Co to jest i jakie są przyczyny płaskostopia u osób dorosłych?
W prawidłowych warunkach stopa osoby dorosłej swoją podeszwą tylko częściowo dotyka podłoża w czasie stania i chodzenia. Znaczną część podbicia stopy stanowi jej fizjologicznie wysklepiony łuk, który nie styka się z ziemią. W sytuacji, gdy ten łuk jest obniżony i stopa całą podeszwą przylega do podłoża, mamy do czynienia z płaskostopiem.
Płaskostopie u osób dorosłych może wynikać z różnych przyczyn. Może być wadą wrodzoną, obecną od urodzenia. Płaskostopie może pojawić się także dopiero w dorosłym życiu jako konsekwencja przeciążenia, które osłabia połączenia więzadłowe stopy. Do takiego stanu może doprowadzić nadwaga i otyłość, nadmierna aktywność fizyczna lub zawodowa w przypadku pracy fizycznej, szczególnie gdy towarzyszą jej liczne urazy stóp, przebyte kontuzje, źle dobrane obuwie (np. częste chodzenie w butach na obcasach).
Jak często zdarza się płaskostopie wśród dorosłych?
Szacuje się, że płaskostopie występuje nawet u co trzeciej dorosłej osoby. Jednak u większości z nich nie daje żadnych niepokojących objawów.
Jakie są objawy płaskostopia?
Płaskostopie to wada stopy, która jest wyraźnie widoczna – obniżony łuk stopy powoduje, że w całości dotyka ona podeszwą do podłoża w czasie obciążania.
U większości dorosłych osób, u których stwierdza się płaskostopie, stan ten nie daje żadnych uciążliwych objawów, jest to jedynie niebolesna deformacja stopy.
U stosunkowo niewielkiej grupy spośród osób, u których obecne jest płaskostopie, towarzyszą mu objawy utrudniające funkcjonowanie. Stopy bolą, puchną, pojawiają się na nich odciski. Te osoby mają trudność z doborem obuwia, które nie uwiera, a ze względu na dolegliwości ograniczają aktywność fizyczną.
Co zrobić w przypadku podejrzenia płaskostopia?
Pacjent, który na podstawie charakterystycznego wyglądu stopy podejrzewa u siebie płaskostopie, ale nie stwierdza żadnych uciążliwych objawów z tym związanych (bólu, obrzęków, odcisków itd.), nie wymaga konsultacji lekarskiej. Powinien obserwować swoje stopy pod kątem tego, czy wada się nie pogłębia i czy nie pojawiają się niepokojące objawy.
Osoby, które oprócz nieprawidłowego ustawienia stopy, skarżą się na dolegliwości z tym związane, wymagają konsultacji w Poradni Ortopedycznej.
Jak lekarz ustala rozpoznanie płaskostopia?
Ortopeda stawia rozpoznanie płaskostopia na podstawie wywiadu i badania klinicznego.
Celem ustalenia, jaka metoda leczenia będzie dla danego pacjenta najlepsza, odpowiednio pogłębia się diagnostykę. Najczęściej wykonuje się badania RTG stóp (wykonywane w obciążeniu – na stojąco) oraz badania podoskopowe (oceniające, jaka część stopy przylega do podłoża). Do oceny różnych chorób przyczyniających się do powstawania płaskostopia, przydatne mogą być USG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.
Jakie są metody leczenia płaskostopia u osób dorosłych?
W przypadku objawowego płaskostopia – takiego, gdy pacjent odczuwa z tego powodu dolegliwości – na początkowym etapie stosuje się metody nieinwazyjne. Są to przede wszystkim odpowiednie ćwiczenia pod kontrolą fizjoterapeuty oraz dobranie odpowiednich wkładek do obuwia.
W przypadkach, w których leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatu lub płaskostopie wynika ze zmian, których nie da się skorygować ćwiczeniami czy wkładkami, lekarz może rozważyć leczenie operacyjne. Dobre efekty daje wprowadzenie odpowiedniej śruby do odpowiedniego miejsca w stopie, tzw. zatoki stępu, która podnosi łuk stopy. W niektórych przypadkach konieczne jest rozszerzenie zakresu operacji o zabiegi skrócenia/wydłużenia odpowiednich ścięgien itp.
Jakie jest rokowanie w przypadku płaskostopia u osób dorosłych?
U większości osób, u których stwierdza się płaskostopie, rokowanie jest bardzo dobre, bo wada pozostaje niebolesna i nie daje żadnych objawów wymagających interwencji lekarskiej.
Gdy pojawiają się dolegliwości, większość osób zaopatrzonych w indywidualnie dobrane wkładki i wykonujących ćwiczenia zgodnie z zaleceniami fizjoterapeutów również funkcjonuje dobrze.
W przypadku wskazań do leczenia operacyjnego, powodzenie leczenia zależy od jego złożoności, istnieje ryzyko powikłań operacyjnych i niepełnej korekcji wady, jednak te sytuacje zdarzają się raczej rzadko.
Co zrobić, żeby uniknąć wystąpienia płaskostopia w wieku dorosłym?
Należy dbać o stopy w szerokim pojęciu tego znaczenia. Należy dobierać wygodne obuwie, dbać o to, żeby stopy się w nim nie męczyły i żeby nie powodowało otarć czy odcisków. Stóp nie należy przeciążać nadmierną aktywnością fizyczną, długim staniem itd. Bardzo istotne jest utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
