Opóźniony rozwój mowy u 2,5-latka - czy to autyzm?

Pytanie nadesłane do redakcji

Mój synek ma 2,5 roku, jest uparty, często rozdrażniony, często reaguje gwałtownie, na ogół krzykami, piskiem i histerią. Pomału diagnozujemy go, chodzimy do różnych specjalistów. Ma opóźnioną mowę, jest nadruchliwy i ma problemy z koncentracją. Ma stereotypowe zachowanie: układa rzędami autka, ale potrafi się nimi bawić w normalny sposób, jeździ, stuka, popycha itd. Kolejnym dziwnym zachowaniem jest niechęć do zmian, np. kąpiel: najpierw nie chciał się kąpać, więc odpuszczaliśmy, bo był po prostu dramat (syn potrafił wejść pod stół i płakać, i histeryzować, jakby ktoś mu chciał zrobić krzywdę), obecnie nie chce wyjść z wanny, a efektem wyciągnięcia z wanny jest płacz! Podwórko: wyjść chce, ale wracać już nie – chociaż ostatnio jest już lepiej. Sklep: raz pozwoliliśmy mu pchać wózek i teraz jest problem, by samemu go pchać, syn musi to robić albo jest kolejny bunt i krzyk – gdy jakiś kuzyn lub kuzynka do niego przyjdzie się pobawić, bawią się ładnie, ale jak muszą iść jest znowu wielki płacz; jak zaczyna się w coś z nami bawić (bawimy się z synem często) i gdy coś nowego wymyślimy to on nie chce przestać (logopeda nam powiedziała, że to niechęć do zmian). Mamy problemy z jedzeniem, syn jest w stanie zaakceptować nowe napoje, ale jedzenie jest ciągle to samo od jakiegoś roku, nawet w sałatce owocowej grzebie i wyjada to co zwykle (banan, jabłko). Gdy kupiłam mu nowe buty i chowałam stare (za małe), znajdował je, wkładał i przychodził bym zapięła i tak w kółko... Ze względu na takie jedzenie podajemy witaminy odpowiednie do wieku. Objawy przypominają zachowanie dzieci z autyzmem, więc dodam, że kontakt wzrokowy utrzymuje – kontakty społeczne prawidłowe – możemy przemeblować mu w pokoju, a on się ucieszy (więc takie zmiany akceptuje), to samo dotyczy nowych ubrań, lubi nowe ciuchy – nie stymuluje się wzrokowo, słuchowo... Odnośnie do niechęci do kąpieli podejrzewaliśmy nadwrażliwość dotykową, ale terapeutka SI powiedziała, że ma nadwrażliwość, ale małą i to nie ona była powodem braku chęci do kąpieli (dotyku podczas niej). Nie wiem co myśleć, na prywatne wizyty nas nie stać, by każdego specjalistę opłacać, więc w większości korzystamy z wizyt w ramach NFZ, co niestety trwa. Proszę poradzić, czy np. zaburzenia emocji, czy też inne niż autyzm mogą u niego występować z takimi objawami?

Odpowiedziała

mgr Dorota Ponikło
psycholog
Ośrodek Wczesnej Pomocy Psychologicznej w Krakowie

Zachowania syna opisane przez Panią mogą wskazywać na zaburzenia rozwoju emocjonalnego, trudno po tym opisie, nie widząc funkcjonowania dziecka wskazywać czy jest to autyzm, czy inny problem rozwojowy.

Autyzm diagnozuje psychiatra dziecięcy. W tym okresie dzieci nie lubią zmian, preferują stałość, przewidywalność otoczenia, wiele schematyczności w ich działaniach. Jeśli oceniacie jako rodzice, że wasze dziecko cofnęło się w rozwoju, tzn. że wcześniej posiadało jakieś ważne umiejętności, np. mówiło kilka słów, wykonywało wasze polecenia, a teraz jakby zapomniało tego, trzeba powierzyć zdiagnozowanie problemu specjalistom. Opóźnienie rozwoju mowy może mieć różne źródła i być przyczyną trudnych zachowań dziecka.

Duża potrzeba ruchu i trudności z koncentracją uwagi przeszkadzają synowi w komunikacji z otoczeniem, podejmowaniu różnorodnych form zabawy, co też budzi u niego frustrację i stąd może wypływać jego rozdrażnienie, przejawiające się w zachowaniach histerycznych, nieadekwatnych do sytuacji. Zwróćcie Państwo uwagę, czy syn sam inicjuje kontakt wzrokowy, czy można z nim ustalać jakieś zasady, czy właściwie reaguje na prośby, wykonuje polecenia, czy interesują go wasze emocje i czy na nie reaguje, czy jest zainteresowany Waszymi osobami.

Do pomocy w zdiagnozowaniu kłopotów syna macie Państwo poradnie psychologiczno-pedagogiczne, ośrodki dla dzieci małych, dla dzieci z autyzmem. Wszystkie są bezpłatne i nie trzeba mieć skierowania. Oprócz diagnozy uzyskacie w nich pomoc zarówno w wyrównywaniu deficytów rozwojowych syna, jak i możliwość podzielenia się wszelkimi niepokojami, pytaniami oraz poszukania odpowiedzi na nie, zrozumienie trudności dziecka, radzenia sobie z nimi. W  sytuacji, kiedy specjaliści ocenią, że dziecko potrzebuje specjalistycznego wspomagania rozwoju, mogą mu zostać przyznane bezpłatne zajęcia terapeutyczne (4-8 godz./mies.) w formie opinii o wczesnym wspomaganiu rozwoju.