Biodro strzelające (inaczej biodro trzaskające lub biodro przeskakujące) to określenie nieprawidłowości okolicy stawu biodrowego z towarzyszącym uczuciem strzelania przy wykonywaniu ruchów w stawie. Uporczywe i bolesne dolegliwości wymagają konsultacji lekarskiej. Podstawowym postępowaniem jest fizjoterapia, podczas której koryguje się postawę pacjenta, nieprawidłowe napięcie mięśni oraz przykurcze.
Co to jest biodro strzelające i jakie są jego przyczyny?
Biodro strzelające to ogólne, zbiorcze określenie nieprawidłowości dotyczących okolicy stawu biodrowego, które wywołują u pacjenta uczucie strzelania/przeskakiwania/trzaskania przy ruchach. W istocie biodra strzelające można podzielić na trzy zasadnicze grupy w zależności, w którym dokładnie miejscu to uczucie przeskakiwania występuje i czym jest spowodowane.
O biodrze strzelającym zewnętrznym mówi się, gdy problem stanowi przeskakiwanie pasma biodrowo-piszczelowego nad krętarzem większym – wyniosłością kostną wyczuwalną najbardziej z boku stawu biodrowego.
Biodro strzelające wewnętrzne wynika z nieprawidłowego przesuwania się mięśnia biodrowo-lędźwiowego nad strukturami kostnymi biodra – ten mięsień jest położony głęboko w miednicy.
W obu tych przypadkach występujących w różnych anatomicznie okolicach samego stawu biodrowego przyczyną jest nieprawidłowe napięcie tkanek miękkich powodujące ich gwałtowne przesuwanie się nad wyniosłościami kostnymi. Może to być spowodowane wadą postawy, różną długością kończyn dolnych, przykurczami wynikającymi z siedzącego trybu życia, dysbalansem mięśniowym, a rzadziej przebytymi urazami czy operacjami.
Trzeci typ biodra strzelającego jest wywołany patologiami wewnątrzstawowymi i jest zwykle poważniejszy niż wymienione wcześniej dwa rodzaje. Przyczynami przeskakiwania w środku stawu biodrowego może być uszkodzony obrąbek stawowy, ciała wolne (np. oderwane fragmenty stawu), uszkodzenia chrząstki lub więzadła głowy kości udowej. Wiąże się to z przebytymi urazami biodra (zwichnięcia, złamania) lub zmianami zwyrodnieniowymi – wówczas stanowi to konsekwencję nadmiernych przeciążeń stawu.
Jak często zdarza się biodro strzelające?
Biodro strzelające to stosunkowo częsta przypadłość, ale w większości przypadków uczucie przeskakiwania zdarza się pacjentom rzadko i jest niebolesne, co nie wymaga żadnej interwencji. Tylko u niewielkiej grupy pacjentów „strzelaniu” towarzyszą dolegliwości bólowe lub inne objawy utrudniające funkcjonowanie.
Jakie są objawy biodra strzelającego?
Pacjenci odczuwają wyraźne przeskakiwanie w okolicy biodra, zwykle przy konkretnych ruchach biodra. Jeśli mamy do czynienia z biodrem strzelającym zewnętrznym, moment przeskakiwania bywa nawet widoczny na skórze. Pacjenci zwykle są w stanie zaprezentować określoną pozycję ciała, która wywołuje trzaśnięcie w okolicy biodra.
U części pacjentów uczucia przeskakiwania bywa bolesne (stale lub okresowo). Może utrudniać wykonywanie niektórych ruchów – bywa to często problemem np. u tancerzy.
Co zrobić w przypadku wystąpienia takich objawów?
Jeśli przeskakiwanie w okolicy biodra jest sporadyczne, niebolesne, nie utrudnia normalnego funkcjonowania – nie wymaga konsultacji lekarskiej.
W przypadku gdy trzaśnięcia są uporczywe, powodują dyskomfort, są bolesne, przeszkadzają pacjentowi w wykonywaniu czynności zawodowych lub życia codziennego – wówczas konieczna jest konsultacja w poradni ortopedycznej.
Jak lekarz ustala rozpoznanie biodra strzelającego?
Samo rozpoznanie biodra strzelającego można ustalić na podstawie charakterystycznego wywiadu. Głównym zadaniem ortopedy jest ustalenie, która konkretnie struktura odpowiada za uczucie przeskakiwania i zakwalifikowanie nieprawidłowości – czy jest to biodro strzelające zewnętrzne, wewnętrzne czy wewnątrzstawowe. W zależności od typu choroby stosuje się inne metody leczenia.
Szczególnie w przypadku biodra strzelającego zewnętrznego już samo badanie kliniczne pozwala ustalić dokładne rozpoznanie, dodatkowo pomocne może być badanie USG. Dużo bardziej kłopotliwe może być różnicowanie biodra strzelającego wewnętrznego i wewnątrzstawowego. Oprócz dużego doświadczenia ortopedy w badaniu klinicznym stawu biodrowego, może być konieczne wykonanie licznych badań dodatkowych – USG, MRI, rzadziej TK.
Jakie są metody leczenia biodra strzelającego?
Wybór metody leczenia biodra strzelającego zależy wprost od przyczyny jej powstawania.
W przypadku gdy problemem jest nieprawidłowa postawa, przykurcze i dysbalans mięśniowy (nierównowaga w napięciu poszczególnych grup mięśni) najlepsze efekty przynosi fizjoterapia. Korekcja wad postawy, rozciąganie i uelastycznianie przykurczonych mięśni poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia i terapię manualną dają szansę na skuteczne rozwiązanie problemu.
Jedynie w wyjątkowych przypadkach, gdy fizjoterapia nie przynosi efektu, a problem znacząco utrudnia funkcjonowanie, można rozważyć leczenie operacyjne, zwykle metodami małoinwazyjnymi.
Jeśli przyczynę biodra strzelającego stanowią patologie wewnątrzstawowe, leczenie jest dużo trudniejsze i zdecydowanie częściej konieczna jest interwencja operacyjna. Konieczna może okazać się artroskopia stawu celem naprawy obrąbka, usunięcia ciała wolnego itp. Rzadziej mogą występować wskazania do bardziej rozległych zabiegów.
Jakie jest rokowanie w przypadku wystąpienia biodra strzelającego?
W zdecydowanej większości przypadków rokowanie w przypadku biodra strzelającego jest dość dobre – nieinwazyjne leczenie rehabilitacyjne bardzo często przynosi zadowalające efekty.
Nieco gorzej rokuje biodro strzelające wewnątrzstawowe. Patologie w tej okolicy po przebytych urazach lub jako wyraz choroby zwyrodnieniowej częściej wymagają interwencji operacyjnej. Zwykle udaje się wyeliminować uczucie przeskakiwania, ale zmiany degeneracyjne mogę wymagać kolejnych zabiegów w przyszłości.
Co zrobić, żeby uniknąć wystąpienia biodra strzelającego?
- utrzymywać prawidłową postawę
- unikać długotrwałego siedzenia, przebywania w niewygodnej pozycji, co sprzyja przykurczaniu się mięśni
- utrzymywać dobrą kondycję poprzez regularną, umiarkowaną aktywność fizyczną, co pomaga unikać wszelkich problemów związanych z układem kostno-stawowym – w tym także biodrem strzelającym.
