Pytanie nadesłane do redakcji
Kiedy dziecku wypadają zęby mleczne?
Odpowiedziała
dr n. med. Wioletta Bereziewicz
Zakład Epidemiologii i Badań Populacyjnych IZP CMUJ w Krakowie
Zakład Stomatologii Zintegrowanej IS CMUJ w Krakowie
Europejskie Centrum Profesjonalnej Profilaktyki i Leczenia Jamy Ustnej w Krakowie
Od 17. tygodnia życia płodowego rozpoczyna się mineralizacja siekaczy mlecznych, a 3 tygodnie później trzonowców mlecznych. Do momentu narodzin dziecka wykształcone są już korony mlecznych siekaczy i kłów, a korony mlecznych trzonowców są zmineralizowane w 50%. Okresy wyrzynania zębów mlecznych obrazuje tabela.1,2 Zwykle zęby mleczne wyrzynają się wcześniej w żuchwie (dolne) niż w szczęce (górne). Dziecko 2,5-letnie ma już w pełni wykształcone uzębienie mleczne, a rozwój korzeni zębów kończy się 1–1,5 roku później.2
Tabela. Okresy wyrzynania zębów mlecznych wg Schopfa | |
---|---|
siekacze przyśrodkowe | 6.–10. mies. życia |
siekacze boczne | 10.–14. mies. życia |
kły | 14.–18. mies. życia |
pierwszy trzonowiec | 18.–24. mies. życia |
drugi trzonowiec | 24.–30. mies. życia |
Zęby mleczne zwykle wypadają, gdy ich miejsce zajmują zęby stałe w procesie wyrzynania się. Proces wyrzynania się zębów stałych jest bardzo zróżnicowany i zależy od wielu czynników zarówno ogólnych, jak i miejscowych.1
Zawiązki zębów stałych ustawione są w rzucie siekaczy mlecznych dowierzchołkowo (ryc.). Zawiązki przedtrzonowców stałych (czwórek i piątek) tworzą się między korzeniami trzonowców zębów mlecznych (czwórek i piątek). A proces mineralizacji zębów stałych charakteryzuje się dużą rozbieżnością, gdyż do czasu narodzin zmineralizowane są guzki pierwszych zębów trzonowych (szóstek), a w 1. roku życia guzki zębów przednich, natomiast w wieku 2,5 roku guzki pierwszych trzonowców stałych są zmineralizowane całkowicie, a guzki siekaczy (jedynek i dwójek), kłów (trójek) i przedtrzonowców (czwórek i piątek) tylko w 50%. Dopiero w 4. roku życia całkowicie są zmineralizowane korony pierwszych trzonowców i siekaczy, a kły zmineralizowane są w połowie, natomiast przedtrzonowe i drugie trzonowce (siódemki) mają zmineralizowane tylko szczyty guzków.
Rycina 1. Ząb stały 13 (kieł prawy w szczęce) z przebiegającą równolegle mineralizacją i rozwojem zęba w płaszczyźnie pionowej (fot. W. Bereziewicz)
Mineralizacja zębów przebiega równolegle z ich rozwojem w płaszczyźnie pionowej (ryc.), a po wyrznięciu zębów stałych proces rozwoju korzeni trwa jeszcze do 3 lat.2 Okresy wyrzynania się zębów stałych ulegają znacznym wahaniom, zwykle obserwuje się, iż u dziewcząt zęby stałe wyrzynają się o 3–6 miesięcy wcześniej w porównaniu z chłopcami.2
Proces wyrzynania zębów ma przebieg fazowy i rozpoczyna się od wyrznięcia pierwszego trzonowca. W pierwszej fazie wymiany uzębienia (6.–8. rż.) wyrzynają się siekacze przyśrodkowe w żuchwie (jedynki dolne), a następnie siekacze przyśrodkowe w szczęce (jedynki górne), potem boczne siekacze (dwójki), najpierw w żuchwie, potem w szczęce. Po pierwszej fazie, a przed drugą fazą występuje 1–1,5-roczna przerwa w wymianie uzębienia, a druga faza rozpoczyna się między 9.–12. rokiem życia, kiedy to w zmiennej kolejności wymianie ulegają w żuchwie dolne kły (trójki), pierwsze przedtrzonowe (czwórki) oraz drugie przedtrzonowe (piątki) lub drugie trzonowce (siódemki), a w szczęce najpierw pierwsze przedtrzonowe, potem kły lub drugie przedtrzonowe i na końcu drugie trzonowce.2
Piśmiennictwo:
1. Proffit W.R., Fields Jr H.W.: Ortodoncja współczesna. Wydawnictwo Czelej Sp. z o.o., Lublin 2000.2. Notzel F., Schultz Ch.: Kompendium diagnostyki ortodontycznej. Wydawnictwo Czelej Sp. z o.o., Lublin 2004.
Zobacz także
Rozwój zębów stałych – wyrzynanie i dojrzewanie, czyli mineralizacja »Ząbkowanie – rozwój i wyrzynanie zębów mlecznych »
Zapobieganie chorobom jamy ustnej u niemowląt i małych dzieci »
Profilaktyka stomatologiczna próchnicy zębów mlecznych i stałych »
Próchnica zębów mlecznych – jakie są jej następstwa w przyszłości »
Urazowe uszkodzenia zębów u dzieci i młodzieży »
Zapobieganie nabytym wadom zgryzu »
Próchnica wczesna »