×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Przepuklina pachwinowa u dzieci


Klinika Chirurgii Dziecięcej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum; Uniwersytecki Szpital Dziecięcy, Kraków

Co to jest przepuklina pachwinowa i jakie są jej przyczyny?

Przepukliną pachwinową nazywamy miękki guzek w pachwinie, który u dziewczynek schodzi w kierunku wargi sromowej większej, a u chłopców w kierunku moszny. Worek przepuklinowy (nazywany uchyłkiem pochwowym otrzewnej) to niezarośnięty uchyłek otrzewnej, czyli błony wyścielającej od wewnątrz jamę brzuszną. Uchyłek ten przechodzi przez kanał pachwinowy (kanał w obrębie mięśni ściany przedniej jamy brzusznej tuż nad pachwiną) i sięga u dziewczynek podstawy wargi sromowej większej, a u chłopców schodzi wraz z jądrem do moszny.

Uchyłek pochwowy otrzewnej u płodu zamyka się po 20. tygodniu ciąży i zwykle zarasta. Jeżeli nie dojdzie do zarośnięcia uchyłku, mogą do niego wnikać narządy jamy brzusznej, które w tym wypadku stanowią zawartość przepukliny pachwinowej. U chłopców najczęściej wnikają do przepukliny pętle jelita cienkiego, a u dziewczynek jajnik. Rzadziej zawartość przepukliny może stanowić jelito grube, wyrostek robaczkowy lub luźny fragment ściany pęcherza moczowego.

Jak często występuje przepuklina pachwinowa u dzieci?

Przepuklina pachwinowa jest najczęstszą wadą wrodzoną u dzieci, a plastyka przepukliny pachwinowej to najczęściej wykonywana operacja w trybie planowym u dzieci. Przepuklina pachwinowa występuje u 3-4,5% niemowląt, przy czym stwierdza się ją 3-10 razy częściej u chłopców, niż u dziewczynek. W przypadku wcześniaków ryzyko wystąpienia przepukliny pachwinowej jest tym większe, im mniejsza jest waga urodzeniowa dziecka. Jest to związane z niedokończonym zamykaniem się uchyłku pochwowego otrzewnej u dzieci przedwcześnie urodzonych). U niemal 40% wcześniaków o masie urodzeniowej poniżej 1000 g uchyłek pochwowy otrzewnej jest niezamknięty.

Jak się objawia przepuklina pachwinowa u dzieci?

Objawem przepukliny pachwinowej jest pojawienie się miękkiego guzka powyżej pachwiny, u dziewczynek w obrębie wzgórka łonowego w kierunku wargi sromowej większej, a u chłopców na granicy wzgórka łonowego i moszny. Guzek powiększa się przy płaczu, krzyku dziecka lub podczas kaszlu, kiedy zwiększa się ciśnienie w obrębie jamy brzusznej. Powyższe stany sprzyjają ujawnieniu się przepukliny pachwinowej, ale nie są one odpowiedzialne za samo jej powstanie. Przepuklina pachwinowa u dziecka ma charakter wrodzony i jest zaliczana do wad wrodzonych. Wypukłość (guzek w pachwinie) cofa się, gdy dziecko się uspokoi (np. podczas snu) lub przy delikatnym ucisku (wmasowaniu) np. podczas kąpieli.

Jakie mogą być powikłania przepukliny pachwinowej u dzieci?

Najgroźniejszym powikłaniem przepukliny pachwinowej jest jej uwięźnięcie. U chłopców do worka przepuklinowego dostają się najczęściej pętle jelita cienkiego. Nagromadzenie zawartości powoduje znaczne powiększenie się worka przepuklinowego, a napięty pierścień kanału pachwinowego może uniemożliwić cofnięcie się zawartości worka do jamy brzusznej, co doprowadza do stanu określanego jako uwięźnięcie przepukliny. Uwięźnięta przepuklina pachwinowa powoduje objawy niedrożności jelita z powodu jego ucisku i niedokrwienia. Dziecko może być wówczas niespokojne, odmawiać spożycia posiłku, może też zwymiotować. Wyczuwalny w pachwinie guzek staje się twardy i bolesny przy ucisku. Długotrwałe niedokrwienie uwięźniętej pętli jelita może doprowadzić do martwicy i rozwoju uogólnionego zakażenia (sepsy). U dziewczynek uwięźnięty w przepuklinie jajnik może ulec martwicy, jeśli w odpowiednim czasie nie zostanie on odprowadzony do jamy brzusznej, a naczynia doprowadzające i odprowadzające krew do i od jajnika ulegną skręceniu lub zaciśnięciu.

Jeżeli nie dochodzi do uwięźnięcia przepukliny, to wraz ze wzrostem dziecka worek przepuklinowy ulega powiększeniu, a gromadzące się w nim okresowo pętle jelitowe dają objawy dyskomfortu. U wcześniaków może dochodzić do objawów częściowej niedrożności jelit z wzdęciem brzucha i okresowymi wymiotami.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów przepukliny pachwinowej u dziecka?

Stwierdzenie miękkiego guzka w okolicy pachwinowej z charakterystycznym „trzeszczeniem” podczas ucisku i zanikaniem pod wpływem ucisku świadczy o wolnej (nieuwięźniętej) przepuklinie pachwinowej. W takiej sytuacji nie ma pośpiechu. Zalecana jest planowa wizyta u chirurga dziecięcego lub pediatry w najbliższych dniach.

Jeżeli stwierdza się objawy wskazujące na możliwość uwięźnięcia przepukliny, należy pilnie zgłosić się z dzieckiem do chirurga dziecięcego (poradnia chirurgiczna, szpitalny oddział ratunkowy, izba przyjęć, opieka całodobowa).

Objawy wskazujące na uwięźnięcie przepukliny pachwinowej są następujące:

  • u dziewczynek stwierdza się sprężysty guzek na granicy wzgórka łonowego i wargi sromowej większej. Jeżeli guzka nie udaje się odprowadzić, to wskazana jest pilna wizyta u chirurga;
  • jeśli u chłopca przepuklina samoistnie nie ulega odprowadzeniu, to można podjąć próbę jej odprowadzenia po uspokojeniu dziecka lub w trakcie kąpieli, kiedy dochodzi do rozluźnienia mięśni brzucha.

Jeżeli guzek jest twardy, nie odprowadza się i towarzyszy temu niepokój lub płacz dziecka, świadczy to o uwięźnięciu przepukliny. Wówczas niezwłocznie należy się udać z dzieckiem do chirurga dziecięcego. Dłuższy czas niepokoju dziecka (kilka godzin), pojawienie się wymiotów świadczy o niedrożności przewodu pokarmowego i jest wskazaniem do pilnej operacji. W przypadku podejrzenia uwięźnięcia przepukliny nie należy karmić i poić dziecka, gdyż pełny żołądek może doprowadzić do zachłyśnięcia (aspiracji treści żołądkowej do dróg oddechowych) w trakcie znieczulenia co grozi ciężkim zapaleniem płuc.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie przepukliny pachwinowej u dziecka?

Lekarz rozpoczyna badanie dziecka w pozycji stojącej (a w przypadku niemowląt trzymanego pionowo przez rodzica/opiekuna). Można wówczas zaobserwować pojawienie się miękkiego tworu w okolicy pachwinowej lub powiększenie się worka mosznowego. W pozycji leżącej guzek taki łatwo odprowadza się do jamy brzusznej. W przypadku uwięźniętej przepukliny pachwinowej guzek jest twardy i bolesny, a skóra ponad nim może być zaczerwieniona. Podczas badania w okolicy pachwinowej często nie widać uwypuklenia, ale przy badaniu lekarz może wyczuć wrota przepukliny w postaci szerokiego pierścienia pachwinowego wewnętrznego. W przypadku jednorazowego pojawienia się przepukliny pachwinowej i braku jej cech w badaniu fizykalnym, niezamknięty uchyłek otrzewnej można stwierdzić na podstawie badania USG.

