×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Wnętrostwo (niezstąpione jądro, brak jądra w mosznie)

lek. med. Oskar Zgraj
Klinika Chirurgii Dziecięcej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum
Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie

Co to jest wnętrostwo i jakie są jego przyczyny?

Wnętrostwo to brak jednego lub dwóch jąder w mosznie u chłopca.

Jądra powstają w okresie życia płodowego, w okolicy nerki (z tyłu brzucha). W ciągu życia płodowego przemieszczają się powoli ku dołowi, przechodzą przez kanał w okolicy pachwiny i wchodzą do moszny. U niektórych chłopców proces zstępowania jednego lub obu jąder zatrzymuje się. W takim przypadku, po urodzeniu jądro może się znajdować w brzuchu lub w kanale pachwinowym, natomiast nie ma go w mosznie.

Przyczyny wnętrostwa nie są do końca poznane. Podkreśla się znaczenie zaburzeń hormonalnych (zbyt niski poziom testosteronu u płodu lub brak odpowiedzi tkanek na testosteron), genetycznych oraz mechanicznych (rzadziej). Wnętrostwo często współistnieje z przepukliną pachwinową.

Jak często występuje wnętrostwo?

Jądra są obecne w mosznie w chwili narodzin u ponad 95% chłopców urodzonych o czasie. Około połowa niezstąpionych jąder dotrze na miejsce w pierwszych tygodniach życia. Pozostałe będą wymagać leczenia (ok. 1-2% wszystkich chłopców). Połowa pacjentów z wnętrostwem ma jądra niezstąpione obustronnie.

Nawet u 50% dzieci urodzonych przedwcześnie jądra mogą być nieobecne w mosznie w chwili urodzenia. Dzieje się tak dlatego, że ostatni etap zstępowania, kiedy jądra przesuwają się do moszny, odbywa się w ostatnich tygodniach ciąży.

Jak się objawia wnętrostwo?

Zaraz po urodzeniu lub w okresie późniejszym nie widać i nie czuć jądra w mosznie, a worek mosznowy po stronie wnętrostwa może być mniejszy.

U chłopców do około 10. roku życia mogą występować tak zwane jądra wędrujące. Zjawisko to polega na tym, że jądra bywają obecne w mosznie, ale czasami są podciągane przez mięsień dźwigacz jądra (który przebiega wzdłuż powrózka nasiennego, na którym zawieszone jest jądro), do kanału pachwinowego, a nawet z powrotem do brzucha. Jest do mechanizm obronny jądra. Uruchamia się, jeśli dziecko jest zdenerwowane, przestraszone lub jest mu zimno. Ma chronić jądro przed urazami. Jądra są natomiast najczęściej obecne w mosznie w czasie snu i w ciepłej kąpieli. Jest to sytuacja prawidłowa, jednak chłopiec z jądrami wędrującymi wymaga okresowej kontroli lekarskiej (najczęściej chirurg zaleca kontrolne badanie kliniczne raz w roku). Wędrowanie jader ustaje najczęściej samoistnie po 10. roku życia, a definitywnie - w okresie pokwitania. Wzrost masy jąder uniemożliwia bowiem ich podciągnięcie przez mięsień do kanału pachwinowego.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów wnętrostwa?

Wnętrostwo zazwyczaj jest rozpoznawane przy urodzeniu. Jeśli rodzice nie stwierdzają obecności któregoś z jąder w mosznie, powinni się zgłosić do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w ciągu kilku tygodni. Wnętrostwo jest niebolesne. Każdy chłopiec u którego pojawi się ból jądra powinien być obejrzany przez chirurga w trybie pilnym.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie wnętrostwa?

Lekarz ustala rozpoznanie na podstawie badania dziecka. Najczęściej jest w stanie wyczuć dotykiem niezstąpione jądro w kanale pachwinowym. Jeśli jądra są niewyczuwalne w badaniu fizykalnym, czasami wskazane jest wykonanie USG moszny, kanałów pachwinowych i brzucha. W rzadkich przypadkach zleca się wykonanie badaniem obrazowania techniką rezonansu magnetycznego.

Ważną metodą poszukiwania jąder niebadalnych (czyli takich, których lekarz nie może wybadać w mosznie ani w kanałach pachwinowych) jest laparoskopia (operacja z wprowadzeniem kamery przez pępek do brzucha). W czasie tej operacji, jeśli uda się odnaleźć jądro, zazwyczaj przeprowadza się również procedurę jego sprowadzenia do moszny.

Jakie są metody leczenia wnętrostwa?

Wnętrostwo leczy się operacyjnie. Obecnie uważa się, że wnętrostwo powinno się leczyć u małych dzieci, nawet w 1. roku życia.

Jeśli jądro jest wyczuwalne, wykonuje się nacięcie w pachwinie, uwalnia jądro od przytrzymujących je tkanek, naprawia ewentualną przepuklinę pachwinową (która może współistnieć z wnętrostwem), a następnie przeciąga jądro do moszny (drugie nacięcie wykonuje się na mosznie). Jądro najczęściej mocuje się w mosznie szwem. Szew może być zewnętrzny (przechodzący przez skórę moszny na zewnątrz) lub wewnętrzny (schowany pod skórą).

