×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Błona przedsiatkówkowa

dr hab. med. Jerzy Mackiewicz, dr med. Joanna Dolar-Szczasny
Klinika Chirurgii Siatkówki i Ciała Szklistego Katedry Okulistyki Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Co to jest i jakie są przyczyny?

Błona przedsiatkówkowa (nasiatkówkowa; tzw. makulopatia celofanowa lub zwłóknienie przedplamkowe, mackular pucker) to cienka, włóknista błona, która tworzy się przed siatkówką i obkurczając się z czasem marszczy leżącą pod spodem siatkówkę. W początkowej fazie w badaniu ma wygląd przezroczystej błony i dlatego nazywana jest też makulopatią celofanową.

W większości przypadków przyczyny powstania błon przedsiatkówkowych nie udaje się zidentyfikować. Mówi się wówczas o idiopatycznym charakterze choroby.

Czynniki, które mogą spowodować lub przyczynić się do pomarszczenia siatkówki, to:

Jak często występuje?

Błona przedsiatkówkowa występuje zwykle u osób po 50. roku życia. Częstość występowania błon przedsiatkówkowych zależy od ich przyczyny. Idiopatyczna błona przedsiatkówkowa w różnym stadium zaawansowania jest obecna nawet u 7% populacji. Klinicznie istotna (tj. powodująca objawy) błona przedsiatkówkowa pojawia się jako powikłanie w 3-8,5% oczu po zakończonej sukcesem pierwotnej operacji odwarstwienia siatkówki. Zauważono, że największe ryzyko wystąpienia takiego powikłania ma miejsce u pacjentów towarzyszącą już przed operacją witreoretinopatią proliferacyjną, u których występuje pofałdowanie brzegów siatkówki, promienisty układ fałdów siatkówki oraz wybrzuszenia siatkówki w okolicy równika. Obuoczne przypadki występowania błony mają miejsce nawet w 30% przypadków.

Jak się objawia?

Spektrum objawów mogących towarzyszyć błonie przedsiatkówkowej waha się od braku jakichkolwiek objawów aż do upośledzenia widzenia znacznego stopnia. Rodzaj oraz natężenie objawów odczuwanych przez pacjenta zależy w dużej mierze od grubości błony, stopnia deformacji siatkówki, jaką ona powoduje, umiejscowienia pofałdowania siatkówki a także od tego, czy błonie towarzyszy odwarstwienie siatkówki lub jej obrzęk.

Początkowo błona przedsiatkówkowa powoduje niewielkie zaburzenia widzenia lub nie ma wpływu na ostrość widzenia. Wraz z rozwojem błony zaburzenia widzenia mogą mieć charakter zamglenia lub być trudne do opisania przez pacjenta. Najczęściej zgłaszanym objawem jest niewielkie zniekształcenie obrazu, postrzeganie skrzywionego obrazu (np. linie proste widziane są jako faliste) lub jego przymglenie. Wiele osób mówi, że widzi, jakby patrzyły przez folię lub celofan. W zaawansowanym stadium choroby zniekształcenie obrazu i obniżenie ostrości wzroku uniemożliwia czytanie tekstu.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W przypadku wystąpienia objawów należy skontaktować się z lekarzem okulistą, aby wykluczyć inne choroby siatkówki i określić stadium zaawansowania choroby.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Objawy zgłaszane przez pacjenta można uwidocznić w teście Amslera (zob. Test Amslera) w formie metamorfopsji, mikropsji lub innych zaburzeń. Lekarz może potwierdzić diagnozę, oglądając dno oka za pomocą wziernika lub w lampie szczelinowej przy użyciu specjalnej soczewki. Pomocna w postawieniu rozpoznania może być optyczna koherentna tomografia (OCT) i angiografia fluoresceinowa (FA). W badaniu OCT widoczna jest cienka błona położona na siatkówce a FA uwidacznia pociąganie naczyń siatkówki przez błonę.


OCT - błona przedsiatkówkowa
Ryc. 1. OCT - błona przedsiatkówkowa

Jakie są sposoby leczenia?

Większość osób z błoną przedsiatkówkową nie wymaga leczenia. Jeśli ostrość widzenia wynosi mniej niż 50% normy oraz upośledzona jest zdolność czytania z bliska, rozważa się leczenie operacyjne. Błonę przedsiatkówkową można usunąć chirurgicznie podczas zabiegu zwanego witrektomią. Zabieg ten polega na usunięciu ciała szklistego wypełniającego wnętrze gałki ocznej oraz błony leżącej na siatkówce. Procedura ta odbywa się zwykle w znieczuleniu miejscowym trwa około 45 minut. Procedurę tę można też wykonać u wybranych pacjentów także w znieczuleniu ogólnym. Ważną kwestią jest konieczność utrzymywania przez kilka dni po zabiegu głowy w pozycji do dołu. Związane jest to z faktem, że pod koniec zabiegu do gałki ocznej podawany jest gaz mający za zadanie dociskanie siatkówki i zapobieganie jej odwarstwieniu.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

W przypadku wykonania zabiegu możliwe jest całkowite wyleczenie, jednak proces poprawy widzenia może trwać nawet rok. W niektórych przypadkach może się utrzymywać objaw wykrzywionego obrazu, ale jest on mniej nasilony. Dane statystyczne określające procentowo poprawę ostrości wzroku po tego typu zabiegach są bardzo zróżnicowane i zależą w dużej mierze od czasu obserwacji. Chirurgiczne usunięcie zmiany zwykle powoduje poprawę zarówno ostrości wzroku jak i wyglądu siatkówki. Badania wykazały, że 78-87% pacjentów z idiopatyczną błoną przedsiatkówkową i 63-100% pacjentów z błoną wtórną do zabiegów odwarstwienia siatkówki uzyskało poprawę widzenia o 2 linie na tablicy Snellena (zob. Badanie ostrości wzroku do dali). Pacjenci z gorszą ostrością widzenia przed operacją mają tendencję do uzyskiwania większej poprawy w widzeniu, ale pacjenci z lepszą ostrością widzenia przed operacją osiągają najlepsze wyniki w długim czasie obserwacji po zabiegu. Niekiedy może dochodzić do nawrotu choroby.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Okresowo (raz na pół roku) należy zgłaszać się na badania kontrolne do lekarza okulisty. Ważna jest też samokontrola przy pomocy testu Amslera.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Obecnie nie jest znana profilaktyka tego schorzenia.

02.12.2013
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta