×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Nowotwory złośliwe oka

dr med. Andrzej L. Komorowski
Klinika Chirurgii Onkologicznej Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Oddział w Krakowie
Szpital Specjalistyczny im. Stanleya Dudricka w Skawinie

Co to są nowotwory złośliwe oka?

Nowotwory złośliwe oka to nowotwory rosnące w obrębie gałki ocznej, oczodołu i sąsiednich struktur. W obrębie każdej części oka mogą się rozwinąć zarówno nowotwory pierwotne, czyli rosnące od początku w obrębie oka, jak i nowotwory wtórne, czyli przerzuty pochodzące od nowotworów złośliwych rozwijających się pierwotnie w innych narządach.

Gdzie mogą się rozwinąć nowotwory złośliwe oka?

Nowotwory oka mogą się rozwijać w różnych częściach gałki ocznej:

  • tęczówce, czyli kolorowej części w przedniej części gałki ocznej (otwór w tęczówce to źrenica);
  • naczyniówce, czyli warstwowej tkance otaczającej gałkę oczną odpowiedzialnej za dostarczenie krwi,
  • ciele rzęskowym, czyli strukturze zbudowanej z komórek odpowiedzialnych za produkcję płynu oraz drobnych mięśni, dzięki którym oko posiada zdolność „ostrego” widzenia;
  • siatkówce, czyli strukturze położonej z tyłu gałki ocznej, która odpowiada za „tworzenie” obrazu przekazywanego do mózgu;
  • oczodole, czyli anatomicznej przestrzeni w czaszce, w której położona jest gałka oczna;
  • powiekach;
  • gruczołach łzowych;
  • przewodach łzowych.

Jakie są rodzaje nowotworów złośliwych oka?

W przypadku powiek rodzaje nowotworów są takie same, jak w przypadku innych obszarów skóry. W obrębie spojówki może występować rak płaskonabłonkowy, czerniak oraz chłoniak. Z kolei w obrębie oczodołu rozwijają się chłoniaki (tzw. chłoniak zagałkowy), mięsaki, oponiaki, a także raki. Ponadto, jak wspomniano wyżej, zdarza się, że w tkankach oczodołu powstają przerzuty nowotworów rozwijających się w innych narządach (tzw. nowotwory wtórne oka).

Jakie są objawy nowotworów złośliwych oka?

Objawy nowotworów oka zależą od rodzaju, rozmiaru i umiejscowienia guza w przestrzeni anatomicznej oka. Jako najczęściej występujące objawy nowotworów oka można wymienić:

  • utratę wzroku,
  • nieostre widzenie,
  • zaburzenia widzenia,
  • zmianę zabarwienia części tęczówki,
  • guzek w obrębie powieki,
  • owrzodzenie powieki,
  • utratę rzęs,
  • zmianę zabarwienia powiek,
  • zmianę rozmiaru lub kształtu źrenicy,
  • zaburzenie położenia gałki ocznej lub ruchów oka,
  • wytrzeszcz gałki ocznej,
  • podwójne widzenie,
  • ból oka,
  • nadmierne łzawienie, krwawe łzy.

Nie zawsze wystąpienie wymienionych objawów musi się wiązać z obecnością nowotworu oka, ale zawsze w takich przypadkach niezbędna jest konsultacja okulistyczna.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów nowotworu złośliwego oka?

W razie wystąpienia któregokolwiek z wymieniowych wyżej objawów należy się zgłosić do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Po wykonaniu koniecznych badań i ustaleniu rozpoznania, lekarz zaproponuje dalsze postępowanie. Trzeba pamiętać, że wystąpienie wymienionych objawów nie musi się wiązać z obecnością nowotworu, ale zawsze potrzebna jest konsultacja.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie nowotworu złośliwego oka?

Podstawowym badaniem pozwalającym na ustalenie rozpoznania nowotworu oka jest pełne badanie okulistyczne. W niektórych sytuacjach konieczne może być wykonanie badań dodatkowych, na przykład USG gałki ocznej, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego lub biopsji chirurgicznej, czyli pobrania wycinka z guza w celu przeprowadzenia badania mikroskopowego tkanki guza.

Jakie są metody leczenia nowotworów złośliwych oka?

Leczenie guzów oka wymaga specjalistycznego postępowania i powinno być prowadzone w ośrodkach okulistycznych o dużym doświadczeniu. Rodzaj zastosowanego leczenia zależy od bardzo wielu czynników, w tym w szczególności od rodzaju nowotworu, umiejscowienia guza, obecności przerzutów odległych, wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

W leczeniu nowotworów złośliwych oka wykorzystuje się wiele różnych metod; stosuje się między innymi:

  • metody operacyjne: od operacji pozwalających na zachowanie oka, aż po usunięcie całej gałki ocznej,
  • terapię laserową,
  • napromienianie (radioterapię, w tym nowoczesną terapię protonową),
  • krioterapię,
  • chemioterapię oraz leczenie przeciwciałami monoklonalnymi.

Do metod operacyjnych należą zabiegi wycięcia guza z zaoszczędzeniem gałki ocznej z zachowaniem zdolności widzenia. Niestety w przypadku niekorzystnie położonych guzów oraz guzów o większych rozmiarach lub bardzo agresywnych postaci nowotworów złośliwych, konieczne może być usunięcie całej gałki ocznej. Rzadko usuwa się jedynie niektóre części oka, pozostawiając resztę gałki ocznej. Takie zabiegi częściowego wycięcia elementów oka często wpływają na ograniczenie funkcji oka. W skrajnych przypadkach chirurg musi przeprowadzić operację usunięcia gałki ocznej oraz wszystkich elementów oczodołu (mięśni, tkanki tłuszczowej, powiek i nerwów) oraz nawet ścian kostnych oczodołu.

Leczenie z wykorzystaniem energii światła laserowego wykorzystuje się czasem w terapii niektórych czerniaków tęczówki.

Radioterapię (napromienianie) guzów oka można stosować korzystając z różnych schematów leczenia: może być to zatem tak zwana brachyterapia (czyli umieszczenie drobnych źródeł promienotwórczych w obrębie oka), radioterapia konformalna (napromienia się przestrzeń, która ma dokładnie odpowiadać kształtowi guza, aby zminimalizować uszkodzenie tkanek oka otaczających guz) oraz technika gamma-knife, polegająca na użyciu bardzo dokładnie zaplanowanych wiązek promieniowania padających pod różnymi kątami na guz.

Terapia protonowa jest jedną z najnowszych technik radioterapii. Polega ona na dostarczeniu do guza skondensowanej wiązki protonów o bardzo wysokiej energii pozwalającej na zniszczenie komórek nowotworowych.

W przypadku niektórych typów nowotworów złośliwych oka jest także możliwe zastosowanie chemioterapii oraz leczenia ukierunkowanego molekularnie.

W zależności od rodzaju nowotworu oraz dostępnych sposobów leczenia, niektórych chorych zaprasza się do udziału w badaniach klinicznych oceniających nowe możliwości leczenia.

Co trzeba robić po leczeniu nowotworu złośliwego oka?

Po zakończeniu leczenia chorzy muszą pozostać w ścisłej kontroli. Jest to spowodowane dużym ryzykiem nawrotu nowotworu złośliwego oka. Podczas badań kontrolnych lekarz dokonuje oceny okulistycznej oraz ewentualnie kieruje na badania dodatkowe. Badania kontrolne prowadzi się zazwyczaj w tym samym ośrodku, w którym przeprowadzono leczenie.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na nowotwór złośliwy oka?

Istnieje kilka czynników ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe oka – należą do nich między innymi: jasna karnacja skóry, niebieskie oczy, ekspozycja na słońce lub częste korzystanie z solariów, zakażenie HPV, zespół znamion atypowych.

Obecność wybranych czynników ryzyka nie oznacza, że dana osoba zachoruje na nowotwór oka, niemniej obecność kilku z nich w połączeniu z niepokojącymi objawami należy skonsultować z lekarzem. W miarę możliwości należy także ograniczyć ekspozycję na czynniki ryzyka, w odniesieniu do których jest to możliwe, zwłaszcza na promieniowanie słoneczne.

08.06.2017
Zobacz także
  • Oponiak nerwu wzrokowego
  • Glejak nerwu wzrokowego
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta