonowanie pacjenta.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie otępienia?

Przy podejrzeniu otępienia bardzo istotnym elementem badania lekarskiego jest wywiad dotyczący głównych dolegliwości chorego, początku objawów i ich narastania w czasie. Lekarz z pewnością zapyta także o inne choroby pacjenta i stale przyjmowane przez niego leki. W części przypadków zebranie tak szczegółowego wywiadu nie jest możliwe bez pomocy osób z najbliższego otoczenia pacjenta. U chorego z podejrzeniem otępienia lekarz przeprowadzi dokładne badanie neurologiczne, a także oceni funkcje intelektualne za pomocą testów, takich jak np. skala MMSE (tzw. skala Mini-Mental), oceniających między innymi: zapamiętywanie, liczenie i funkcje językowe.

Ponadto lekarz może zlecić badania dodatkowe, najczęściej laboratoryjne badania krwi obejmujące morfologię, stężenie witaminy B12kwasu foliowego, TSH, lipidogram, stężenie glukozy. Czasem konieczne jest poszerzenie diagnostyki o badanie obrazowe głowy, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny.

Jakie są metody leczenia otępienia?

Leczenie otępienia jest uzależnione od jego rodzaju. Szanse na odzyskanie sprawności sprzed choroby są bardzo niewielkie, leczenie ma więc na celu spowolnienie postępu choroby i utrzymanie chorego jak najdłużej na jak najlepszym poziomie funkcjonowania. Oprócz leków poprawiających sprawność intelektualną stosuje się także leki wpływające na zachowanie, np. przeciwdepresyjne, uspokajające. Optymalną terapię lekarz dobiera indywidualnie w zależności od rodzaju otępienia, jego objawów i mechanizmu powstawania.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie otępienia?

Otępienie jest chorobą nieuleczalną i przewlekle postępującą, jego całkowite wyleczenie nie jest możliwe. Celem terapii jest poprawa jakości życia pacjenta i jego bliskich, poprzez zmniejszenie nasilenia zaburzeń zachowania i spowolnienia postępu choroby.

Co trzeba zrobić, żeby uniknąć otępienia?

Otępienie to grupa objawów występująca w przebiegu różnych chorób, które mają różne mechanizmy powstawania, dlatego trudno mówić o określonej profilaktyce. Udowodnioną skuteczność mają działania prewencyjne w postaci skutecznego leczenia chorób przewlekłych, takich jak miażdżyca, cukrzyca lub nadciśnienie tętnicze, które przyczyniają się do powstania otępienia o typie naczyniopochodnym. Dużą rolę w zapobieganiu otępieniom przypisuje się także codziennej aktywności intelektualnej, rozwiązywaniu krzyżówek, nauce obcego języka w starszym wieku itp.

26.10.2016
Zobacz także
  • Choroba Alzheimera
  • Otępienie naczyniopochodne
Wybrane treści dla Ciebie
  • Otępienie czołowo-skroniowe
  • Zaburzenia pamięci
  • Dieta w chorobie Alzheimera
  • Łagodne zaburzenia poznawcze
  • Choroba Huntingtona
  • Otępienie naczyniopochodne
  • Choroba Alzheimera
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta