Pytanie nadesłane do redakcji
Witam, jestem mamą 9-letniego chłopca. Miesiąc temu wykonałam mu badania kontrolne m.in. mocz, morfologia, CRP i ASO, w których wyszło podwyższone to miano (400 j), pozostałe wyniki w normie. Przed badaniem syn 3 tygodnie wcześniej przyjmował Zinnat z powodu zapalenia uszu, ja przechodziłam infekcję gardła leczoną Duomoxem, a w chwili badania brat bliźniak przechodził anginę (wymaz pozytywny) leczoną Ospenem. Obecnie, czyli po miesiącu od pierwszego badania zostały powtórzone i o ile morfologia i CRP dalej nie budzą zastrzeżeń, to ASO wzrosło do poziomu 1300 j. Syn w tym czasie nie był chory. Obecnie również nie dzieje się nic niepokojącego. Czy taki obraz kwalifikuje do profilaktycznego podania Ospenu lub innego antybiotyku? Wyniki te niepokoją mnie tym bardziej, że syn ma wrodzoną zastawkową wadę serca.
Odpowiedział
dr med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii i Chorób Zakaźnych
Akademia Medyczna we Wrocławiu
ASO (anti-streptolysine O), czyli swoiste przeciwciała przeciwko enzymowi produkowanemu przez paciorkowce, streptolizynie O, pojawiają się w organizmie po kontakcie z tym drobnoustrojem, zatem ich obecność dowodzi przebycia zakażenia paciorkowcowego. Wzrost miana wskazuje na niedawny, świeży kontakt z drobnoustrojem lub uczynnienie gorączki reumatycznej. Może też być wynikiem fałszywie dodatnim. W wątpliwych przypadkach warto wykonać bardziej swoiste badania np. oznaczenie anty-DNA-azy B.
Samo podwyższone miano ASO, bez objawów klinicznych nie jest wskazaniem do podawania antybiotyku, gdyż paciorkowce są częstymi bakteriami w środowisku i wiele osób jest narażonych na kontakt z nimi (znaczny odsetek jest nosicielami), co może powodować podwyższenie miana ASO, natomiast nie dowodzi choroby. Co istotne, nosicielstwo paciorkowców nie zwiększa ryzyka gorączki reumatycznej, zatem nie wymaga leczenia.
Gdyby u syna rozpoznano gorączkę reumatyczną, to powinien długotrwale, (przez wiele lat) profilaktycznie przyjmować antybiotyk, zwykle doustną penicylinę. Jeżeli nie ma rozpoznanej gorączki reumatycznej i nie ma cech ostrej choroby, brak jest uzasadnienia do podawania antybiotyku, gdyż antybiotyk zabija bakterie, lecz nie wpływa na odczyny serologiczne.
Wada serca może wymagać profilaktycznego podawania antybiotyku przy zabiegach sprzyjających obecności bakterii we krwi, jak np. usuwanie zęba, cewnikowanie pęcherza moczowego itp., natomiast nie wymaga leczenia odczynu serologicznego, jakim jest ASO.
Nie wiem co było przyczyną wykonania badań, w tym ASO. Rozumiem Pani niepokój – dlatego w razie wątpliwości proponuję zasięgniecie porady kardiologa dziecięcego, który oceni EKG, ewentualnie pediatry specjalizującego się w chorobach zakaźnych.
Tabela. Kryteria Jonesa rozpoznania gorączki reumatycznej (opr. własne) | |
---|---|
Kryteria duże | Kryteria małe |
wędrujące zapalenie dużych stawów | gorączka |
pląsawica Sydenhama | bóle stawów |
rumień brzeżny | przyspieszone OB lub/i CRP |
zapalenie mięśnia sercowego | wydłużony odstęp PQ (PR) w EKG |
guzki podskórne | gorączka reumatyczna w wywiadzie (przebyta) |
Rozpoznanie gorączki reumatycznej można ustalić przy występowaniu dwóch objawów większych lub jednego większego i dwóch mniejszych oraz dowodach na przebyte zakażenie paciorkowcowe: dodatnim wyniku posiewu albo szybkiego testu paciorkowcowego lub podwyższonym czy rosnącym mianie ASO lub anty-DNAzy B. Objawu nie można liczyć podwójnie, tj. nie można zaliczyć objawu małego, jeżeli został już uwzględniony jako objaw duży.