Pytanie nadesłane do redakcji
Czy u dziecka 2-letniego, u którego pojawia się wysypka na policzkach (z powodów dotąd nam nieznanych), można zrobić pełen panel pokarmowy z krwi? Czy spożywanie czegoś uczulającego, oprócz pojawiającej się wysypki, może skutkować uszkadzaniem układu pokarmowego? Czy uczulenia takie przechodzą u małych dzieci?
Odpowiedziała
dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia Alergologiczna "Podgórna" w Szczecinie
Badania stężenia swoistych przeciwciał IgE we krwi można wykonywać w każdym momencie życia niezależnie od stanu zdrowia oraz przyjmowanych przez pacjenta leków. Ważne, aby oznaczenia były wykonywane w zweryfikowanych laboratoriach.
Uczulenie IgE-zależne jest tylko jednym z typów nadwrażliwości alergicznej. Dlatego też ujemny wynik nie wyklucza alergii. Stwierdzenie wysokiego miana przeciwciał IgE na pokarmy (również dodatnie testy punktowe z alergenami pokarmowymi komercyjnymi oraz natywnymi) nie jest równoznaczne z rozpoznaniem alergii pokarmowej.
Złotym standardem diagnostycznym stosowanym w diagnostyce alergii pokarmowej jest test eliminacji, a następnie prowokacji podejrzanym pokarmem. Badanie jest długotrwałe i żmudne, ale dopiero jego dodatni wynik uzasadnia wprowadzenie diety eliminacyjnej.
Najczęstsze alergeny pokarmowe wywołujące objawy kliniczne u dzieci to mleko krowie, jajo oraz mąka pszenna. Eliminacja z diety uczulającego pokarmu najczęściej prowadzi do uzyskania stanu tolerancji skutkującej ustąpieniem objawów chorobowych.
Okres stosowania diety eliminacyjnej u poszczególnych pacjentów jest różnie długi. Zazwyczaj próbę prowokacji przeprowadza się co sześć miesięcy. W nadwrażliwości IgE-zależnej z reguły prowokacja uczulającym pokarmem przeprowadzana jest w warunkach szpitalnych.
W przypadku nadwrażliwości pokarmowej objawy chorobowe mogą dotyczyć wielu narządów. Najczęściej są to zmiany ze strony:
- skóry (wyprysk atopowy, pokrzywka)
- przewodu pokarmowego (kolki, wzdęcia, biegunki, zaparcia, występowanie w stolcu śluzu, śladów krwi)
- układu oddechowego (częste infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, astma)
- układu krwiotwórczego (anemia z niedoboru żelaza)
- ośrodkowego układu nerwowego (pobudzenie, agresja, niepokój apatia)
Według niektórych badaczy uczulenie na alergeny pokarmowe może być przyczyną wysiękowego zapalenia ucha, przerostu trzeciego migdałka. Na szczęście nie u każdego chorego występują wszystkie wymienione objawy chorobowe.
Piśmiennictwo:
Bernstein I.L. i wsp.: Allergy diagnostic testing an updated practice parameter. Ann. Allergy Asthma Immunol. 2008; 100 (Suppl.3): 1-148.Bobrus-Chociej A., Kaczmarski M.: Tolerancja pokarmowa. Przegląd Pediatryczny 2010; 40: 63-67.
Kaczmarek J., Kuna P.: Alergia pokarmowa-narastający problem w praktyce lekarskiej. Terapia. Alergologia. 2010; XVIII, 4, z1(237): 16-20.
Kaczmarski M. i wsp.: Polskie stanowisko w sprawie alergii pokarmowej u dzieci i młodzieży. Postępy Dermatologii i Alergologii. 2011, supl. 92.
Nowak-Węgrzyn A.: Alergia pokarmowa - epidemia XXI wieku? Alergia. 2011; 3/49: 9-11.
Kaczmarski M., Korotkiewicz-Kaczmarska E., Bobrus-Chociej A.: Aspekty epidemiologiczne, kliniczne i społeczne alergii pokarmowej. Przegląd Pediatryczny, 2009; 39: 126-138.
Krogulska A., Wąsowska-Królikowska K.: Przydatność prób prowokacyjnych z pokarmami u dzieci z alergia na pokarmy. Alergologia Współczesna. 2007; 1, (19): 4-7.
Niedoszytko M., Gruchala-Niedoszytko M.: Inne testy alergologiczne. [W:] Fal A.M. (red.): Alergia, choroby alergiczne, astma. Medycyna Praktyczna, Kraków 2010, tom 1: 237-241.
Szajewska H.: Testy prowokacji w rozpoznawaniu alergii na białka mleka krowiego u dzieci. Przegląd Pediatryczny. 1999; 29, 1: 11-16.