Jakie są metody leczenia przepukliny pachwinowej u dzieci?

Rozpoznanie przepukliny pachwinowej jest równoznaczne ze wskazaniem do leczenia operacyjnego. Pilnego leczenia operacyjnego wymagają dzieci z uwięźniętą przepukliną i dziewczynki z więznącym jajnikiem. W pozostałych przypadkach dziecko kwalifikuje się do leczenia planowego, najlepiej w ramach „chirurgii jednego dnia” (w tym samym dniu dziecko jest przyjmowane do szpitala, operowane i po kilku godzinach wypisane do domu).

Jeśli przepuklinę pachwinową rozpoznaje się u noworodka, a nie ma cech uwięźnięcia, to operację można odroczyć do ukończenia przez dziecko 3. miesiąca życia, ponieważ wtedy można bezpiecznie stosować znieczulenie ogólne wziewne za pomocą maski, bez konieczności intubacji (czyli wprowadzania rurki do tchawicy).

Obecnie stosuje się dwie alternatywne metody leczenia operacyjnego. Pierwsza z nich polega na nacięciu skóry w pachwinie, otwarciu kanału pachwinowego, następnie wypreparowaniu worka przepuklinowego, który się przecina i zaszywa w miejscu wyjścia z jamy brzusznej.

Druga, to metoda laparoskopowa, gdzie kamerę wprowadza się przez pępek i pod kontrolą obrazu z kamery zamyka się worek przepuklinowy specjalnym szwem przez nakłucie skóry w pachwinie. Metodę laparoskopową stosuje się zwykle u niemowląt powyżej 6 miesiąca życia i u starszych dzieci. Jej zaletą jest możliwość skontrolowania i zoperowania przeciwnej strony, jeśli chirurg stwierdzi otwarty uchyłek pochwowy otrzewnej.

Po operacji nawrót przepukliny pachwinowej występuje średnio u 2-4% operowanych dzieci i jest częstszy u wcześniaków lub po operacji laparoskopowej. Powikłaniem może być również zakażenie rany operacyjnej, które występuje u około 3% operowanych dzieci. Bardzo rzadkim powikłaniem jest uszkodzenie nasieniowodu i naczyń dochodzących do jądra, z jego zanikiem lub gorszym wzrostem w późniejszych latach. Powikłanie to występuje u mniej niż 1% operowanych dzieci. Może również występować krwiak na skórze moszny po preparowaniu przepukliny lub przejściowy obrzęk tkanek moszny.

Czy jest możliwe całkowite wyleczenie przepukliny pachwinowej u dziecka?

Tak, operacja przepukliny pachwinowej doprowadza do pełnego wyleczenia.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia przepukliny pachwinowej u dziecka?

Rutynowo wykonuje się miejscowe znieczulenie rany operacyjnej. W razie bólu dziecko otrzymuje leki przeciwbólowe doustnie lub doodbytniczo (czopki). W trakcie operacji stosowane są szwy wchłanialne, więc nie trzeba usuwać szwów po operacji. Jeśli opatrunek jest czysty i nie przesiąka krwią, jest on utrzymywany przez 3 doby. W tym czasie nie zaleca się moczenia rany w czasie kąpieli. Po tym czasie linijna rana operacyjna pokryta jest już strupem i można dziecko kąpać a ranę pozostawić bez opatrunku. U starszych dzieci zaleca się ograniczenie aktywności ruchowej przez 1–2 tygodni po operacji, gdyż wysiłek może nasilać obrzęk moszny i okolicy rany operacyjnej (przeciwwskazana jest jazda na rowerku, długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej).

22.03.2017
Zobacz także
  • Przepuklina pępkowa
Wybrane treści dla Ciebie
  • Przepuklina pępkowa
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta