Pytanie nadesłane do redakcji
Problem dotyczy dwunastoletniej dziewczynki. W ubiegłym roku przeżyła silny wstrząs z powodu odejścia matki. Przedtem była całkiem normalnym dzieckiem, potem jej zachowanie radykalnie się zmieniło. Na chwilę obecną temat mamy nie istnieje, nie okazuje emocji, nie uzewnętrznia uczuć. "Wycofała" się jakby z życia, odsunęła od bliskich. Zamyka się w sobie, stała się obojętna. Popada ze skrajności w skrajność, identyfikuje się z innymi postaciami, fikcyjnymi. Zauważyłam, że ma trudności z koncentracją, często chaotycznie i niespójnie formułuje myśli, a jej odpowiedzi są pełne sprzeczności, bywa że są nielogiczne. Ostatnio zaczęła opowiadać o różnych sytuacjach, które w rzeczywistości nie mają miejsca (co zostało potwierdzone). Opowiada o nich z całym przekonaniem, jakby sama w to wierzyła. Sytuacja jest trudna, boję się, że mogą to być początki schizofrenii. Dodam, że jej matka była osobą chorą psychicznie (choroba afektywna dwubiegunowa), a choroba ujawniła się u niej w podobnym wieku, w jakim jest teraz dziewczynka.
Odpowiedziała
lek. med. Magdalena Miernik-Jaeschke
Klinika Psychiatrii Dorosłych, Dzieci i Młodzieży Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie
Zaburzenia psychotyczne (inaczej psychozy) należą do poważnych zaburzeń psychicznych, ponieważ zakłócają funkcjonowanie chorej osoby pod wieloma względami, m.in. utrudniają prawidłowy odbiór rzeczywistości i jej ocenę, procesy myślowe, przeżywanie i wyrażanie emocji. Schizofrenia jest jedną z przewlekłych postaci zaburzeń psychotycznych.
Obserwowane u dziewczynki objawy mogą świadczyć o rozwijającej się psychozie, zwłaszcza że istnieje rodzinne obciążenie poważnymi zaburzeniami psychicznymi (choroba afektywna dwubiegunowa u matki). Mogą być jednak również objawami nasilonych zaburzeń emocjonalnych, związanych z traumatyczną sytuacją utraty rodzica.
Dziewczynka wraz z opiekunem prawnym powinna zgłosić się do psychiatry dziecięcego, który w pierwszej kolejności będzie dążył do ustalenia rozpoznania i w zależności od niego zaproponuje dalsze postępowanie. W celu postawienia diagnozy psychiatra przeprowadzi dokładny wywiad dotyczący obserwowanych objawów, czasu ich trwania, funkcjonowania dziecka w domu, szkole i innych środowiskach (dlatego może poprosić o dostarczenie informacji od innych osób biorących udział w opiece nad dzieckiem, np. od wychowawcy szkolnego) oraz sytuacji rodzinnej. Zapyta również o ogólny stan zdrowia, m.in. o aktualne lub przebyte choroby somatyczne, może również zadecydować o skierowaniu dziewczynki na konsultacje u innych specjalistów (np. pediatry, neurologa) w celu wykluczenia wpływu ewentualnych zaburzeń somatycznych na stan psychiczny. W celu uzupełnienia i poszerzenia diagnostyki lekarz psychiatra często zaleca wykonanie u dziecka badania psychologicznego.
Jeśli niepokojące objawy są bardzo nasilone i w znaczny sposób zaburzają funkcjonowanie dziecka albo gdy nie udaje się postawić jednoznacznego rozpoznania w poradni, lekarz psychiatra może skierować dziecko do szpitala na oddział psychiatrii dziecięcej. Takie rozwiązanie, choć często początkowo budzi niepokój opiekunów i samego dziecka, zacznie usprawnia proces diagnostyki i włączania odpowiedniego leczenia.
W leczeniu zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży stosuje się przede wszystkim psychoedukację i różnorodne metody psychoterapii, w które angażuje się także jego najbliższych. W przypadku poważniejszych zaburzeń psychicznych (takich jak psychoza, ciężka depresja, choroba afektywna dwubiegunowa) konieczne jest również przyjmowanie leków, dzięki którym w znacznej większości przypadków udaje się opanować objawy. Im szybciej rozpocznie się takie leczenie, tym szybciej i skuteczniej udaje się osiągnąć jego korzystne efekty.
