×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Wrodzona niedrożność przewodu nosowo-łzowego

prof. dr hab. med. Bronisława Koraszewska-Matuszewska
Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 5
Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice

Co to jest i jakie są przyczyny?

Łzy z worka spojówkowego są zasysane przez otworki i kanaliki łzowe do worka łzowego. Stamtąd wydostają się przez przewód nosowo-łzowy do jamy nosowej pod małżowinę nosową dolną. Znajduje się tam cienka błonka, zwana zastawką Hasnera, która zamyka przewód. W ostatnim okresie ciąży zastawka ta powinna ulec naturalnemu udrożnieniu. Jeśli jednak przetrwa po porodzie, powoduje zatrzymanie łez i wydzieliny śluzowej w worku łzowym, natomiast ich nadmiar znajduje się w worku spojówkowym i może wypływać na policzek. Taki stan nazywamy wrodzoną niedrożnością przewodu nosowo-łzowego. Występuje od urodzenia, lecz z powodu słabej produkcji łez u noworodka i małego niemowlęcia łzawienie może się uwidocznić dopiero po kilku tygodniach. Niedrożność może być jedno- lub obustronna, czyli dotyczyć jednego lub obu oczu.

Jak często występuje?

Wrodzona niedrożność przewodu nosowo-łzowego występuje u 5% donoszonych noworodków, a u 80% daje objawy w pierwszym miesiącu życia. U 5% z nich równocześnie występują wrodzone defekty czaszkowo-twarzowe.

Jak się objawia?

W worku spojówkowym, szczególnie w kącie przyśrodkowym szpary powiekowej, widoczny jest nadmiar łez. W miarę wzrostu ich produkcji następuje łzawienie – wylewanie się łez na policzek. Jeśli towarzyszy temu zakażenie, na brzegach powiek pojawia się wydzielina śluzowa lub śluzowo-ropna.

Budowa układu łzowego i struktura filmu łzowego
Ryc. Budowa układu łzowego i struktura filmu łzowego. 1 – gruczoł łzowy, 2 – gruczoły tarczkowe (Meiboma), 3 – górny i dolny kanalik łzowy, 4 – wspólny kanalik łzowy, 5 – woreczek łzowy, 6 – przewód nosowo-łzowy

Jak lekarz stawia diagnozę?

Ucisk na okolicę worka łzowego poniżej przyśrodkowego kąta szpary powiekowej sprawia, że przez otworki łzowe (na dolnej i górnej powiece przy kącie przyśrodkowym) wydobywa się wydzielina śluzowa lub śluzowo-ropna. W razie wątpliwości lekarz płucze worek łzowy poprzez górny kanalik łzowy za pomocą specjalnej kaniuli nałożonej na strzykawkę z płynem. Prócz tego lekarz wykonuje pełne badanie okulistyczne, gdyż z niedrożnością mogą współwystępować inne wady.

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie zachowawcze polega na podawaniu do worka spojówkowego kropli z antybiotykiem i ucisku/masażu okolicy woreczka łzowego 3 razy dziennie. Górny paliczek palca wskazującego układa się na poziomie przyśrodkowego kąta i nieco powyżej na kostnej ściance nosa, wywierając umiarkowany ucisk. Następnie przesuwa się palec ku otworowi nosowemu po tej samej stronie. Lekarz leczący uczy rodziców tego sposobu postępowania. Jeśli po miesiącu stosowania go nie ma poprawy lub wręcz następuje pogorszenie (zwiększenie ilości wydzieliny ropnej), można udrożnić drogi odprowadzających łzy. Lekarz wykonuje taki zabieg w znieczuleniu ogólnym lub rzadziej miejscowym. Płucze worek łzowy, a jeśli nie przynosi to efektu, przeprowadza zgłębnikowanie przewodu nosowo-łzowego. Jeśli nie jest to skuteczne, to można intubować drogi łzowe rurką silikonową, pozostawiając ją na 3–6 miesięcy. Intubację można też wykonać po operacji laserowej, ale najczęściej nie jest to konieczne. Chirurgiczne zespolenie błony śluzowej woreczka łzowego z błoną śluzową nosa (DCR – dacryocystorhhinostomia) wykonuje się obecnie rzadko, jedynie u chorych ze specjalnymi wskazaniami. Jest to operacja w znieczuleniu ogólnym wymagająca wykonania cięcia skóry, odsłonięcia worka łzowego i ściany kostnej nosa, wypiłowania w niej otworu i poprzez niego utworzenia zespolenia nosowo-łzowego. Po tej operacji, w przeciwieństwie do opisanych przedtem zabiegów, pozostaje niewielka blizna skórna.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Możliwe udrożnienie dróg odprowadzających łzy jedną z opisanych powyżej metod oznacza jednocześnie całkowite wyleczenie. Po zgłębnikowaniu przewodu nosowo-łzowego poprawa następuje w ponad 90% przypadków.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Po opisanych zabiegach stosuje się zwykle krople z antybiotykiem 3–4 razy dziennie. Konieczna jest kontrola u okulisty w celu oceny uzyskanych rezultatów leczenia.

UWAGA!

Badanie okulistyczne dziecka jest nieinwazyjne i niebolesne. Odbywa się w pozycji siedzącej i leżącej niemowlęcia lub dziecka, dlatego bezpośrednio przed badaniem nie należy ich karmić, poić i podawać słodyczy, aby uniknąć zachłyśnięcia. Przed badaniami wskazane jest okazanie okuliście książeczki zdrowia dziecka oraz kart informacyjnych z ewentualnego leczenia szpitalnego.
06.10.2015
Wybrane treści dla Ciebie
  • Wrodzone podwichnięcie soczewek
  • Wady wrodzone dróg żółciowych u dzieci
  • Wrodzone wady osierdzia
  • Wady wrodzone układu oddechowego
  • Wady wrodzone układu moczowego
  • Jaskra wrodzona
  • Nieprawidłowości rozwojowe ciała szklistego
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta