Pytanie nadesłane do redakcji
Witam. Co podać 9-letniemu dziecku, by nie było podatne na przeziębienia? Syn dość często łapie przeziębienie (katar, gardło, kaszel), czy jest coś, co pomoże mu w walce z odpornością czy po prostu pozostawić to i czekać, jak z wiekiem nabędzie większej odporności? Znajoma poleciła mi RIBONUNYL, ale nie wiem, czy to mogę stosować? Proszę o pomoc.
Fot. photopin.com
Odpowiedział
dr n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii i Chorób Zakaźnych
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
Rozumiem dobrze Pani niepokój. Proszę jednakże zważyć, że przeciętne, zdrowe 9-letnie dziecko choruje na zakażenia wirusowe górnych dróg oddechowych określanych jako przeziębienia, anginy, zapalenia gardła czy infekcje grypopodobne przeciętnie kilka razy w roku (od 4 do 8). Duża częstość zakażeń górnych dróg oddechowych wśród dzieci wynika z ogromnej różnorodności wirusów, które je wywołują (jest ich ponad 200) oraz braku naturalnej odporność dziecka (odporność nabywa się po kontakcie, dlatego dorośli rzadziej się przeziębiają). Najczęstszą przyczyną przeziębień są rynowirusy, które wywołują 40–50% przeziębień. Objawy zakażenia górnych dróg oddechowych mogą utrzymywać się do 2–3 tygodni. Większość przeziębień ma miejsce w okresie jesienno-zimowym, gdy dzieci spędzają większość czasu w zamkniętych pomieszczeniach szkolnych, gdzie narażone są na kichanie i kaszel zainfekowanych rówieśników. Z tego powodu dzieci mogą być stale chore przez kilkanaście tygodni (kilka miesięcy), co bardzo niepokoi rodziców, ale wcale nie świadczy o słabej odporności.
Czy stosować środki wzmacniające odporność?
Nasz układ immunologiczny składa się z dwóch części: „tradycyjnej” odporności nieswoistej, która jest wrodzona i szybsza, ale niezmienna oraz „nowszej” odporność nabytej, która jest swoista (nakierowana na konkretny antygen), pojawia się po kontakcie z antygenem i doskonali z czasem. Wrodzona odporność nieswoista jest filogenetycznie starsza, prostsza i stale gotowa do działania. Funkcjonuje już w okresie życia płodowego i nie wymaga do prawidłowego działania wcześniejszego kontaktu z antygenem. Z drugiej strony cechuje się brakiem pamięci immunologicznej - nie poprawia się po kontakcie z antygenem. Podczas gdy odporność nabytą wzbudzają szczepienia ochronne, preparaty nieswoiste, jak wspomniany Ribomunyl, Bronchovaxom czy Ismigen, jedynie przejściowo wzmacniają odporność wrodzoną. Istnieją dowody, że podobnie działają probiotyki („zdrowe baterie”) czy wyciągi z jeżówki (Echinacea). Ekspozycja na antygeny np. zawarte we wspomnianych preparatach może czasowo nasilić niektóre funkcje odpowiedzi wrodzonej, niemniej składniki tego układu odporności pozostają dokładnie takie same przez całe życie. W praktyce efekty są niewielkie i przemijające, choć zauważalne. Może Pani bezpiecznie podać synkowi każdy z tych preparatów, proszę jednak nie oczekiwać spektakularnej poprawy. Warto też poszukać, czy u podłoża zwiększonej, jak Pani pisze, podatności na infekcje syna nie leży przewlekły problem zdrowotny, np. alergia, przerost tkanki chłonnej gardła czy polipy nosa. W takim przypadku pomoże odpowiednie leczenie czy interwencja laryngologiczna.
Co jeszcze można zrobić by zredukować do minimum liczbę prawie niemożliwych do uniknięcia przeziębień?
- Dbać o właściwą, zbilansowaną dietę (niedobór witaminy D, witaminy C i cynku zwiększa podatność i częstość przeziębień).
- Dbać o właściwą higienę snu (niewyspane dzieci chorują częściej).
- Zapewnić dziecku dobry klimat emocjonalny (stres zwiększa podatność na infekcje).
- Unikać chorych (w szczycie sezonu zachorowań lepiej nie wysyłać dziecka do szkoły, unikać całowania dziecka przez odwiedzających krewnych, podawania ręki przeziębionym dzieciom itp.).
- Nauczyć dziecko zachowań higienicznych (częste mycie rąk, unikanie dotykania okolic oczu i nosa, co ułatwia przeniesienia zakażenia).
- Ubierać odpowiednio dziecko – zarówno przechłodzenie, jak i przegrzanie jest niedobre.
- Zapewnić odpowiednią ilość ruchu.
- Chronić dziecko przed dymem tytoniowym i zanieczyszczonym powietrzem.
- Corocznie szczepić dziecko przeciwko grypie (pewien odsetek zakażeń górnych dróg oddechowych jest wywołany przez wirusy grypy, ponadto szczepionka chroni przed samą grypą, chorobą przebiegającą w wysoką gorączką, o wiele cięższą niż przeziębienie; przeciętne dziecko choruje na grypę raz w roku).
Piśmiennictwo:
Dr Zdrowie: Układ odpornościowy – wewnętrzny lekarz dzieckaMayo Clinic: Common Cold.
Medline plus: Common Cold.
Medycyna Praktyczna: Przeziębienie
Narodowy Program Ochrony Antybiotyków: Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego 2010.
Poradnia.pl: Układ immunologiczny (odpornościowy) – budowa i działanie
Pubmed Health: Common Cold.
UpToDate: Patient information: The common cold in adults (Beyond the Basics).
UpToDate: The common cold in adults: Diagnosis and clinical features.
UpToDate: The common cold in adults: Treatment and prevention.
Wikipedia: Przeziębienie
Zobacz także
Jak wzmocnić odporność u dzieci? »Echinacea i imunoglukan a układ odpornościowy »
Przyczyna częstych infekcji u dzieci »
Zmiana klimatu a odporność organizmu »
Doustna szczepionka wspomagająca układ immunologiczny »
Suplementy diety dla dzieci w okresie jesienno-zimowym »
Zróbmy dobry użytek z układu odporności: wykorzystajmy szczepienia! »