Jeśli jądro nie jest badalne, to czasem oprócz kontroli kanału pachwinowego należy wykonać laparoskopię. Jeśli jądra nie ma (nie rozwinęło się lub zanikło) operacja się kończy.

Jeśli jądro zostanie odnalezione w jamie brzusznej istnieją trzy możliwe scenariusze postępowania:

  • jądro atroficzne (małe, z szczątkowymi naczyniami i nasieniowodem), które nie ma szans na jakąkolwiek funkcję tworzenia plemników ani hormonów, należy usunąć z uwagi na ryzyko nowotworów w 2. i 3. dekadzie życia;
  • jądro prawidłowej wielkości lub zmniejszone, ale z potencjałem produkcji plemników lub przynajmniej hormonów czasami udaje się sprowadzić do moszny pomocą czasie jednej operacji;
  • jądro takie, jak w punkcie powyżej, ale ze zbyt krótkimi naczyniami by można było je sprowadzić do moszny w jednym etapie, sprowadza się we właściwe miejsce wykonując dwie operacje. W pierwszej podwiązuje się lub przecina naczynia jądrowe (operacja Fowlera-Stephensa - etap 1.). W około 80% przypadków jądro jest w stanie utrzymać swe funkcje korzystając z krwi dostarczonej przez małą tętnicę towarzyszącą nasieniowodowi. W ciągu sześciu miesięcy naczynie to powiększa się umożliwiając sprowadzenie jądra do moszny (operacja Fowlera-Stephensa - etap 2.). Oba etapy operacji można wykonać metodą laparoskopową.

Każde jądro, które nie daje szans na prawidłową funkcję tworzenia nasienia lub hormonów, lub którego nie daje się sprowadzić do moszny należy usunąć. Ryzyko rozwoju nowotworów w jądrze niezstąpionym jest 10-krotnie większe niż w prawidłowym jądrze. Ryzyko to nie zmniejsza się po sprowadzeniu do moszny, ale jest wtedy możliwe regularne samobadanie jądra. Jest to o tyle ważne, że wyniki leczenia nowotworów jąder są bardzo dobre pod warunkiem, że zostaną wykryte we wczesnej fazie choroby. Nowotwory jąder niebadalnych dają o sobie znać późno, zazwyczaj dopiero po pojawieniu się przerzutów.

Czy jest możliwe całkowite wyleczenie wnętrostwa?

Tak, leczenie operacyjne wnętrostwa daje dobre wyniki. Większość jąder pozostaje w mosznie po jednym zabiegu. Czasami jądro może „uciekać” z powrotem ku górze. Trzeba wówczas wykonać kolejną operację, która zawsze jest trudniejsza od pierwszej. Jądro niezstąpione może być od początku mniejsze od zdrowego. Może też słabiej rosnąć lub się zmniejszyć. Zdarza się, choć rzadko, że po sprowadzeniu jądra do moszny naczynia jądrowe nie zapewniają odpowiedniego ukrwienia jądra, które zanika (zmniejsza się). Jądra znajdujące się w jamie brzusznej (niebadalne w mosznie) mają większe ryzyko zaniku.

Jądra niezstąpione mają gorszą funkcję produkcji plemników (nasienia, spermy). Szacuje się, że szansa na płodność ze strony jądra niezstąpionego wynosi około 50%. Wynika to najpewniej ze zmian, jakie zachodzą w jądrze w życiu płodowym (na przykład brak połączenia z najądrzem). Mężczyźni po jednostronnym niezstąpieniu jądra mają taką samą płodność (szansę na zostanie ojcem) jak ogólna populacja zdrowych mężczyzn, gdyż płodność zapewnia drugie, prawidłowo zstąpione jądro. Należy pamiętać, że płodność mężczyzn w populacji nigdy nie wynosi 100% ale waha sie od 90 do 92%. Płodność po obustronnym niezstąpieniu jąder jest trudna do przewidzenia.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia wnętrostwa?

Chirurg wyznaczy daty kontroli po zabiegu operacyjnym. Czasami wystarczy jedna kontrola, ale niekiedy pacjenci są regularnie obserwowani nawet do 2 lat po zabiegu.

Po zakończeniu kontroli i leczenia u chirurga należy mniej więcej raz w roku kontrolować położenie zoperowanego jądra u lekarza pierwszego kontaktu aż do zakończenia pokwitania.

Rodzice/pacjenci mogą też kontrolować obecność jąder samodzielnie. Jądro ma być nie tylko widoczne, ale i wyczuwalne w mosznie.

Wnętrostwo zwiększa ryzyko powstawania nowotworów jądra. Sprowadzenie jądra do moszny nie zmniejsza tego ryzyka. Powoduje jednak, że można wykryć nowotwór wcześniej i zwiększyć szansę na skuteczne leczenie. Większość nowotworów jąder wykrytych we wczesnej fazie ma bardzo dobry (>90%) odsetek wyleczeń.

W związku z tym każdy chłopiec/mężczyzna po operacji wnętrostwa od początku okresu pokwitania (dojrzewania) powinien badać własne jądra regularnie (np. raz w tygodniu w czasie kąpieli). Każde zgrubienie, stwardnienie należy zgłosić lekarzowi w ciągu kilku dni od wykrycia. Nowotwory jąder są najczęściej niebolesne.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na wnętrostwo?

Nie są znane sposoby zapobiegania wnętrostwu.

24.03.2017
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta