×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Szumy uszne: przyczyny, objawy i leczenie. Jak pozbyć się szumu w uszach?

dr n. med. Mariola Zagor, otorynolaryngolog
Klinika Otorynolaryngologii, Wydział Lekarsko-Dentystycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
lek. med. Paulina Czarnecka
Kliniczny Oddział Otolaryngologiczny, 4 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ we Wrocławiu
lek. med. Marlena Janoska-Jaździk
Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny w Warszawie
Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska

Szumy uszne to wrażenie słyszenia dźwięku przy braku jego obiektywnego źródła. Szumy mogą mieć różną postać: brzęczenia, dzwonienia, pisku. Chociaż szumy uszne mogą być irytujące, nie są zazwyczaj objawem poważnego problemu zdrowotnego. Istnieją sposoby przyzwyczajenia się do objawów, aby zminimalizować wpływ szumów usznych na codzienne życie.

Co to są szumy uszne i jakie są ich przyczyny?

Szumy uszne to wrażenie słyszenia dźwięku przy braku jego obiektywnego źródła wewnętrznego lub zewnętrznego. Niezależnie od brzmienia i charakteru odczuwanych dźwięków wszystkie nazywane są szumami usznymi (mogą być to na przykład pisk w uszach, dzwonienie w uszach). Najczęściej występuje wysoki jednostajny ton (dzwonienie). Inne objawy mogą obejmować pulsowanie, które jest nagłe lub brzęczące, a jego intensywność zmienia się przy ćwiczeniach lub zmianie pozycji ciała. Czasem może pojawiać się dźwięk klikania.

Szumy uszne są objawem, a nie chorobą. Zazwyczaj nie są związane ze stanami stanowiącymi zagrożenie dla zdrowia, ale mogą znacząco wpływać na jakość życia.

Szumom usznym mogą towarzyszyć zaburzenia słuchu, a także nadwrażliwość słuchowa lub lęk przed dźwiękami.

Wyróżnia się dwa rodzaje szumów usznych:

  • obiektywne - mogą być słyszalne zarówno dla chorego, jak i osób z otoczenia. Powstają one wskutek wytwarzania dźwięków wewnątrz ciała.
  • subiektywne - słyszy tylko osoba chora. Mogą być efektem zaburzeń pracy ośrodkowego układu nerwowego bądź jakiegoś elementu układu słuchowego. Określenie rodzaju szumu ma bardzo istotne znaczenie podczas diagnozowania jego przyczyny.

Szumy uszne mogą być pierwotne (idiopatyczne, czyli o niezidentyfikowanej przyczynie) i wtórne, spowodowane konkretnymi przyczynami. Istnieje wiele teorii tłumaczących słyszenie szumów usznych, ale żadna z nich nie wyjaśnia w sposób jednoznaczny patomechanizmu ich powstawania.

Czasem szumy uszne mogą być spowodowane ubytkiem słuchu związanym z wiekiem lub uszkodzeniem słuchu z powodu hałasu. Długotrwałe narażenie na głośne dźwięki (np. spowodowany piłą łańcuchową, strzelaniną, a nawet głośną muzyką) może prowadzić do tymczasowej lub trwałej utraty słuchu i szumów usznych. Krótki epizod narażenia na bardzo intensywne dźwięki może również spowodować poważny lub głęboki ubytek słuchu, ból lub nadwrażliwość na hałas.

Jak często występują szumy uszne?

Badania przeprowadzone przez Instytut Fizjologii i Patologii i Słuchu (IFPS) wykazały, że szumy uszne odczuwa około 20% Polaków, z czego dla 5% są one dokuczliwe. Nie dotyczy to tylko osób dorosłych. Szumy uszne stwierdzono także u 12–16% dzieci w wieku 7 i 12 lat., a liczba pacjentów z szumami usznymi zwiększa się i dotyczy obecnie każdej grupy wiekowej, włącznie z dziećmi.

Subiektywne szumy uszne

Szumy subiektywne występują zdecydowanie częściej niż obiektywne, to one są więc główną przyczyną poszukiwania pomocy przez chorych. Powstają w wyniku zaburzenia pracy ośrodkowego układu nerwowego, nerwu słuchowego lub ucha wewnętrznego.

Przyczyn, które mogą doprowadzić do uszkodzenia tych struktur jest wiele. Należą do nich zaburzenia ucha wewnętrznego, takie jak:

  • głuchota starcza
  • wpływ hałasu o znacznym natężeniu
  • przewlekłe zapalenie ucha środkowego
  • osteoskleroza
  • nagła głuchota
  • choroba Méniere’a.

Do chorób neurologicznych najczęściej będących przyczyną szumów usznych zalicza się stwardnienie rozsiane i guzy nerwu przedsionkowo-ślimakowego (nerw VIII). Na występowanie szumów subiektywnych mogą też mieć wpływ infekcje, leki oraz urazy. Szczególnie niebezpieczne są urazy kręgosłupa szyjnego, głowy, wstrząśnienie błędnika, czy urazy nerwu słuchowego podczas zabiegów chirurgicznych.

Infekcje, które mogą przyczynić się do pojawienia się szumów u chorego, to np. wysiękowe zapalenie ucha środkowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, borelioza, kiła.

Niektóre leki oddziałują niekorzystnie na ucho wewnętrzne. Są to między innymi:

  • niesteroidowe leki przeciwzapalne
  • kwas acetylosalicylowy
  • niektóre leki moczopędne (furosemid)
  • antybiotyki z grupy aminoglikozydów
  • leki stosowane w chemioterapii.

Należy zachować wyjątkową ostrożność podczas ich przyjmowania, zwłaszcza w przypadku leków dostępnych bez recepty, np. niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Przyczyny ogólne również mogą doprowadzić do pojawienia się szumów usznych. Warto wspomnieć następujące:

  • niedokrwistość
  • nadciśnienie i niedociśnienie tętnicze
  • alkohol
  • cukrzyca
  • niedobór witaminy B12
  • leki lub substancje psychoaktywne
  • zaburzenia psychiczne.

Obiektywne szumy uszne

Znacznie rzadszym problemem dla pacjentów są szumy obiektywne. Przyczyny tych szumów to głównie choroby i zaburzenia dotyczące naczyń krwionośnych. Charakter szumu może być pulsujący, często zauważalna jest synchronizacja z rytmem serca. Niektóre przyczyny szumów obiektywnych mogą być niebezpieczne, nigdy więc nie należy lekceważyć wystąpienia tego typu objawów.

Najczęstsze przyczyny szumów obiektywnych o charakterze pulsującym to:

  • zwężenie lub niedrożność tętnic kręgowych lub szyjnych (przeważnie wskutek miażdżycy)
  • przetoki tętniczo-żylne (połączenie naczynia tętniczego z żylnym, mogą być zarówno wrodzone, jak i nabyte, np. w wyniku urazu czy infekcji)
  • guzy ucha środkowego (np. oponiaki ucha środkowego)
  • poszerzenie lub nieprawidłowe wysokie odejście opuszki żyły szyjnej.

Wystąpienie szumów obiektywnych może być również spowodowane chorobami mięśniowymi (m.in.: miokloniami podniebienia, miokloniami mięśni wewnątrzusznych), a także chorobami stawów (m.in.: stawu skroniowo-żuchwowego).

Co robić w razie wystąpienia szumu w uszach?

Nie wolno bagatelizować szumów usznych, a w razie ich wystąpienia należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który zwykle kieruje pacjenta na konsultację laryngologiczną. Warto zapamiętać, czy objawy pojawiły się nagle, w jakich okolicznościach, jak długo trwają, czy towarzyszą im inne dolegliwości (np. ból, niedosłuch, zaburzenia równowagi). Odpowiedzi na te pytania mogą mieć znaczenie podczas poszukiwania przyczyny szumów.

Szum w uszach – diagnoza

Przyczyn szumów usznych jest bardzo wiele, dlatego ustalenie właściwego rozpoznania jest często niezwykle trudne i wymaga wnikliwej diagnostyki. Lekarz zbiera wywiad i przeprowadza badanie otolaryngologiczne. Istotne znaczenie ma to, czy szum występuje stale czy okresowo, czy pojawił się nagle, czy jest obustronny, czy dotyczy tylko jednego ucha, jaki ma charakter, wysokość i głośność.

Kolejnym etapem jest wykonanie badania audiologicznego. U części chorych z szumami usznymi może występować niedosłuch. Diagnozę może przybliżyć badanie częstotliwości i natężenia szumu usznego metodami audiometrycznymi. Dla niektórych chorób charakterystyczne jest wystąpienie szumu o określonej częstotliwości, np. w chorobie Méniere’a szum ma średnio częstotliwość 320 Hz.

Czasami do ustalenia prawidłowego rozpoznania konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań, np. angiografii, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego, słuchowych potencjałów wywołanych z pnia mózgu.

Szumy uszne – leczenie

Leczenie szumów usznych jest uzależnione od ich przyczyny.

Obiektywne szumy uszne, których przyczyną są najczęściej nieprawidłowe połączenia naczyniowe, leczone są zazwyczaj operacyjnie. Pozwala to na całkowite zniesienie lub zmniejszenie dolegliwości.

Wyzwaniem jest terapia szumów subiektywnych, nie zawsze bowiem przynosi ona oczekiwane rezultaty. W zależności od przyczyny w terapii szumów subiektywnych mogą być wykorzystane techniki operacyjne. Po operacji z powodu otosklerozy znaczny stopień chorych zgłasza całkowite ustąpienie dokuczliwych objawów. W przypadku przewlekłego zapalenia ucha środkowego założenie dreniku lub zabieg operacyjny również w znacznej mierze przynosi poprawę.

Metody lecznicze mogą też obejmować farmakoterapię. Leki stosowane w przypadku szumów usznych to m.in. leki przeciwdepresyjne.

Metody leczenia chorych z szumami usznymi obejmują także psychoterapię. Wykorzystuje się głównie psychoterapię poznawczo-behawioralną, która przynosi korzyść, zmniejszając dyskomfort związany z szumami usznymi.

Sposoby leczenia szumów usznych są różnorodne, dlatego wybór określonej metody zależy ściśle od przyczyny dolegliwości i preferencji pacjenta.

Szumy uszne – powikłania

Szumy uszne, powodując dyskomfort, mogą się przyczyniać do wystąpienia zaburzeń nastroju (lęku, depresji), zaburzeń poznawczych, zaburzeń snu i ogólnej niepełnosprawności. Istnieją skuteczne metody leczenia tych powikłań, zarówno farmakologiczne, jak i psychoterapeutyczne, dlatego w razie ich wystąpienia warto zwrócić się po pomoc do specjalisty.

Szumy uszne – zapobieganie

Szumy uszne są związane z niedosłuchem, dlatego skuteczne w zapobieganiu im mogą być działania chroniące przed narażeniem na hałas w miejscu pracy. Pomocne może okazać się stosowanie zatyczek do uszu i ochronników słuchu. Należy również zachować ostrożność podczas stosowania leków ototoksycznych, czyli mogących potencjalnie uszkadzać słuch i w razie wystąpienia niepokojących objawów niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

16.03.2023
Zobacz także
  • Zawroty głowy
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta