×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Ból pleców u dziecka

prof. dr hab. med. Ewa Tuszkiewicz-Misztal
Aktualizacja: redakcja mp.pl

Ból pleców u dzieci występuje znacznie rzadziej niż u osób dorosłych i zwykle istnieje konkretna przyczyna tych dolegliwości. Bólu pleców u dzieci nigdy nie wolno lekceważyć. Każdy ból pleców u dziecka powinien zostać zdiagnozowany przez lekarza.

Jaki jest mechanizm powstawania bólu pleców u dziecka?

Ból pleców może mieć różne nasilenie, lokalizować się w różnych częściach pleców, nasilać się lub ustępować pod wpływem ruchu, a także wiązać się z innymi objawami. Ból jest odczuciem subiektywnym, dlatego jest nim wszystko to, co dziecko w ten sposób nazywa, bez względu na obiektywne objawy z nim związane. Mechanizm powstania bólu pleców jest różny w zależności od jego przyczyny.

W obrębie kręgosłupa wyróżnia się fizjologiczne, czyli prawidłowe, krzywizny: lordozę szyjną, kifozę piersiową i lordozę lędźwiową. Utrzymanie wszystkich krzywizn zapewnia jego prawidłowe funkcjonowanie, a nawet drobne ich zmiany mogą powodować ból pleców.

Jakie są najczęstsze przyczyny bólu pleców u dziecka?

Ból pleców może mieć bardzo różne pochodzenie, a poszukując jego przyczyny zawsze należy brać pod uwagę wiek dziecka, ewentualne choroby towarzyszące, tryb życia. Częstym powodem bólu pleców u dzieci są wady postawy. Są to nieutrwalone zaburzenia krzywizn kręgosłupa, czyli na przykład pogłębienie kifozy piersiowej (plecy okrągłe), pogłębienie lordozy lędźwiowej (plecy wklęsłe), plecy okrągło-wklęsłe. Ból pleców może także mieć związek z urazami. Dzieci są bardzo ruchliwe i łatwo może u nich dojść do urazu pleców. Dlatego w przypadku wystąpienia bólu pleców u dziecka należy rozważyć, czy nie jest on skutkiem urazu.

Ból pleców u dziecka

Przeciążenie to kolejna sytuacja, która może skutkować bólem pleców. Do przeciążenia dochodzi, gdy obciążenie przekracza możliwości adaptacyjne i kompensacyjne organizmu; najczęściej dotyczy ono lędźwiowego odcinka kręgosłupa. U dzieci w wieku szkolnym ból pleców może mieć charakter bólu mięśniowego - związanego z przeciążeniem mięśni grzbietu - wywołanego na przykład noszeniem zbyt ciężkiego plecaka z przyborami szkolnymi. Dopuszczalna waga plecaka nie powinna przekroczyć 15% wagi ciała dziecka. Podobnie długotrwale utrzymująca się niewłaściwa postawa ciała (np.: długotrwałe siedzenie przy biurku w trakcie grania wgry komputerowe) może prowadzić do dolegliwości bólowych ze strony przeciążonych mięśni.

Wrodzone wady postawy

Za ból pleców mogą także odpowiadać wrodzone wady postawy: skolioza, hiperkifoza, hiperlordoza. Pogłębienie którejkolwiek z krzywizn kręgosłupa powoduje nieprawidłową postawę i może prowadzić do bólu pleców.

Więcej na temat wrodzonych wad postawy przeczytasz w artykule Wady wrodzone klatki piersiowej i kręgosłupa

Skolioza to boczne skrzywienie kręgosłupa, które może mieć różne nasilenie. Niewielka skolioza zazwyczaj nie powoduje dolegliwości bólowych. Bóle mogą natomiast wystąpić po leczeniu operacyjnym skoliozy.

Hiperkifoza, czyli nadmierne pogłębienie prawidłowej kifozy piersiowej manifestuje się tak zwanymi okrągłymi plecami. Może też być objawem choroby Scheuermanna. Choroba ta częściej występuje u chłopców, ujawnia się w okresie wzrostu (13.-17. roku życia). W jej przebiegu dochodzi do zmniejszenia wysokości przedniej części trzonu kręgu, a w konsekwencji - do zwiększenia całkowitej kifozy. Ból pojawia się po długotrwałym staniu lub siedzeniu. Choroba prowadzi do trwałych deformacji.

Hiperlordoza to nadmierne wygięcie kręgosłupa lędźwiowego do przodu. Może powodować dolegliwości bólowe.

Inne przyczyny bólu pleców u dzieci

Innymi przyczynami bólu pleców mogą być nieprawidłowości związane z kręgami lub leżącymi między nimi krążkami, zwanymi też dyskami. Należy do nich kręgoszczelina, czyli nieprawidłowe połączenie trzonu z łukiem kręgu. Pojawia się zwykle między 5. a 10. rokiem życia. Jest częstą przyczyną bólu pleców u dzieci i młodzieży. Ból ma charakter przewlekły, nasila się przy prostowaniu grzbietu.

Bóle pleców może także powodować kręgozmyk. Jest to sytuacja, kiedy krąg położony wyżej ześlizguje się do przodu z kręgu położonego niżej. Kręgozmyk rozwija się powoli, a ból pojawia się zazwyczaj w okresie dojrzewania, na skutek ucisku krążka miedzykręgowego na rdzeń kręgowy.

Inną chorobą powodującą bole pleców jest izolowane zapalenie krążka międzykręgowego. Częściej występuje u dzieci niż u dorosłych. Objawia się bólem, tkliwością dotykową oraz skurczem mięśni przykręgosłupowych na wysokości zajętego krążka. Dziecko odmawia stania i chodzenia.

Czasem za ból kręgosłupa odpowiadają zmiany dyskopatyczne. Najczęściej dotyczą odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Zwykle pojawiają się u młodzieży.

W rzadkich przypadkach przyczyną bólu pleców u dziecka może być guz rozwijający się w okolicy kręgosłupa. 80% takich guzów ma charakter łagodny. Należą do nich między innymi kostniaki kostnawe, naczyniaki, torbiele, guzy kanału kręgowego, oponiaki. W bardzo rzadkich przypadkach guzy mogą być nowotworami złośliwymi.

Ból pleców może także być objawem chorób układu kostno-stawowego, takich jak młodzieńcze zapalenie stawów z zajęciem przyczepów ścięgien czy młodzieńcze zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Choroby te najczęściej początkowo objawiają się bólem kolan i innych stawów. U młodzieży po kilku latach choroby dołączają się bóle pleców.

Należy pamiętać, że ból pleców może pochodzić nie tylko ze zmian umiejscowionych w kręgosłupie, ale również z narządów jamy brzusznej (m. in. z nerek, jajników, mogą być związane z miesiączką). Bóle pleców mogą być spowodowane także działaniami niepożądanymi leków (np. u dzieci leczonych glikokortykosterydami może dojść do zmniejszenie gęstości kości [osteopenii], co może powodować bóle pleców, osłabienie siły mięśniowej i bóle kończyn).

Co robić w razie wystąpienia bólu pleców u dziecka?

Bóle pleców u dziecka są zawsze niepokojącym objawem. Choć często ich przyczyny są banalne, takie jak zbyt ciężki tornister lub nieprawidłowa postawa podczas siedzenia przy biurku (zwłaszcza podczas korzystania z komputera), nie należy ich lekceważyć.

W przypadku samego bólu pleców, bez innych objawów, niezbyt silnego, należy się udać na planową wizytę do pediatry.

Im młodsze dziecko, tym rzadziej występują bóle pleców, a zatem w przypadku małego dziecka z bólem pleców zawsze należy zgłosić się do lekarza.

Szczególnie niepokojące są bóle pleców u dziecka przed 4. rokiem życia, przewlekłe, trwające ponad 4 tygodnie, zlokalizowane w okolicy kręgosłupa szyjnego, nasilające się w nocy, wybudzające dziecko ze snu.

Alarmujące są także bóle, którym towarzyszą inne objawy, takie jak:

  • ogólne osłabienie
  • złe samopoczucie
  • silne pocenie się dziecka
  • bóle głowy
  • zaburzenia równowagi
  • utrata wagi.

Jeżeli bólom pleców towarzyszy którykolwiek z tych objawów, należy natychmiast zgłosić się do lekarza. Dotyczy to także dzieci chorujących na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, gruźlicę, przyjmujących stale glikokortykosteroidy lub jeśli ból nie ustępuje po lekach przeciwbólowych.

Co zrobi lekarz, kiedy zgłosimy się z bólem pleców u dziecka?

Na początku lekarz zbierze wywiad od dziecka i opiekunów. Zapyta o początek bólu, poprosi o opisanie sytuacji, w jakiej ból wystąpił po raz pierwszy, czy był związany z wysiłkiem, ruchem, poprzedzającą infekcją, czy ból ma charakter ostry, czy przewlekły. Czy był jednorazowy, czy nawracający. Istotna jest ocena, czy ból jest miejscowy, czy promieniujący.

Lekarz postara się ocenić nasilenie bólu:

  • Czy jest on łagodny, umiarkowany, silny, nie do zniesienia?
  • Czy nasila się w nocy lub wybudza dziecko ze snu?
  • Czy spowodował zmniejszenie aktywności dziecka?
  • Jakie czynniki zmniejszają jego nasilenie: zmiana pozycji, odpoczynek, zimno, ciepło, masaż, leki przeciwbólowe?
  • Czy bólowi towarzyszą inne objawy ogólne – gorączka, utrata wagi, neurologiczne zaburzenia równowagi, chodu, zaburzenia funkcji pęcherza?

Następnie lekarz zbada dziecko (odpowiednio do wieku). Zwróci uwagę na jego chód i postawę ciała (krzywizny kręgosłupa), deformacje pleców. Zbada układ kostno-stawowy, szczególną uwagę zwróci na ruchomość kręgosłupa. Postara się określić dokładnie ewentualne miejsce bólu w obrębie kręgosłupa – czy ból pojawia się przy dotyku, zgięciu, czy wyproście.

Nieco inne będzie postępowanie diagnostyczne u małego dziecka, a inne u dziecka w wieku szkolnym i młodzieży, ponieważ częstość występowania różnych przyczyn jest różna w zależności od wieku.

Na podstawie informacji uzyskanych podczas zbierania wywiadu i badania, lekarz może skierować dziecko na badania dodatkowe. Najczęściej wykonuje się RTG kręgosłupa lub jego poszczególnych odcinków. Jeżeli to badanie nie pomoże w diagnostyce, można skierować dziecko na tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. W rzadszych przypadkach zleca się scyntygrafię kości.

W diagnostyce bólu pleców, w zależności od podejrzewanej przyczyny, lekarz może także zlecić wykonanie badań laboratoryjnych. Najczęściej jest to morfologia krwi i oznaczenie wskaźników stanu zapalnego (OB, CRP). Z uwagi na to, że ból pleców może mieć różne przyczyny, kolejne elementy diagnostyki są dobierane indywidualnie dla każdego pacjenta.

09.06.2023
Zobacz także
  • Młodzieńcze spondyloartropatie
  • Bóle kręgosłupa lędźwiowego, lumbago
  • Wady wrodzone klatki piersiowej i kręgosłupa
  • Bóle stawów u dzieci
  • Rehabilitacja w młodzieńczym idiopatycznym zapaleniu stawów
  • Bóle kręgosłupa u młodzieży - przyczyny
  • Ból stawów
  • Ból krzyża
  • Ból pleców
Wybrane treści dla Ciebie
  • Protruzja a przepuklina krążka międzykręgowego
  • Małe dziecko u dentysty
  • Kamica przewodów żółciowych u dzieci
  • Kłębuszkowe zapalenie nerek u dzieci
  • Bóle kręgosłupa lędźwiowego, lumbago
  • Infekcje dróg oddechowych u dzieci
  • Próchnica zębów mlecznych
  • Kamica pęcherzyka żółciowego u dzieci
  • Celiakia u dzieci
  • Odwarstwienie siatkówki u dzieci
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta