Stolec – zmieniony wygląd: jasny, luźny, ołówkowaty i inne

Wygląd stolca jest związany z funkcjonowania układu pokarmowego. Prawidłowo powinien być dobrze uformowany, nie zawierać niestrawionych resztek pokarmu i dać się łatwo spuścić w toalecie. Zmieniony wygląd stolca może mieć różne przyczyny. Może być związany z dietą, przyjmowanymi lekami, a także chorobami układu pokarmowego

Prawidłowy wygląd stolca

Prawidłowy stolec jest uformowany lub ma konsystencję półmiękką, bez niestrawionych resztek pokarmu; nie powinien brudzić muszli klozetowej po spuszczeniu wody.

Zmieniony wygląd stolca - przyczyny

Ocena konsystencji, barwy czy domieszek do stolca może być ważną wskazówką, sugerującą istnienie różnych chorób, opisanych poniżej. Zmieniony wygląd stolca może mieć różne przyczyny. Może być związany z dietą, przyjmowanymi lekami, a także chorobami układu pokarmowego.

Zmiany konsystencji stolca

Stolec luźny, połyskliwy

Stolec luźny, połyskliwy, z trudem spłukujący się z muszli klozetowej, z widocznymi kropelkami tłuszczu na jego powierzchni lub w wodzie ma najpewniej charakter stolca tłuszczowego. Ma on charakterystyczny gnilny zapach. Biegunka tłuszczowa to biegunka będąca wynikiem zaburzeń trawienia bądź wchłaniania tłuszczów w przewodzie pokarmowym.

Takie zjawisko występuje w ciężkiej niewydolności trzustki, w raku trzustki, ale także w chorobach jelita cienkiego (np. w celiakii).

Więcej o stolcu tłuszczowym: Biegunka tłuszczowa i stolec tłuszczowy: przyczyny, objawy i leczenie

Stolec pienisty, strzelający

Stolec pienisty, strzelający jest najczęściej wyrazem zakażenia jelit, występuje też w zaburzeniach trawienia lub wchłaniania.

Stolec ołówkowaty

Stolec ołówkowaty – pod tym pojęciem rozumie się stolec uformowany, ale o bardzo wąskiej średnicy, przypominającej nawet średnicę ołówka (stąd nazwa).

Taka zmiana może być następstwem zwężenia odbytnicy przez raka, czy rzadziej – przez zmiany zapalne, bliznowate w okolicy odbytu. Jest to bardzo ważny sygnał, aby niezwłocznie zgłosić się do lekarza!

Zmiany barwy stolca

Stolec czarny, smolisty

Barwa ta pochodzi z domieszki krwi, która uległa przemianom chemicznym. Zwykle źródło krwawienia w przypadku stolca smolistego znajduje się w żołądku lub dwunastnicy. Jeżeli treść jelitowa przechodzi powoli, a wynaczynienie nie jest obfite, źródło krwawienia może także znajdować się w początkowym odcinku jelita grubego, czyli w kątnicy, w pobliżu wyrostka robaczkowego. Aby zweryfikować, czy czarna barwa stolca zależy od domieszki krwi, można wykonać test na obecność krwi utajonej. Ten dość prosty test jest dostępny w wielu aptekach bez recepty.

Potwierdzenie obecności krwi utajonej w stolcu, nadającej mu barwę czarną, oznacza konieczność pilnej wizyty lekarskiej. Na ogół lekarz zleca oznaczenie morfologii krwi i stężenia żelaza oraz rutynowe badania endoskopowe przewodu pokarmowego. W większości przypadków przynoszą one rozstrzygnięcie co do źródła krwawienia. Rzadziej sięga się po bardziej wyrafinowane metody diagnostyczne.

Ciemna, nawet czarna barwa stolca może być też zależna od leczenia preparatami żelaza, bizmutu czy zażywania węgla lekarskiego. W takim przypadku test na krew utajoną w stolcu wypadnie negatywnie, bez konieczności dalszych badań.

Więcej o stolcu smolistym: Smolisty, czarny stolec: przyczyny i leczenie

Stolec jasny, żółtawy lub barwy gliny

Takie zmiany barwy stolca towarzyszą utrudnieniu wydalania do światła przewodu pokarmowego żółci wytwarzanej w wątrobie. To zjawisko określa się mianem cholestazy. Przeszkoda w odpływie żółci może być zlokalizowana na poziomie od komórki wątrobowej do tzw. brodawki dwunastniczej, przez którą żółć wpływa do dwunastnicy. Cholestazie często towarzyszy żółtaczka, ściemnienie barwy moczu do brunatnej włącznie oraz uogólniony świąd skóry.

Biały stolec

Biały stolec występuje po badaniu kontrastowym przewodu pokarmowego z podaniem doustnym barytu. To kontrast może nadać pierwszej partii stolca barwę białą.

Luźny zielonkawy stolec

Luźny zielonkawy stolec najpewniej oznacza infekcję jelitową. Biegunka i gorączka jako objawy towarzyszące, uzupełniają obraz chorobowy.

Domieszki patologiczne

Domieszka krwi

Świeża krew powlekająca stolec lub obecna tylko na papierze toaletowym najczęściej jest spowodowana chorobą hemoroidalną. Nie należy jednak lekceważyć tego objawu, gdyż źródłem krwawienia może być także guz (rak) jelita znajdujący się w odbytnicy.

Krew przemieszana ze stolcem lub skrzepy krwi wskazują zwykle na źródło krwawienia położone w jelicie.

W obu tych przypadkach konieczne zgłoszenie się do lekarza. Podczas diagnostyki lekarz będzie dążyć do wyjaśnienia przyczyny krwawienia jelitowego, a co najmniej – do wykluczenia raka jelita grubego jako jego źródła.

Więcej o krwawieniu z odbytu

Domieszka śluzu

Domieszka śluzu powlekającego stolec może być wyrazem jedynie zaburzeń czynnościowych (może występować np. w zespole jelita drażliwego) lub miernie nasilonego zapalenia jelita. Za tą możliwością przemawia dodatkowo domieszka krwi lub ropy.

Obecność pasożytów

Obecność pasożytów lub ich fragmentów (np. człony tasiemca) w sposób jednoznaczny skłania do badania parazytologicznego stolca i wdrożenia odpowiedniego leczenia.