Przedwczesne dojrzewanie u dziewczynki

Pytanie nadesłane do redakcji

Mam 18-miesięczną córeczkę. Od pewnego czasu dziecko ma krwawienia z pochwy. Dwa razy pojawiła się po prostu mała plamka krwi, a za trzecim razem plama była bardzo wyrazista. Dziecko miało zrobione badania krwi, lekarz stwierdził wysoki poziom estrogenów. Poza tym córeczka miała też wykonany rentgen rączki i z tego badania wyszło, że ma 3 latka. Oprócz tych dwóch badań miała jeszcze USG jamy brzusznej - lekarz prowadzący stwierdził, że wszystko w porządku. Dziecko ma 18 miesięcy, waży 17,200, mierzy 91 cm. Proszę o pomoc, martwię się tymi krwawieniami i nie wiem, co mam robić.

Odpowiedziała

dr med. Ewa Krajewska-Siuda
endokrynolog, pediatra
Poradnia Endokrynologiczna
Centrum Medyczne ENEL-MED w Krakowie

Dziecko bezwzględnie wymaga konsultacji i stałej opieki endokrynologicznej. Ustalenie ostatecznego rozpoznania możliwe jest po przeprowadzeniu szeregu badań specjalistycznych.

Pojęcie przedwczesnego dojrzewania płciowego (PP) u dziewczynek jest definiowane jako pojawienie się wczesnych zmian pokwitaniowych w wieku poniżej 8. roku życia. Dzielimy je na:

• zależne od gonadotropin (tzw. ośrodkowe lub prawdziwe przedwczesne dojrzewanie płciowe)
• niezależne od gonadotropin (rzekome przedwczesne dojrzewanie płciowe), w którym obecne są jedynie objawy zależne od wydzielanych autonomicznie hormonów płciowych.

Przykładem rzekomego PP jest izolowane przedwczesne miesiączkowanie, czyli przedwczesne występowanie cyklicznych krwawień miesięcznych bez innych towarzyszących objawów dojrzewania. Najczęściej spowodowane jest:

1. zespołem McCune’a i Albrighta z charakterystyczną triadą: przebarwienia skóry w postaci plam o zabarwieniu kawy z mlekiem (café au lait), obecność włóknistej dysplazji kości oraz występowanie przedwczesnego dojrzewania płciowego. U podłoża choroby leży sporadyczna mutacja somatyczna genu GNAS-1. Występujące objawy są konsekwencją pojawiania się, powiększanie, a następnie inwolucja dużych torbieli w jajnikach, stanowiących źródło wysokich stężeń estrogenów w organizmie,
2. nowotworami jajników - większość hormonalnie czynnych nowotworów jajnika to guzy gonadalne wywodzące się ze sznurów płciowych, podścieliska jajnika oraz obu tych struktur – stosunkowo rzadka przyczyna przedwczesnego dojrzewania płciowego,
3. mnogimi torbielami jajnika,
4. pierwotną niedoczynnością tarczycy - pojedyncze przypadki.

Zawsze konieczne jest wykluczenie przyczyn miejscowych:

• krwawienie z dróg rodnych spowodowane ciałem obcym, stanem zapalnym pochwy, rozrostem nowotworowym (rhabdomyosarcoma),
• krwawienie z dróg moczowych lub odbytu,
• ekspozycja lub zwiększone spożycie diestylostylbestrolu, innych estrogenów będącego wynikiem stosowania przez członków rodziny kremów, maści, tabletek.

W bardzo rzadkich przypadkach dziewczynki mogą zacząć miesiączkować we wcześniejszym wieku, bez ujawnienia innych cech estrogenizacji, co być może jest związane ze zwiększoną wrażliwością macicy na estrogeny. Stan ten jest przejściowy. Krwawienia ustępują w ciągu 1-6 lat. Fizjologiczne pokwitanie pojawia się o czasie i przebiega prawidłowo.

Diagnostyka
Niezmiernie ważne są dane z wywiadu: wiek pojawienia się objawów, szybkość progresji pokwitania, tempo wzrastania, występowanie objawów dodatkowych (trądzik, zmiana zapachu potu, upławy).
Diagnostyka endokrynologiczna opiera się na:

• badaniu lekarskim z oceną auksologiczną (oceną wzrastania: wzrost, waga, obwód głowy itp.),
• określeniu wieku kostnego na podstawie rentgena nadgarstka i ręki lewej,
• oznaczeniach hormonalnych - różnicowanie prawdziwego i rzekomego dojrzewania płciowego,
• oznaczeniu stężenia markerów nowotworowych - wykrywanie niektórych guzów jajnika,
• USG narządu rodnego (niekiedy rezonansu magnetycznego/tomografii komputerowej).

Leczenie:

• przyczynowe - usunięcie hormonalnie czynnego guza,
• hamowanie syntezy oraz efektu obwodowego estrogenów.