Pytanie nadesłane do redakcji
Dzień dobry, piszę z powodu bardzo przykrego dla mnie problemu i proszę o odpowiedź. Choruję na jaskrę z otwartym kątem przesączania od 2005 roku. Stosowałam różne leki, w tym Azopt, Xalatan. Ostatnim wyborem miał być Lumigan. Niestety po jego zażywaniu wystąpił u mnie objaw zapadnięcia obu oczu. Zmiana jest wyraźna, zauważalna i powoduje ogromny dyskomfort psychiczny związany z modyfikacją wyglądu twarzy. Trudno jest mi się przyzwyczaić do odmienionego wizerunku (drobne oczy, wąskie światło otwarcia powiek). Moje pytanie jest zatem następujące:
1. Czy enoftalmia niepourazowa jest odwracalna? Czy istnieje zabieg przywracający stan sprzed zapadnięcia?
2. Jakie badania zobrazują to zjawisko?
3. Wykonywałam z odstępami czasowymi badanie GDX, czy porównanie wyników stanowi materiał dokumentujący enoftalmię?
Właściwie nie wiem, co powinnam począć z wynikłą dolegliwością. Martwię się, że zmiana się nie cofnie. Krople Lumigan odstawiłam, nie aplikuję ich od około miesiąca, początkowo łudziłam się, że oczodoły powrócą na miejsce, niestety, pomyliłam się. Czy możliwe jest uszkodzenie włókien kolagenowych w kącie przesączania, tak iż nie zatrzymują one dostatecznie produkowanej cieczy wodnistej? Odnoszę wrażenie, że problem z podwyższonym ciśnieniem śródgałkowym wraz z wystąpieniem enoftalmii ustąpił. Pragnę dodać, iż nie mam całkowitej pewności odnośnie do przyczyn enoftalmii, tkwiących w leku Lumigan, być może nieco uwydatnił już postępujące zapadnięcie oczu. Serdecznie dziękuję za możliwość przesłania pytania. Dziękuję.
Odpowiedział
dr med. Arkadiusz Pogrzebielski
Ośrodek Chirurgii Oka Prof. Zagórskiego w Krakowie
Oculus - Krakowskie Centrum Okulistyczne, Kraków
Scanmed, Szpital św. Rafała w Krakowie
Analogi prostaglandyny F2a, w tym bimatoprost (Lumigan), są skutecznymi lekami zmniejszającymi ciśnienie wewnątrzgałkowe stosowanymi w leczeniu jaskry i nadciśnienia ocznego. Jak każdej substancji leczniczej ich stosowaniu mogą towarzyszyć działania niepożądane. Do bardzo częstych (≥1/10) działań niepożądanych należy zaczerwienienie oczu związane z poszerzeniem naczyń krwionośnych spojówki, świąd oka i nadmierny wzrost rzęs. Często (od ≥1/100 do <1/10) spotyka się m.in. podrażnienie oczu, obrzęk spojówki, alergiczne zapalenie spojówek, zapalenie brzegów powiek, uczucie pieczenia w oku, uczucie suchości oka, uczucie obecności ciała obcego, nadżerki rogówki, ból oka, światłowstręt, łzawienie, wydzielinę z oka, zaburzenia wzroku, wzmożoną hiperpigmentację tęczówki, ściemnienie rzęs. Niezbyt często (od ≥1/1 000 do <1/100) opisywano krwawienie do siatkówki, zapalenie naczyniówki, torbielowaty obrzęk plamki, zapalenie tęczówki, skurcz powiek, retrakcję powieki.
Po wprowadzeniu leku do obrotu opisano przypadki zmian okołooczodołowych z zapadnięciem się gałek ocznych, pogłębieniem się bruzdy górnej, utratą tkanki pod powieką dolną. Przyczyną tych zmian jest dystrofia tkanki tłuszczowej w oczodole, jednak jej mechanizm do tej pory nie został wyjaśniony. Badania obrazowe oczodołu (np. MRI, tomografia komputerowa) nie wykazały żadnych zmian patologicznych w oczodole. U części pacjentów, u których możliwe było odstawienie lub zamiana tego leku na inny, zauważono częściowe samoistne cofnięcie się zmian okołooczodołowych. U innych zmiany miały charakter nieodwracalny.
Po opisaniu zapadnięcia się gałek ocznych po stosowaniu bimatoprostu podobne działania niepożądane opisano również w przypadku innych leków z tej klasy.
Aktualnie nie ma rekomendacji dotyczących chirurgicznego leczenia zapadnięcia się oczodołu po stosowaniu analogów prostaglandyny.
GDx jest jednym z badań pozwalających monitorować grubość włókien nerwowych wokół tarczy nerwu wzrokowego. Badanie to żadną miarą nie pozwala na monitorowanie zmian w oczodole.
Należy pamiętać, że decyzję o zmianie stosowanych leków przeciwjaskrowych na inne można podjąć wyłącznie w porozumieniu z prowadzącym specjalistą. Należy także uświadamiać pacjentów o możliwości wystąpienia tego typu działań niepożądanych.
Piśmiennictwo:
Easthope S.E., Perry C.M.: Topical bimatoprost: a review of its use in open-angle glaucoma and ocular hypertension. Drugs Aging. 2002; 19(3): 231–248.Filippopoulos T., Paula J.S., Torun N., Hatton M.P. i wsp.: Periorbital changes associated with topical bimatoprost. Ophthal. Plast. Reconstr. Surg. 2008; 24(4): 302–307. doi:10.1097/IOP.0b013e31817d81df.
Sira M., Verity D.H., Malhotra R.:Topical bimatoprost 0.03% and iatrogenic eyelid and orbital lipodystrophy. Aesthet. Surg. J. 2012;32(7): 822–824. doi: 10.1177/1090820X12455659.
