×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Rozstrzenie oskrzeli

Dr n. med. Joanna Lange,
Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego WUM

Co to są rozstrzenie oskrzeli i jakie są ich przyczyny?

Rozstrzenie (liczba pojedyncza: rozstrzeń, jest rodzaju żeńskiego; jest to synonim rozszerzenia) oskrzeli to przetrwałe lub postępujące, nieodwracalne rozszerzenie drzewa oskrzelowego.

Do rozwoju rozstrzeni oskrzeli może dojść na skutek:

  • zaburzenia drożności drzewa oskrzelowego (np. po zachłyśnięciu się ciałem obcym),
  • uszkodzenia ścian oskrzeli w przebiegu ostrych, a przede wszystkim przewlekłych zmian zapalnych,
  • zaburzeń rozwojowych (np. zaburzenia rozwoju tkanki łącznej lub chrząstek stanowiących rusztowanie w drzewie oskrzelowym).

Niezależnie od przyczyny, zaleganie wydzieliny w świetle oskrzeli prowadzi do przewlekłego procesu zapalnego, nadkażeń bakteryjnych i destrukcji drzewa oskrzelowego. Utrzymywanie się zmian może być przyczyną nieprawidłowej przebudowy i późniejszego włóknienia segmentu lub płata płuc, do którego prowadzi uszkodzone oskrzele.

Jak często występują rozstrzenie oskrzeli?

Częstość występowania rozstrzeni oskrzeli trudno jednoznacznie określić. Od lat 50. XX wieku obserwuje się znaczne zmniejszenie zachorowalności na rozstrzenie oskrzeli, co można wiązać przede wszystkim z wprowadzeniem antybiotyków do leczenia chorób zapalnych układu oddechowego oraz ze zmniejszeniem zachorowalności na gruźlicę. Dostępne dane z piśmiennictwa szacują częstość występowania rozstrzeni oskrzeli na 3,7/100 000 u dzieci w Nowej Zelandii do 52/100 000 u dorosłych w USA. Wprowadzenie do diagnostyki nowoczesnych metod obrazowania może zwiększać liczbę rozpoznań, m.in. u osób z przewlekłym zapaleniem oskrzeli, jak i dorosłych z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc.

Jak się objawiają rozstrzenie oskrzeli?

Objawy zależą od stopnia zaawansowania choroby. W przypadku pojedynczych lub nielicznych rozstrzeni oskrzeli jedynym objawem może być okresowe wykrztuszanie wydzieliny śluzowej lub śluzowo-ropnej. Rozwój licznych rozstrzeni najczęściej powoduje codzienne wykrztuszanie dużej ilości ropnej plwociny. Do mniej swoistych objawów należą: duszność, ból zlokalizowany w klatce piersiowej i krwioplucie (rzadziej u dzieci). Objawem, który może nasuwać podejrzenie rozstrzeni oskrzeli mogą być nawracające infekcje układu oddechowego, a szczególnie zapalenia płuc występujące w tej samej lokalizacji. U dzieci, podobnie, jak w innych chorobach przewlekłych, może dojść do zahamowania przyrostu masy ciała i wzrostu. Bardzo zaawansowane rozstrzenie oskrzeli, np. obejmujące kilka płatów czy też mające charakter rozstrzeni workowatych, mogą prowadzić do pojawienia się niewydolności oddechowej oraz rozwoju serca płucnego.

Co robić w razie wystąpienia objawów rozstrzeni oskrzeli?

Objawy rozstrzeni oskrzeli rozwijają się powoli i nigdy nie występują nagle. Początek może być podstępny i trwać wiele miesięcy a nawet lat. Postępowanie zależy przede wszystkim od pierwotnej przyczyny pojawienia się rozstrzeni. Dzieci z mukowiscydozą, zespołami nieruchomych rzęsek, niedoborem α1-antytrypsyny, czy też wadami w budowie tchawicy lub oskrzeli zwykle od okresu wczesnodziecięcego pozostają pod opieką specjalistyczną. U innych dzieci utrzymywanie się objawów pod postacią odkrztuszania wydzieliny śluzowej lub śluzowo-ropnej zawsze wymaga konsultacji z lekarzem pediatrą. Sygnałem, który powinien zaniepokoić rodziców są nawracające ciężkie zakażenia układu oddechowego oraz zahamowanie rozwoju somatycznego dziecka.

Jak lekarz ustala diagnozę rozstrzeni oskrzeli?

Podejrzenie rozstrzeni oskrzeli ustala się w oparciu o wywiad (kaszel z odkrztuszaniem, przewlekłe choroby wymienione wyżej). Stwierdzenie przez lekarza podczas badania przedmiotowego zmian osłuchowych zlokalizowanych w jednym obszarze może sugerować rozpoznanie. Do badań dodatkowych należą przede wszystkim badania obrazowe, w tym rutynowy radiogram klatki piersiowejtomografia komputerowa. U chorych z rozpoznaniem lub poważnym podejrzeniem rozstrzeni oskrzeli wskazane jest również wykonanie bronchoskopii w celu oceny stopnia poszerzenia światła oskrzeli, wykluczenia obecności ciała obcego oraz pobrania wydzieliny do badania bakteriologicznego.

Jakie są sposoby leczenia rozstrzeni oskrzeli?

Leczenie dziecka z rozstrzeniami oskrzeli składa się z kilku elementów. Do podstawowych należy leczenie pierwotnego podłoża obserwowanych zmian (np. usunięcie ciała obcego), czy też przewlekłe leczenie dzieci z mukowiscydozą, które ma zapobiec trwałej kolonizacji bakteriami.

Szczególnych działań wymagają zaostrzenia choroby oskrzeli w przebiegu infekcji układu oddechowego. Włączenie skutecznej antybiotykoterapii na okres 2–4 tygodni (poprzedzone pobraniem plwociny do badań bakteriologicznych) pozwala nie tylko na opanowanie zakażenia, ale również zmniejsza postęp destrukcji oskrzeli. Istotnym elementem jest leczenie mukolityczne z fizjoterapią (drenażem ułożeniowym, oklepywaniem masażem wibracyjnym).

Leczenie zabiegowe jest zarezerwowane dla przypadków niepoddających się leczeniu zachowawczemu. Usunięcie uszkodzonego lub zwłókniałego fragmentu miąższu płuca może zapobiec krwawieniu z układu oddechowego, jak i pozwolić na powrót prawidłowego rozwoju somatycznego dziecka.

Bardzo rzadko, przede wszystkim u pacjentów z mukowiscydozą, jednym skutecznym leczeniem może być przeszczepienie płuc.

W warunkach domowych, po ustaleniu rozpoznania konieczne jest prowadzenie fizjoterapii.

Czy jest możliwe całkowite wyleczenie rozstrzeni oskrzeli?

Wyleczenie zależy od choroby podstawowej i od stopnia zaawansowania rozstrzeni oskrzeli. Niewielkie rozstrzenie oskrzeli zlokalizowane na małej przestrzeni (np. rozstrzenie cylindryczne) będące skutkiem zalegania ciała obcego można całkowicie wyleczyć. Całkowite wyleczenie większych rozstrzeni, np. wrodzonych lub rozwijających się w przebiegu ciężkich chorób układu oddechowego (np. mukowiscydozy) nie jest możliwe, a stosowana terapia ma za zadanie możliwie najskuteczniejsze opanowanie objawów choroby i zapobieganie dalszemu powiększaniu się rozstrzeni.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia rozstrzeni oskrzeli?

W celu zapobiegania zakażeniom układu oddechowego, które mogą prowadzić do rozwoju przewlekłych zmian zapalnych w dolnych drogach oddechowych, a tym samym sprzyjać pojawieniu się rozstrzeni oskrzeli, poza szeroko pojętą profilaktyką infekcji, konieczne jest szczepienie dzieci zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień rozszerzonym o szczepienia dodatkowe przeciwko grypie i pneumokokom. Szczepienia te są obowiązkowe u dzieci z już rozpoznanymi chorobami przewlekłymi, które mogą prowadzić do destrukcji ścian oskrzeli i rozwoju rozstrzeni.
Dzieci z rozstrzeniami oskrzeli powinny być objęte stałą opieką specjalisty pulmonologa.

10.11.2016
Wybrane treści dla Ciebie
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta