Co to jest rak prącia?
Rak prącia to nowotwór złośliwy rozwijający się w obrębie prącia (penisa). Przeszło 95% wszystkich zachorowań ma postać raka płaskonabłonkowego.
Nowotwór ten występuje rzadko – w Polsce każdego roku odnotowuje się około 230 nowych zachorowań, najwięcej u starszych mężczyzn, ale choroba może się rozwinąć również u młodszych.
Jakie są czynniki ryzyka zachorowania na raka prącia?
Do najważniejszych czynników ryzyka zachorowania należy zła higiena osobista. Obrzezanie wykonane w dzieciństwie ułatwia utrzymanie higieny prącia – dlatego w krajach, w których z powodów religijnych czy kulturowych praktykuje się obrzezanie chłopców, rak prącia występuje bardzo rzadko. U połowy wszystkich chorych na raka prącia w Polsce obserwuje się stulejkę.
Pozostałe istotne czynniki ryzyka to wiele partnerek seksualnych, zakażenie wirusami brodawczaka ludzkiego typu 16 i 18, palenie tytoniu itp.
Gdzie najczęściej rozwija się rak prącia?
W ponad połowie przypadków rak prącia rozwija się w obrębie żołędzi, a w 20–35% przypadków na napletku; rak w obrębie trzonu prącia to tylko kilka procent wszystkich przypadków.
Jakie są objawy choroby?
W początkowym okresie rak prącia może nie dawać żadnych objawów – manifestuje się pod postacią niewielkiego płaskiego stwardnienia w obrębie żołędzi lub napletka albo innej części prącia. Z czasem guzek stopniowo się powiększa, uwypukla ponad powierzchnię otaczających struktur, może pojawić się owrzodzenie (ubytek naskórka/nabłonka), okresowo krwawienie, pieczenie itp. Zazwyczaj dopiero te objawy skłaniają chorego do zgłoszenia się do lekarza.
Cechą charakterystyczną raka prącia jest duża skłonność do wczesnego zajmowania przez przerzuty regionalnych węzłów chłonnych – najpierw w pachwinie (zwykle obustronnie), a następnie w obrębie miednicy i przestrzeni zaotrzewnowej.
Czasem chory zgłasza się do lekarza dopiero z powodu guza w pachwinie – może to być objaw przerzutu pochodzącego z prącia.
W jaki sposób rozpoznaje się raka prącia?
Na podstawie opisanych objawów lekarz podejmuje podejrzenie raka prącia. Następnym krokiem jest potwierdzenie rozpoznania, dlatego zwykle konieczne jest pobranie wycinka z guzka i zbadanie go pod mikroskopem. Jeśli stwierdza się wyczuwalne przerzuty w pachwinie, często wykonuje się biopsję tych węzłów (tj. nakłuwa się je igłą, aby w ten sposób uzyskać materiał do badania pod mikroskopem).
Niezbędne jest wykonanie badań pozwalających na ocenę stopnia zaawansowania choroby: regionalne (pachwinowe i biodrowe) węzły chłonne można ocenić za pomocą USG (i pod kontrolą tego badania można także wykonać biopsję ciekoigłową), a USG jamy brzusznej i zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej umożliwiają ocenę występowania odległych przerzutów. W razie potrzeby można także wykonać tomografię komputerową.
Jakie są metody leczenia?
Wybór metody leczenia raka prącia jest uzależniony od stopnia zaawansowania choroby. Podstawowym sposobem jest operacja, polegająca na wycięciu guza i (jeśli trzeba) pachwinowych węzłów chłonnych. Wycięcie guza może wymagać częściowej lub całkowitej amputacji prącia, aczkolwiek w niezaawansowanych, wcześnie rozpoznanych przypadkach wystarczające jest miejscowe wycięcie guza bez konieczności amputacji. To dodatkowy argument, który powinien skłaniać do niezwłocznej konsultacji lekarskiej tych chorych, którzy spostrzegli nieprawidłową, nieobecną wcześniej zmianę na prąciu. W przypadku raka prącia można stosować również radioterapię (napromienianie), także z objęciem pachwin.
U chorych, u których operacja nie jest możliwa, lub w przypadku stwierdzenia przerzutów odległych stosuje się chemioterapię. Czasem po zastosowaniu chemioterapii dochodzi do cofnięcia się choroby do stopnia, w którym operacja staje się możliwa.
Na czym polega obserwacja po leczeniu?
Po zakończeniu leczenia należy ściśle przestrzegać terminów wizyt i badań kontrolnych. Wczesne rozpoznanie ewentualnego nawrotu choroby daje szanse na podjęcie próby dalszego leczenia.
