×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zapalenie błędnika: przyczyny, objawy i leczenie

lek. Magdalena Wiercińska

Zapalenie błędnika to choroba błędnika, który jest elementem ucha wewnętrznego. Objawami zapalenia błędnika są zawroty głowy, zaburzenia równowagi, nudności, wymioty i oczopląs (niezależne od woli drgające ruchy gałek ocznych). Gwałtowne wystąpienie nasilonych objawów zapalenia błędnika wymaga zgłoszenia się na SOR. Choć zapalenie błędnika może powodować nasilone i przykre objawy, zwykle ustępują one w ciągu kilku dni. Zapalenie błędnika o ciężkim przebiegu wymaga hospitalizacji.

Zapalenie błędnika - co to jest?

Zapalenie błędnika to proces zapalny dotyczący ucha wewnętrznego. Najczęściej wywoływane jest przez wirusy, rzadziej jego przyczyną są bakterie. Z reguły zapalenie błędnika jest powikłaniem przewlekłego zapalenia ucha środkowego.

Zapalenie błędnika - przyczyny

Czynniki powodujące zapalenie błędnika dzielą się na dwie grupy: infekcyjne i nieinfekcyjne (m.in. pourazowe i autoimmunologiczne, które występują znacznie rzadziej). Patogeny odpowiedzialne za zapalenie błędnika to:

Zapalenie błędnika można podzielić na zapalenie

  • surowicze (toksyczne)
  • ropne
  • przewlekłe.

Zapalenie surowicze charakteryzuje się wystąpieniem reakcji odczynowej błędnika na toksyny bakteryjne lub mediatory procesu zapalnego, które wnikają do ucha wewnętrznego przez błonę okienka owalnego. Jest to najłagodniejsza postać zapalenia. Rzadko występuje jako forma izolowana, zwykle jest etapem przejściowym do cięższych postaci zapalenia. W postaci ropnej zapalenia błędnika patogeny przenikają do przestrzeni ucha wewnętrznego. Przewlekłe zapalenie błędnika cechuje się wnikaniem zapalnych mas tkankowych do błędnika (perlak, ziarnina).

Ze względu na drogę szerzenia się zakażenia można wyróżnić trzy grupy zapaleń błędnika: tympanogenne, meningogenne (zstępujące) i krwiopochodne. Do zapalenia tympanogennego dochodzi w wyniku przechodzenia patogenów z ucha środkowego do ucha wewnętrznego, jest to najczęstsza droga zakażenia. Zapalenie meningogenne spowodowane jest przejściem procesu zapalnego z opon mózgowo-rdzeniowych, występuje rzadko. Patogeny mogą przenikać do ucha wewnętrznego również drogą krwiopochodną (wirusy świnki, odry, cytomegali, krętki).

Zapalenie błędnika - objawy

Zapalenie błędnika ma z reguły nagły początek. Dominują takie objawy, jak:

  • zawroty głowy
  • zaburzenia równowagi
  • nudności
  • wymioty
  • oczopląs, czyli niezależne od woli drgające ruchy gałek ocznych.

W zapaleniu błędnika może nie występować ból i objawy ogólne zakażenia. Podwyższona temperatura ciała zazwyczaj świadczy o przejściu zapalenia do jamy czaszki. W zapaleniu ropnym może dojść do całkowitej głuchoty i wypadnięcia czynności przedsionka. W zapaleniu tympanogennym, czyli kiedy zakażenie przechodzi z ucha środkowego, zapalenie błędnika jest jednostronne. W przypadku innych mechanizmów zakażenia (zapalenie meningogenne, krwiopochodne) zapalenie błędnika jest obustronne.

Czasem zapalenie błędnika zaczyna się łagodniej – objawy nie są tak nasilone i narastają powoli lub utrzymują się na stałym poziomie.

Zwykle zapalenie błędnika powoduje nasilone objawy przez kilka dni, które następnie się wycofują. Czasem jednak zapalenie błędnika może trwać kilka tygodni.

Co robić w razie wystąpienia objawów zapalenia błędnika?

Chorzy z zapaleniem ucha środkowego, u których nagle pojawiły się zawroty głowy, nudności, oczopląs powinni niezwłocznie zgłosić się na SOR. Taki przebieg choroby może świadczyć o zapaleniu błędnika i wymaga pilnej diagnostyki i włączenia odpowiedniego leczenia. Należy pamiętać, że zapalenie błędnika nie jest jedyną potencjalną przyczyną nagłych zawrotów głowy, oczopląsu i nudności, dlatego ważne jest wykluczenie innych przyczyn.

Zapalenie błędnika - rozpoznanie

W ustaleniu prawidłowego rozpoznania przydatne są dane z wywiadu, badanie otolaryngologiczne, próby stroikowe, badanie neurologiczne. W uzasadnionych przypadkach pomocna bywa również diagnostyka obrazowa – rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa.

Zapalenie błędnika - leczenie

Choć objawy zapalenia błędnika mogą być bardzo nasilone i przykre, zwykle zapalenie ustępuje bez pozostawienia śladu. Zwykle objawy zaczynają ustępować już po kilku dniach.

Zapalenie błędnika o łagodnym przebiegu można leczyć ambulatoryjnie. Leczenie zapalenia błędnika o ciężkim przebiegu powinno się odbywać w warunkach szpitalnych. Sposób postępowania zależy od czynnika wywołującego zapalenie. W przypadku zakażenia o etiologii bakteryjnej niezbędne jest włączenie antybiotyku o szerokim spektrum działania. Stosuje się również leczenie zabiegowe polegające na oczyszczeniu z ziarniny zapalnej ucha środkowego. Ważne jest także leczenie objawowe, m.in. podawanie leków przeciwwymiotnych. Glikokortykosteroidy mają zastosowanie w autoimmunologicznych zapaleniach błędnika.

Jeśli objawy nie ustąpią w ciągu kilku tygodni i pacjent ma zaburzenia równowagi i zawroty głowy, to konieczna może być rehabilitacja.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie zapalenia błędnika?

Rokowanie jest zależne od typu zapalenia błędnika. W przypadku zapalenia surowiczego jest ono pomyślne, zwykle ustępuje w ciągu kilku dni lub tygodni bez pozostawienia śladu. Zapalenie ropne wiąże się z częstszym występowaniem powikłań. Należą do nich m.in. głuchota, całkowite uszkodzenie błędnika, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ropnie mózgu. Powikłania najczęściej związane są z opóźnieniem włączenia prawidłowego leczenia.

08.09.2022
Zobacz także
  • Przewlekłe zapalenie ucha środkowego
  • Ostre zapalenie ucha środkowego
Wybrane treści dla Ciebie
  • Powikłania zapalenia ucha środkowego
  • Ostre zapalenie ucha środkowego u dziecka
  • Ostre zapalenie ucha środkowego
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta