Pytanie nadesłane do redakcji
Jak postępować w zaparciach u dziecka?
Odpowiedział
dr med. Piotr Dziechciarz
Klinika Pediatrii
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Leczenie zaparcia jest procesem długotrwałym, wymagającym od rodziców cierpliwości i systematyczności. Składa się z dwóch etapów.
Etap 1. Trwa do kilku dni, ma na celu oczyszczenie jelita grubego z zalegających mas kałowych.
Oczyszczanie jelita można wykonać:
- doodbytniczo przy pomocy wlewek z roztworu fosforanów (powyżej 2. roku życia), czopków glicerynowych (u niemowląt) lub czopków z bisacodylem (tylko u starszych dzieci; lek na receptę);
- doustnie przy użyciu polietylenoglikolów (tzw. makrogole).
Etap 2. Trwa zwykle od kilku tygodni do kilku miesięcy i jego celem jest utrzymanie odpowiedniej częstotliwości oddawania stolca (optymalnie codziennie) oraz niedopuszczenie do ponownego zalegania mas kałowych w jelicie. W celu zapewnienia odpowiedniej częstości oddawania stolca stosuje się:
leki przeczyszczające:
- leki osmotycznie czynne (laktuloza, polietylenoglikole): nie są trawione w przewodzie pokarmowym, dzięki czemu zwiększają wchłanianie wody w jelicie grubym i rozluźniają masy kałowe; można je stosować przewlekle
- leki stymulujące (senes, bisacodyl, sole magnezu): działają drażniąco na śluzówkę jelita, zwiększają ilość wody w jelicie, pobudzając do defekacji; leków tych nie zaleca się u niemowląt i małych dzieci
- leki działające poślizgowo (np. olej mineralny czyli płynna parafina): ułatwiają oddanie stolca, powlekając go śliską warstwą; parafina nie jest zalecana u dzieci poniżej 4. roku życia ze względu na ryzyko zachłyśnięcia i chemicznego zapalenia płuc
odpowiednie żywienie:
- dietę bogatą w błonnik pokarmowy tzw. dietę bogato resztkową; błonnik zwiększa objętość mas kałowych, rozluźnia ich konsystencję i przyspiesza motorykę przewodu pokarmowego; zalecane spożycie błonnika pokarmowego u dzieci wynosi ok. 0,5 g/kg masy ciała/24 h (maks. 35 g/24 h).
- duża ilość płynów - odpowiednia ilość wody w jelicie rozluźnia konsystencję stolca oraz umożliwia działanie leków osmotycznie czynnych oraz błonnika
- trening wypróżnień: zachęcanie do siadania na nocniku po posiłkach, minimum 1-2 razy dziennie; ma to na celu przyzwyczajanie dzieci do regularnego rytmu oddawania stolca i wzmocnienie naturalnych odruchów wywołujących potrzebę oddania stolca po spożyciu posiłku.
Rokowanie:
Leczenie jest zwykle długie (od kilkunastu tygodni do kilku lat), wymaga konsekwentnego stosowania się do zaleceń dietetycznych i długotrwałego stosowania leków przeczyszczających.
Zbyt szybkie odstawienie leczenia prowadzi często do ponownego zaparcia. W czasie leczenia czasem konieczna jest opieka psychologa.